بازداشت دستگیری و شکنجه زنان ایرانی-4
باسمه تعالی
مطالعه موردی بازداشت و دستگیری و شکنجه زنان مبارز سیاسی ایران توسط ساواک رژیم سلطنتی پهلوی
بر اساس اطلاعات و پرونده های انفرادی آنان
در قسمت اول به آرا و نظرات امامین انقلاب در خصوص نقش زن در انقلاب اسلامی
در قسمت دوم به برخی مستندات بازداشت و شکنجه زنان مبارز سیاسی ایران در زندان های رژیم سلطنتی پهلوی پرداخته بود.
در قسمت سوم موضوع منع شکنجه در قوانین بین المللی و برخورد رژیک پهلوی با این قوانین می آید.
در قسمت چهارم آمار زندانیان سیاسی زن در رژیم پهلوی را می خوانید.
در قسمت پایانی سرنوشت زنان زندانی سیاسی رژیم سلطنتی پهلوی پس از پیروزی انقلاب اسلامی را مرور خواهیم کرد.
به منظور تبیین مستدل و دقیق و غیر قابل انکار این موضوع اطلاعات لازم از میان 515 پرونده انفرادی این زنان که در ساواک تشکیل شده و در مراکز اسناد وزارت اطلاعات نگهداری و مراقبت می شود، در آیتم های مورد نیاز استخراج و احصاء شده که در ادامه و در قالب جداول آماری ارائه می شود، تقدم و تاخر ارائه این جداول در کیفیت پژوهش دخالت چندانی نداشته و هر کدام از آنها قابلیت انتشار جداگانه نیز وجود دارد لذا ابتدا به تاریخ تولد و دستگیری بازداشت شدگان پرداخته می شود.
- جدول توزیع زنان زندانی سیاسی رژیم پهلوی بر اساس تاریخ تولد آنها
| تاریخ تولد | تعداد نفرات | تاریخ تولد | تعداد نفرات | تاریخ تولد | تعداد نفرات | تاریخ تولد | تعداد نفرات |
| 1341 | 6 | 1332 | 48 | 1323 | 13 | 1314 | 2 |
| 1340 | 8 | 1331 | 36 | 1322 | 12 | 1312 | 1 |
| 1339 | 12 | 1330 | 36 | 1321 | 3 | 1310 | 1 |
| 1338 | 9 | 1329 | 24 | 1320 | 3 | 1307 | 3 |
| 1337 | 18 | 1328 | 30 | 1319 | 3 | 1305 | 2 |
| 1336 | 24 | 1327 | 18 | 1318 | 4 | 1303 | 1 |
| 1335 | 42 | 1326 | 24 | 1317 | 1 | 1302 | 1 |
| 1334 | 30 | 1325 | 16 | 1316 | 1 | 1285 | 1 |
| 1333 | 60 | 1324 | 10 | 1315 | 1 | نامعلوم | 11 |
| جمـــع کـل | 515 | ||||||
براساس جدول فوق الذکر :
– بیشترین بازداشتی های خانم، متولدین سال 1333 بودند که هنگام دستگیری سن آنها بین 18 تا 22 سال بوده است و از این منظر جالب توجه جلوه می نماید.
– فقط سن بازداشت یک خانم متولد 1285 بوده که به هنگام دستگیری هفتاد سال سن داشته است که به اتهام مخالفت با رژیم سلطنتی به زندان کشیده شده است.
آنچه که از اطلاعات استخراج شده در مورد سن بازداشتی های زن استنباط می شود این است که اکثر آنها از میان زنان جوان با سن پایین می باشد که از 17 سالگی آغاز می شود. البته ناگفته نماند در سنین بالاتر هم بانوانی بودند که پای به عرصه مبارزه با رژیم ظالم پهلوی نهاده و در این راه سختی ها ومرارت های فراوانی را متحمل شده اند. درخصوص چگونگی و علل ورود بانوان و زنان جوان در مبارزه با رژیم پهلوی و سلطنتی گفته ها و نکته های فراوان به عنوان ادبیات انقلاب اسلامی ایران تولید شده است که هرکدام از زوایای مختلف به آنها پرداخته اند و به سهولت در دسترس علاقمندان پژوهش در این حوزه می باشد.
