ایران به تازگی به پیمانی با مسکو و پکن ملحق شده است این موضوع چه معنایی برای ایالات متحده آمریکا دارد
ایران به تازگی به پیمانی با مسکو و پکن ملحق شده است این موضوع چه معنایی برای ایالات متحده آمریکا دارد
هیل؛ ۱۳ جولای
نویسنده: احمد هاشمی
در ۴ جولای در حالی که ایالات متحده آمریکا دویست و چهل و هفتمین سالگرد استقلال خود را جشن میگرفت جمهوری اسلامی ایران در حال برگزاری جشنی برای نظم جهانی چند قطبی بود که قرار است جایگزین نظم تک قطبی فعلی به رهبری آمریکا شود.
همانطور که خبرگزاری فارسی زبان دولتی روسیه، اسپوتنیک، میگوید ورود ایران به سازمان همکاری شانگهای (SCO) سالروز استقلال آمریکا به طور اتفاقی رخ نداده است.
جمهوری اسلامی ایران در روز چهارم جولای به نهمین کشوری تبدیل شد که در این بلوک امنیتی و اقتصادی تحت رهبری چین عضویت دارد. تهران عضویت خود در سازمان همکاری شانگهای را به عنوان دستاوردی برای سیاست خارجی و اقتصادی شرق محورش اعلام کرده و از این اتفاق تمجیدکرد . رسانه ها و نشریات ایرانی از این عضویت به عنوان اقدامی علیه هژمونی آمریکا و گامی در جهت تقویت چندجانبه گرایی استقبال کردند.
چین، روسیه و جمهوری اسلامی ایران در سالهای اخیر یک بلوک سیاسی، امنیتی و نظامی در مخالفت با غرب ایجاد کرده اند که از آن به نام ائتلاف سه گانه یاد میشود. عضویت کامل ایران در سازمان همکاری شانگهای جایگاه این گروه را ارتقا خواهد داد.
چین به عنوان نیروگاه اقتصادی این بلوک سه جانبه با خرید غیرقانونی نفت جمهوری اسلامی ایران با تخفیف تا ۲۵ درصد اقتصاد تحریم شده جمهوری اسلامی ایران را تقویت می کند . اکنون انتظار میرود که عضویت در سازمان همکاری شانگهای انزوای اقتصادی و دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران را در امور جهانی کاهش دهد و تحریم های تحت رهبری ایالات متحده آمریکا علیه ایران را کم اثر کند و اهرم واشنگتن برای اعمال فشار بیشتر بر ایران را از بین ببرد.
همچنین پکن پشتیبان و حامی اصلی اقتصادی مسکو در جنگ آن با اوکراین است و مدت کوتاهی قبل از شروع این جنگ در فوریه سال ۲۰۲۲ متعهد به یک مشارکت نامحدود و بی پایان با روسیه شده و به حفظ اقتصاد روسیه در زمان جنگ کمک میکند. در واقع موضع چین در این زمینه محکومیت اتحادیه اروپا را برانگیخته است . حزب کمونیست چین با تبدیل شدن به بزرگترین شریک تجاری روسیه و ارائه یک راه نجات اقتصادی به مسکو به حمایت از کرملین ادامه میدهد و امکان تداوم تجاوز روسیه به اوکراین را فراهم می آورد.
سازمان همکاری شانگهای محمل مهمی برای جمهوری اسلامی ایران و روسیه به عنوان دو کشور تحریم شده است تا از یکدیگر حمایت کنند سازمان همکاری شانگهای فرصتی را به روسیه و ایران میدهد تا تبعات تحریم های غرب را به حداقل برسانند در اینجا باید اشاره کرد که روابط دوجانبه میان ایران و روسیه بعد از حمله روسیه به اوکراین در روز ۲۴ فوریه ۲۰۲۲ رشد و گسترش قابل توجهی داشته است. تهران از مسکو حمایت دیپلماتیک و نظامی میکند در حالی که روسیه هم تکنولوژی هسته ای و سایر فن اوری های پیشرفته امنیتی و نظامی در اختیار جمهوری اسلامی ایران قرار میدهد.
