آیا اسرائیل قادر نخواهد بود تا از هسته ای شدن ایران جلوگیری کند؟
آیا اسرائیل قادر نخواهد بود تا از هسته ای شدن ایران جلوگیری کند؟
جروزالم پست؛ 20 سپتامبر
نویسنده: سالم الکتبی
یکی از سخنانی که به ویژه توجه من را در میان اظهارات متعدد مقامات اسرائیلی و ایرانی به خود جلب کرد، از زبان آقای محمد اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران بود وی تاکید کرد که اسرائیل به خوبی میداند که تهدیدش برای هدف قرار دادن تاسیسات هسته ای ایران شاید از توانایی هایش کمتر میباشد وی تاکید کرد که انجام هرگونه حملاتی از این دست پاسخ و انتقامی ویران کننده در بر خواهد داشت وی همچنین با بیان اینکه برنامه هسته ای ما از طریق حملات نظامی یا تحریم ها ریشه کن نمیشود و از بین نخواهد رفت تاکید کرد که حمله نظامی به تأسیسات هسته ای ما، اقدامی بیهوده خواهد بود و منجر به پاسخی قاطعانه و مخرب خواهد شد .
این بیانیه سوالات متعددی را مطرح می کند در درجه اول میتوان در مورد اعتبار این مقام ایرانی آقای محمد اسلامی سخن گفت زیرا ایشان دارای سمتی غیر نظامی است و به طور کلی فاقد صلاحیت لازم برای ارزیابی اثر بخشی حمله نظامی احتمالی اسرائیل به برنامه هسته ای ایران میباشد وی حتی مدعی شد که اسرائیل به دلیل فقدان قابلیتهای عملیاتی لازم، قادر به اجرای تهدید خود نخواهد بود.
آیا اسرائیل میتواند توانایی های خود در خصوص عملی کردن تهدیدات علیه برنامه هسته ای ایران را اثبات کند؟
برای کسانی که با سیاست های جمهوری اسلامی ایران آشنا هستند به طور فعال مشاهده یک نقش آفرینی در میان رهبران مقامات نظام جمهوری اسلامی که به خوبی تمرین شده است امری بدیهی میباشد در ایران پیامها از طریق کانال ها پروتکل های مرسوم و معمول سیستمهای سیاسی سنتی منتقل نمیشوند.
با توجه به ویژگیهای منحصر به فرد نظام سیاسی جمهوری اسلامی ایران که هم ایدئولوژی و هم سلسله مراتب نهادی را در بر میگیرد پیامهای خاصی به فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی انتقال داده می شود فرماندهان سپاه پاسداران همواره و نقشی مهم را بر عهده گرفته اند و مسئولیت بیان مواضع نظام جمهوری اسلامی ایران در روابط منطقه ای و بین المللی، به ویژه در قبال آنهایی که آنها را دشمن و متخاصم میدانند، را بر عهده دارند.
در گفتمان سیاسی جمهوری اسلامی ایران اکثر مقامات معمولاً به رویه های پروتکل مرسوم پایبند هستند. با این حال، استثنائاتی نیز وجود دارد به ویژه در برخی موضوعات و پرونده هایی که توافق شده است پیام جمهوری اسلامی ایران، از طریق موضع گیری هایی سازش ناپذیر و همچنین منتشر کردن بیانیه هایی که نشان دهنده عدم سازش میباشد به دیگران منتقل شود.
اظهارات اخیر رئیس سازمان انرژی اتمی ایران مبنی بر ناتوانی اسرائیل در حمله نظامی به تاسیسات هسته ای جمهوری اسلامی ایران نشان دهنده چندین جنبه از گفتمان سیاسی ایران میباشد توجه به این موضوع که بخش قابل توجهی از گفتمان سیاسی و رسانه ای ایران حول محور اغراق و مباهات در خصوص ظرفیت جمهوری اسلامی ایران برای مقابله با «دشمنان» خود میچرخد، امری بسیار قابل توجه میباشد به طور همزمان توانایی های سایر کشورها برای آسیب رساندن و یا هدف قرار دادن ایران به طور مداوم کم اهمیت جلوه داده میشود و زیر سوال میرود.
این نوع از لفاظی ها از اصول تبلیغاتی پیروی میکند که ریشه در تاکتیک های جنگ روانی دارد در نتیجه استناد بر آن برای ایجاد نظری عینی در مورد موضوع امری چالش برانگیز خواهد بود
اظهارات رئیس سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی ایران همچنین حاکی از آن است که وی به رغم تلاشهای اولیه اش برای ایجاد تردید در مورد چنین سناریویی چشم انداز حمله نظامی اسرائیل به تأسیسات هسته ای جمهوری اسلامی ایران را کاملاً رد نمی کند وی قاطعانه تاکید کرد که انجام هرگونه حملاتی از این دست پاسخ و انتقامی ویران کننده به دنبال خواهد داشت. این امر نشان میدهد که جمهوری اسلامی ایران این احتمال حمله اسرائیل را کاملاً نادیده نمیگیرد و از تهدیدات خود در خصوص پاسخ و انتقامی ویران کننده به عنوان اقدامی پیشگیرانه در برابر هرگونه تصمیم اسرائیل در مورد چنین اقدامی استفاده می کند. علاوه بر این جمهوری اسلامی با انتشار چنین بیانیه هایی موجب شده تا مقامات اسرائیلی در مورد توانایی های خود در خصوص از بین بردن و ریشه کن کردن برنامه هسته ای ایران از طریق حمله نظامی دچار شک و تردید شوند.