- جدول توزیع زنان زندانی سیاسی رژیم پهلوی براساس محل تولد آنها :
ذکر محل تولد زنان زندانی رژیم سلطنتی پهلوی الزاماً به معنای دستگیری در آن شهرها نمی باشد، بلکه در شناسنامه آنها محل تولد چنین آمده است و امکان این که این افراد به غیر از شهر محل تولد دستگیر شده باشند وجود دارد. اعلان این شهرها به عنوان محل تولد زنان زندانی حاکی از این است که در کشور پهناور ایران اسلامی و در کوی و برزن و شهر و کوچه محل تولد و رشد و نمو شیرزنانی است که در راه مبارزه با رژیم سلطنتی پهلوی سراز پا نشناخته و زندگی شیرین خود را اقدامی انسان دوستی و دینداری و پاک زیستی تلقی نمودند.
بررسی های به عمل آمده نشان از آن دارد که 85 شهر محل تولد این زنان بودند که 82 شهر از ایران و سه شهر مربوط به شهرهای کربلا، نجف اشرف و کابل می باشد که در ایران سکونت داشتند.
لطفاً به جدول زیر توجه فرمایید .
| نام شهر | تعدادافراد | نام شهر | تعداد افراد | نام شهر | نام افراد | نام شهر | تعداد افراد |
| تهران | 205 | قائم شهر | 7 | نیشابور | 4 | ارومیه | 3 |
| تبریز | 16 | گرگان | 7 | سمنان | 4 | گرمسار | 3 |
| بروجرد | 16 | آبادان | 7 | همدان | 4 | ساری | 2 |
| شیراز | 14 | اهواز | 6 | آباده | 4 | بوشهر | 2 |
| مشهد | 12 | اراک | 6 | شاهی | 4 | آمل | 2 |
| رشت | 12 | دماوند | 6 | مشکین شهر | 4 | کرج | 2 |
| اصفهان | 12 | کرمان | 5 | خرمشهر | 4 | شاهرود | 2 |
| شهرری | 10 | سبزوار | 5 | یزد | 3 | دزفول | 2 |
| خرم آباد | 8 | قم | 5 | کرمان | 3 | قوچان | 2 |
| ساوه | 8 | قزوین | 5 | لواسان | 3 | رامسر | 2 |
| اردبیل | 7 | بندرانزلی | 4 | میاندواب | 3 | نوشهر | 2 |
| لاهیجان | 7 | بابل | 4 | ملایر | 3 | کربلا | 2 |
| مرند | 2 | مسجدسلیمان | 3 | نامعلوم | 16 |
و شهرهای زاهدان، خوی، املش، بیرجند، فسا، طالقان، رودبار، شوشتر، بندرعباس، گلپایگان، بم، کهکیلویه و بویراحمد، زنجان، اسکو، دامغان، ایذه، کنگان، تفرش، لنگرود، برازجان، محلات، هرزند جدید، فومنات، رامهرمز، چالوس، رودسر، اصطهبانات، تویسرکان، شادگان، شاهپور، کابل ، نجف اشرف (32 شهر) هرکدام بایک نفر محل تولد شناسایی شدند.
- جدول توزیع زنان زندانی سیاسی رژیم سلطنتی پهلوی براساس میزان تحصیلات
یکی از جداول جالب توجه و جذاب میزان تحصیلات زنان مبارز سیاسی با حکومت خودکامه سلطنتی پهلوی می باشد که دقیقاً نشان از فرهیختگی و آگاهی و با سواد بودن آن ها می باشد به طوری که از 515 زن زندانی فقط شش نفر از آنها خود را بی سواد معرفی نموده اند و حسب اطلاعات و شناختی که از این 6 نفر به دست آمده است حاکی از این می باشدکه این زنان در هنگام بازجویی و تشکیل پرونده خود را بی سواد معرفی نموده اند تا با ترفند اتخاذ شده بازجوها را به دردسر انداخته و زمان بازجویی را طولانی تر نمایند تا دیگر افراد مرتبط با آنها فرصت خارج شدن از صحنه های مبارزاتی را داشته باشند.