علاوه بر این سازمان همکاری شانگهای بستری برای رژیم های برجسته استبدادی و خودکامه برای حمایت از یکدیگر در زمان سرکوب شورش های داخلی به حساب می آید. در ۲۶ ژوئن بلافاصله پس از شورش مختصر مزدوران واگنر دکتر ابراهیم رئیسی رئیس جمهور ایران با ولادیمیر پوتین همتای روس خود تماس گرفت و حمایت کامل خود را از وی اعلام کرد همچنین رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران طی یک تماسی تلفنی از سرگئی شویگو وزیر دفاع روسیه برای سفر به ایران دعوت کرد و در نهایت فرمانده کل نیروی انتظامی ایران سفری کم سابقه به مسکو داشت.
سازمان همکاری شانگهای که در سال ۲۰۰۱ توسط چین و روسیه پایه گذاری شد یک گروه امنیتی و سیاسی در اوراسیا است که شامل هند، پاکستان، قزاقستان، تاجیکستان، ازبکستان، قرقیزستان و جمهوری اسلامی ایران است که به تازگی به عضویت این گروه درآمده است. پیوستن ایران به سازمان همکاری شانگهای این بلوک تحت رهبری چین را به چالشی بزرگتر برای امنیت ملی و سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا تبدیل میکند. چشم انداز ژئوپولیتیک در حال تغییر به نفع چین است و لازم است آمریکا استراتژی جامع تری برای مقابله با این روند یا کند کردن آن پیدا کند.
واشنگتن باید برای مقابله با چین قابلیت های بازدارندگی متعارف خود را افزایش و ارتقا دهد. به نظر میرسد هم تمایل چین و هم توانایی آن برای تصرف تایوان به زور در حال افزایش است. با این اوصاف آمریکا نیاز به تعامل مجدد دارد. نه عقب نشینی ورود جمهوری اسلامی ایران به سازمان همکاری شانگهای به معنای ردپای بیشتر چین در خاورمیانه و آسیای مرکزی است. علاوه بر این سیاست چین در خاورمیانه بر مبنای ترغیب عربستان سعودی و امارات متحده عربی و سایر اعضای شورای همکاری خلیج فارس به کاهش مشارکت استراتژیک خود با ایالات متحده آمریکا و پیوستن به محور روسیه چین است که ایران عضو جدید آن تلقی میشود.
نخستین اجلاس سران شورای همکاری خلیج فارس و چین در اواخر سال ۲۰۲۲ یک نقطه عطف تاریخی و زنگ خطری برای ایالات متحده بود و اینکه دولت جو بایدن باید علاوه بر دیگر دوستان و متحدانش به اسرائیل کشورهای عربی خلیج فارس ترکیه و آذربایجان هم اطمینان دهد که واشنگتن قرار نیست منطقه را ترک کرده و از تعهد ۵۰ ساله اش برای تأمین امنیت انرژی منطقه و جریان آزاد نفت از جمله از تنگه هرمز عقب نشینی کند.
در نهایت اینکه ایالات متحده آمریکا نیاز به تحکیم اتحادهای موجود در هند – آرام یا گاهی با نام هند – آرام غربی – Indo West Pacific یک منطقه در جغرافیای زیستی دریاهای کره زمین است که آبهای اقیانوس هند، غرب و مرکز اقیانوس آرام دریاهای مرتبط میان این دو اقیانوس و در مجموع ناحیه اندونزی را پوشش میدهد. دارد.
ایالات متحده دارای روابط دوجانبه و متحدان تجاری در ژاپن کره جنوبی فیلیپین ،استرالیا ، تایلند و سایر کشورهای حوزه هند – آرام است. همکاری ایالات متحده با اتحادیه کشورهای جنوب شرق آسیا آسه آن یک سازمان بین المللی سیاسی، اقتصادی و فرهنگی در جنوب شرق آسیا است. نیز بسیار حائز اهمیت است علاوه بر این تبدیل گفت وگوی امنیتی استراتژیک بین کشورهای چهارگانه متشکل از هند، ژاپن، استرالیا و ایالات متحده به یک ائتلاف امنیتی رسمی و قدرتمند مانند ناتو، پیامی قوی و قاطع برای جلوگیری از ماجراجویی چین در آینده خواهد داشت.
احمد هاشمی پژوهشگر موسسه هادسون است. او را در توییتر MrAhmadHashemi@ دنبال کنید.