این نکته آخر در میان استراتژیست ها از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است زیرا این موضوع به تخصص اصلی این مقام ایرانی اشاره دارد و این موضوع به این معناست که حمله به یک یا چند تأسیسات هسته ای ایران ممکن است لزوماً منجر به حذف برنامه هسته ای نشود.
قلب برنامه هسته ای ایران در تاسیسات فیزیکی سازه ها کارخانه های غنی سازی اورانیوم و یا حتی ذخایر موجود قرار ندارد.
در عوض میتوان نتیجه گرفت که هسته اصلی برنامه هسته ای ایران در دانش و فناوری نهفته است که توسط دانشمندان ایرانی که در سازمان انرژی اتمی مشغول به کار هستند جمع آوری شده سازمانی که ریاست آن را محمد اسلامی بر عهده دارد.
در نتیجه وی آقای محمد اسلامی از موقعیت و نقش خود برای انتقال پیامی استفاده میکند که حاوی واقعیتی است که میداند طرف اسرائیلی از نزدیک مطالعه و بررسی خواهد کرد.
بررسی ها و ارزیابی های قبل از حمله نشان میدهد که شکست در این حمله میتواند پیامدهای منفی و عواقب بسیار قابل توجهی در بر داشته باشد به طور خاص شکست در این حمله میتواند موجب شود تا برنامه هسته ای جمهوری اسلامی ایران از کنترل خارج شده و مهار آن را برای غرب بسیار دشوار کند علاوه بر این چنین نتیجه ای میتواند بهانه ای را برای جمهوری اسلامی ایران فراهم کند تا از طریق ابزارهای ثابت شده مختلف مانند درگیریهای نیابتی و ایجاد مناطق درگیری متعدد با هدف تضعیف امنیت و ثبات اسرائیل به اقدامات اسرائیل پاسخ دهد.
مطمئناً، تمام اینها ملاحظاتی است که یقینا اسرائیل در هنگام ارزیابی پتانسیل و توانایی حمله یا تدوین یک ارزیابی و استراتژیک دقیق در این زمینه به بررسی آنها خواهد پرداخت.
سوال اساسی که در اینجا مطرح میشود این است که آیا اسرائیل توانایی لازم در خصوص بازدارندگی موثر در برابر تهدیدات هسته ای جمهوری اسلامی ایران را دارد یا خیر؟ بی تردید آنچه جمهوری اسلامی ایران را بیش از همه نگران میکند، این احتمال است که اقدام اسرائیل در قبال تهران مستقل از تصمیم گیری با ایالات متحده آمریکا باشد. تهران برای کنترل اسرائیل به شدت به ایالات متحده آمریکا متکی است.
در نتیجه، به نظر میرسد افزایش لفاظی ها و تلاش های جمهوری اسلامی ایران برای مقابله با اشارات مستمر اسرائیل در مورد حمله احتمالی با هر تحولی هر چقدر هم که جزئی باشد همسو با روابط تهران-واشنگتن است یا در پی آن رخ میدهد.
ایرانی ها به خوبی هشیار و آگاه هستند که دولت جو بایدن رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا برای پیشرفت در موضوع هسته ای جمهوری اسلامی ایران تحت فشار است این پیشرفت میتواند به عنوان یک دستاورد اساسی در رویکرد و استراتژی سیاست خارجی رئیس جمهور دموکرات عمل کند به ویژه با توجه به چشم اندازهای چالش برانگیزی که او برای کسب پیروزی و انتخاب مجدد در انتخابات برای دوره دوم ریاست جمهوری با آن روبرو است.
مهمتر از همه جمهوری اسلامی ایران ماهیت پیچیده گزینه حمله نظامی علیه تاسیسات هسته ای خود را تصدیق و تایید می کند این کشور همچنین اذعان دارد که اسرائیل برای اقدام در قبال تهدیدات جمهوری اسلامی ایران، به تایید آمریکا نیاز دارد. در نتیجه گفتمان سیاسی جمهوری اسلامی ایران در مسیری میانه حرکت می کند این کشور از رد صریح این احتمال حمله نظامی (اسرائیل خودداری میکند اما در عوض به دنبال ایجاد شک و تردید درباره کارآیی و اثربخشی آن، به ویژه در خصوص یک دولت راستگرای اسرائیل است.
به طور خلاصه این شاخص ها به این موضوع اشاره کنند که اسرائیل قدرت و توانایی بازدارندگی در برابر تهدیدات هسته ای جمهوری اسلامی ایران را دارد اظهارات مقامات جمهوری اسلامی ایران ممکن است در واقع فن و تاکتیکی برای راه اندازی یک جنگ روانی باشد با این وجود این گونه رفتارها و عملکردها اساساً از پاسخ تهران به مواضع و اظهارات اسرائیل در مورد برنامه هسته ای جمهوری اسلامی ایران سرچشمه میگیرند.
سالم الكتبي، محقق و تحلیلگر سیاسی امارات متحده عربی نویسنده و نامزد سابق شورای ملی فدرال است. او ستون نویس روزنامه ها و رسانه هایی از جمله تهران تایمز و العربيه و العرب در لندن و العلم و هیسبرس در مراکش بود. الکتبی در امارات متحده عربی در زمینه امنیت ملی و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران مطلب مینویسد.