جدول توزیع زنان زندانی سیاسی رژیم سلطنتی پهلوی براساس میزان تحصیلات :
| میزان تحصیلات | تعداد | درصد |
| دکتری | 10 | 2 |
| فوق لیسانس | 4 | 1 |
| حوزوی | 12 | 5/2 |
| لیسانس | 96 | 5/18 |
| دانشجو | 191 | 137 |
| فوق دیپلم | 12 | 5/2 |
| دیپلم | 12 | 5/2 |
| سیکل | 5 | 1 |
| محصل | 78 | 15 |
| خواندن و نوشتن | 2 | – |
| بی سواد | 6 | 1 |
| نامعلوم | 25 | 5 |
| جمع کل | 515 | 100% |
جدول فوق الذکر کاملاً گویای این است که 61 درصد از زنان زندانی سیاسی رژیم سلطنتی از تحصیلات دانشگاهی برخوردار بوده و 33 درصد تحصیلات فوق دیپلم و دیپلم و سیکل و محصلین را به خود اختصاص داده اند و افراد شناسایی نشده و افرادی که خود را بی سواد نشان داده اند، 8% را شامل می شوند که در مقایسه با دانشگاه ها و دوره های دبیرستانی بسیار عدد ناچیزی است. هرچند رجاء واثق داریم 25 نفر از زنانی که میزان تحصیلات آنها در پرونده هایشان درج نشده است از تحصیلات قابل اعتنایی برخوردار بوده اند که با اغماض از آن عبور شده تا بهانه از دست معاندین و مغرضین و کسانی که چشم خود را بر واقعیت ها بسته اند و منکر حقیقت هستند خارج شود.
- جدول توزیع زنان زندانی سیاسی رژیم سلطنتی پهلوی براساس شغل آنان:
بیشتر زنان و مبارزین زن دوره رژیم سلطنتی هرکدامشان برای خودشان جایگاه و منزلت خاصی داشتند و در میان نزدیکان و اطرافیان خود محبوب و صاحب نظر بودند و اگر قرار بود به یک زندگی معمولی و روزمره مشغول باشند موقعیت های فراوانی در انتظارشان بود ولی با احساس مسئولیت اجتماعی و درک عمیق از اوضاع و زمانه نامطلوب خود برغم آگاهی از مشکلات مبارزه و زندان و شکنجه وارد میدان شده و در کنار مردان دلاور و سلحشور خود با دستگاه ظالم و حاکم بر مردم ستمدیده ایران مبارزه نموده و مردانه ایستادگی نمودند و در پیشبرد ارزش های حاکم تلاش کردند و هرگز تن به شرایط وضع موجود در رژیم سلطنتی پهلوی ندادند و با تمام وجود به بشریت ثابت کردند که خداوند متعال در جسم ظریف زنان روحی قدرتمند و اراده ای استوار به ودیعه نهاده است.
این زنان از جان گذشته با گذشت از ادامه تحصیلات و از دست دادن شغل خود، مأمورین دژخیم ساواک را خسته کرده و آنها را در برابر وعده و عیدهایی که به آنها می دادند مستأصل نموده بودند، صدها کتاب و مقاله که از خاطرات این اسوه های عدالت خواهی و ارزش مدارانه به جای مانده مؤید محکم و مستدل مطالب ارایه شده میباشد.
جدول توزیع مشاغل زنان زندانی سیاسی رژیم سلطنتی پهلوی :
| شغل | تعداد نفرات | درصد |
| دانشجو | 180 | 35 |
| خانه دار | 93 | 18 |
| فرهنگی | 80 | 5/15 |
| کارمند | 44 | 5/8 |
| محصل | 43 | 8 |
| بی کار | 17 | 5/3 |
| روحانی حوزوی | 15 | 3 |
| پاسخ نداده | 11 | 2 |
| پزشک | 9 | 2 |
| نظامی (پایور) | 7 | 5/1 |
| کارگر | 13 | 5/2 |
| مهندس | 3 | 5/0 |
| جمـع | 515 نفر | 100% |
هرچند بعضی از موارد فوق الذکر از نظر طبقه بندی اجتماعی شغل تلقی نمی شود ولی در پرونده این زنان در برابر سئوال به عمل آمده توسط مأمورین ساواک که شغل خود را بنویسید، به طور مثال نوشته شده است: محصل و البته ایرادی هم به آن وارد نیست و دقیقاً زن زندانی کاری را نوشته که انجام می داده و منظور خود را هم رسانیده است.
جدول فوق الذکر حاکی از این مطالب مهم است که بین میزان تحصیلات (جدول شماره 3 ) و شغل زنان زندانی سیاسی رژیم سلطنتی پهلوی رابطه معناداری وجود دارد و هر دو جدول شماره 3 و 4 از فراوانی تحصیلات و شغل به عنوان دانشجو حکایت دارد و مشخص می گردد که دانشجویان ضمن تحصیل که نوعی شغل هم برای آنها محسوب می شده، به امر خطیر و مقدس مبارزه علیه رژیم حاکم بر ملت ستمدیده ایران مشغول بوده اند و با امید به آینده ای روشن و باگذشت از خوشگذرانی ها و مشغولیت هایی که رژیم پهلوی برای آنها ایجاد کرده بود به وظیفه انقلابی خود عمل می نمودند. درصدهایی که در جدول دیده می شود به همه انسان های با وجدان و آگاه و خدادوست این حس را القاء می نماید که پاک زیستی و ظلم ستیزی و حول محور خداپرستی و ارزش قائل شدن به آرمان های والای انسانیت در ذات و فطرت همه انسان های پاک نیت و الهی وجود دارد. به خصوص در گروه هایی مانند دانشجویان، فرهنگیان، کارمندان شریف، بانوان خانه دار محترم، روحانیت معظم و پزشکان و کارگران و حتی نظامیان غیرتمند و هرآن کسی که نام انسان الهی و معنوی به او اطلاق می شود وجود دارد.
- جدول توزیع فراوانی تاریخ دستگیری و بازداشت زنان زندانی سیاسی رژیم سلطنتی پهلوی :
| تاریخ دستگیری | تعداد نفرات | درصد |
| 1345 | 1 | 5/0% |
| 1349 | 1 | 5/0% |
| 1350 | 1 | 5/0% |
| 1351 | 14 | 3 |
| 1352 | 64 | 12 |
| 1353 | 61 | 12 |
| 1354 | 107 | 21 |
| 1355 | 136 | 26 |
| 1356 | 77 | 15 |
| 1357 | 44 | 5/8 |
| نامعلوم | 9 | 2 |
| جمــع | 515 | 100% |
تاریخ های دستگیری و بازداشت زنان سیاسی زندان رژیم سلطنتی پهلوی نشان می دهد که رژیم پهلوی اولین دستگیری زن را به عنوان عنصر زندان امنیتی مخالف رژیم را در سال 1345 از زمان تصدی ریاست ساواک ارتشبد نعمت اله نصیری و مدیریت اداره کل سوم امنیتی ساواک پرویز ثابتی آغاز نموده است و البته بدین معنی نیست که قبل از سال 1345 رژیم پهلوی بانوان مبارز سیاسی را به حال خود گذاشته و برای آنها مزاحمت ایجاد نمی کرده یا متعرض آنها نمی شده است، و تاریخ گواهی می دهد که زنان ایران از زمان روی کار آمدن و پادشاهی رضاخان بعد از آن پسرش محمدرضا شاه به بهانه های مختلف زنان را تحت آزار قرار می داده است موضوع مهم کشف حجاب اجباری و تغییر پوشش در 17 دی ماه سال 1314 هیچگاه از یاد و خاطره ملت شریف ایران زدوده نخواهد شد، بلکه این مأموریت توسط شهربانی و فرمانداری نظامی تهران و پلیس سیاسی رضاخان انجام می شده است و آمار ذکر شده در جدول فوق الذکر مربوط به پرونده تشکیل شده در ساواک می باشد.
این پرونده ها در اداره کل سوم امنیتی موجود می باشد و اطلاعات استفاده شده در این پژوهش دقیقاً و بدون کم و کاست از اطلاعات مندرج در این پرونده ها با دقت استخراج شده است.
همزمان با آغاز جشن های 2500 ساله شاهنشاهی از سال 1350 به بعد، فشارهای رژیم پهلوی درباره زنان مبارز سیاسی افزایش پیدا نموده، به طوری که در سال 1351 تعداد 14 نفر و سال 1352 به 64 نفر می رسد و همین روند ادامه پیدا می نماید که بیشترین دستگیری ها در سال 1355 به 136 نفر می رسد.
پس از اوج گیری اعتراضات مردمی و شروع نهضت و انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی (ره) که جرقه آن در 19 دی سال 1356 از قم زده شد، ساواک اقدامات خود را کاهش داده و تعداد دستگیری ها و بازداشت های زنان در سال 1357 به 44 نفر و در نیمه دوم تقریباً دستگیری ها متوقف شده و همزمان با پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی ایران رژیم سلطنتی پهلوی و بازوی کشتار وی یعنی ساواک به یک باره فروریخت و هرآنچه رشته بودند پنبه شد و این 515 زندانی سیاسی، بانوان قهرمان ملت شریف ایران از بند زندان های مخوف رها شده و به آغوش پرمهر جامعه و خانواده های خود بازگشتند.
- جدول توزیع فراوانی اتهامات زنان زندانی سیاسی رژیم پهلوی :
| اتهام | تعداد نفرات | درصد |
| عضویت در گروه های مذهبی و گروه های مبارز سیاسی اعم از سازمان مجاهدین خلق، سازمان های کمونیستی | 343 | 67 |
| همکاری با عناصر مبارز و سیاسی | 18 | 3 |
| مخالفت عمومی با رژیم سلطنتی پهلوی | 54 | 5/10 |
| مطالعه کتب ممنـوعه (از نظر رژیم پهلوی) | 21 | 4 |
| شرکت در تظاهرات علیه رژیم پهلوی | 50 | 10 |
| تهیه و نگهداری و حمل سلاح غیرمجاز | 4 | 5/0 |
| پخش نشریه و اعلامیه و مقاله | 25 | 5 |
| جمـــع کل | 515 | 100% |
بدیهی است تعداد بیشتری با اتهامات دیگر توسط شهربانی کل کشور بازداشت و پس از بازجویی در کلانتری ها و ژاندارمری ها با سپردن تعهد و تهدید آنان توسط مأمورین نظامی رها شده اند و اطلاعات این افراد در زمره پروژه های ساواک قرار نگرفته است. هزاران نفر از زنان دچار چنین محدودیت هایی بودند و امروزه در میان ملت شریف جمهوری اسلامی ایران زندگی سرافرازانه ای را دارند.
در ادامه به توزیع فراوانی روزهای بازداشت و افراد بازداشتی خواهیم رفت.
- جدول توزیع روزهای بازداشت زنان زندانی سیاسی رژیم سلطنتی پهلوی:
| روز بازداشت | تعداد | روز بازداشت | تعداد | روز بازداشت | تعداد | روز بازداشت | تعداد | روز بازداشت | تعداد |
| 1 | 9 | 53 | 1 | 239 | 2 | 675 | 1 | 1365 | 1 |
| 2 | 10 | 54 | 1 | 242 | 1 | 683 | 1 | 1374 | 1 |
| 3 | 9 | 55 | 1 | 270 | 3 | 689 | 1 | 1425 | 2 |
| 4 | 9 | 56 | 1 | 273 | 1 | 711 | 1 | 1460 | 2 |
| 5 | 6 | 57 | 2 | 281 | 1 | 720 | 2 | 1471 | 1 |
| 6 | 12 | 60 | 2 | 291 | 3 | 730 | 5 | 1472 | 1 |
| 7 | 5 | 62 | 1 | 300 | 4 | 731 | 2 | 1487 | 1 |
| 8 | 11 | 63 | 1 | 323 | 1 | 750 | 1 | 1506 | 1 |
| 9 | 3 | 66 | 3 | 359 | 2 | 763 | 1 | 1518 | 1 |
| 10 | 2 | 69 | 2 | 362 | 1 | 778 | 1 | 1550 | 1 |
| 11 | 5 | 71 | 1 | 365 | 6 | 810 | 1 | 1561 | 1 |
| 12 | 9 | 72 | 1 | 383 | 1 | 811 | 2 | 1730 | 1 |
| 14 | 6 | 73 | 4 | 385 | 1 | 820 | 2 | 2005 | 1 |
| 15 | 5 | 75 | 1 | 386 | 1 | 836 | 1 | 3650 | 1 |
| 16 | 6 | 86 | 1 | 390 | 2 | 872 | 1 | 2555 | 1 |
| 17 | 6 | 92 | 1 | 395 | 1 | 873 | 1 | نامعلوم | 25 |
| 18 | 5 | 93 | 1 | 401 | 2 | 880 | 1 | جمع کل | 515 |
| 19 | 4 | 95 | 1 | 411 | 3 | 900 | 1 | 496/101 | روز |
| 20 | 3 | 97 | 1 | 405 | 1 | 910 | 2 | 278 روز | 3قرن |
| 21 | 3 | 100 | 1 | 425 | 1 | 917 | 1 | ||
| 22 | 4 | 90 | 4 | 435 | 1 | 938 | 1 | ||
| 23 | 3 | 96 | 1 | 438 | 1 | 940 | 1 | ||
| 24 | 6 | 102 | 1 | 455 | 1 | 970 | 1 | ||
| 25 | 4 | 109 | 1 | 460 | 2 | 999 | 1 | ||
| 26 | 1 | 110 | 1 | 490 | 1 | 1000 | 2 | ||
| 27 | 3 | 112 | 1 | 501 | 1 | 1032 | 1 | ||
| 28 | 9 | 114 | 1 | 529 | 1 | 1073 | 1 | ||
| 29 | 2 | 115 | 1 | 531 | 1 | 1077 | 1 | ||
| 30 | 9 | 120 | 6 | 533 | 1 | 1082 | 1 | ||
| 31 | 3 | 126 | 1 | 540 | 1 | 1095 | 14 | ||
| 32 | 1 | 130 | 1 | 545 | 2 | 1100 | 1 | ||
| 33 | 6 | 132 | 2 | 550 | 1 | 1110 | 1 | ||
| 34 | 1 | 134 | 1 | 548 | 2 | 1115 | 1 | ||
| 35 | 3 | 136 | 1 | 561 | 1 | 1118 | 1 | ||
| 36 | 3 | 138 | 3 | 555 | 1 | 1122 | 1 | ||
| 37 | 1 | 141 | 1 | 562 | 2 | 1125 | 1 | ||
| 39 | 3 | 150 | 5 | 581 | 1 | 1132 | 1 | ||
| 40 | 1 | 154 | 2 | 586 | 1 | 1185 | 1 | ||
| 42 | 1 | 160 | 2 | 600 | 1 | 1186 | 1 | ||
| 44 | 2 | 157 | 2 | 613 | 1 | 1214 | 1 | ||
| 45 | 4 | 173 | 1 | 635 | 2 | 1247 | 1 | ||
| 46 | 1 | 180 | 3 | 628 | 1 | 1260 | 1 | ||
| 47 | 2 | 186 | 2 | 623 | 1 | 1275 | 1 | ||
| 48 | 1 | 192 | 1 | 650 | 1 | 1282 | 1 | ||
| 50 | 5 | 196 | 1 | 660 | 2 | 1323 | 1 | ||
| 51 | 1 | 210 | 3 | 669 | 1 | 1326 | 1 | ||
| 52 | 1 | 230 | 1 | 670 | 2 | 1252 | 1 |
اطلاعات جدول فوق حاکی از آن است که این شیر زنان دلاور مجموعاً 287 سال (حدود سه قرن) از عمر شریف خود را در پشت میله های زندان و سلول های تنگ و تاریک و تحمل تشنگی ها و گرسنگی و به جان خریدن شکنجه های وحشتناک دژخیمان و مأمورین جلاد ساواک با رهبری پرویز ثابتی سپری نموده اند.
در این میان از یک روز بازداشت تا 3650 روز بازداشت وجود دارد و باید اذعان نمود شرایط زندان های رژیم سلطنتی پهلوی به اندازه ای طاقت فرسا بود که حتی یک روز بازداشت در کمیته مشترک ضد خرابکاری برای زندانی های زن سخت بود و به هیچ وجه قابل توصیف نیست.
ادامه دارد…
سلام ضمن تشکر از جناب قانعی اطلاعات وامار جالبی بود با چینش وجدول بندی مناسب، اما باید کاری کرد این موارد به اطلاع افکار عمومی ملت ابران خصوصا نسل جوان ودانشجو خصوصا دختراوبانوان برسدتا تبلیغات سلطمت طلبان وامریکا پرستان خنثی شود۱۷مهرجواد صبوری