ضرورت تبدیل فرهنگ سئوال از چرا به چگونه
این یادداشت دلایلی کوتاه بر ضرورت تغییر فرهنگ پرسمان را مطرح می کند
ضرورت تبدیل فرهنگ سئوال از چرا به چگونه
“تحول خواهی، یعنی همان تبدیل «چراها» به «چگونه هاست»”
مدتی قبل در صفحه یکی از دوستان در فضای مجازی چنین متنی نوشته شده بود:
«چند سال پیش یک مطلب از «ادموند هوسرل» بنیانگذار پدیدارشناسی خواندم که نوشته بود:”بسیاری از مشکلات بشر از نوع سئوال پرسیدن او شروع می شود”.
این مطلب خیلی ذهنم را درگیر کرد و نمی فهمیدم منظور «ادموند هوسرل» چیه؟
تا اینکه یک ویدئو از «استیو جابز» دیدم و یاد جمله «ادموند هوسرل» افتادم.
سئوالاتی که «استیو جابز» در آن ویدئو پرسید بود؛ هیچکدام با “چرا” شروع نمی شد(؟!)
خیلی برام جالب شد و چند کلیپ و مطلب دیگه از «استیو جابز» دیدم و عجیب بود که هیچکدام از سئوال های «استیو جابز» با “چرا” شروع نمی شد همه با “چگونه و چطور” آغاز شده بود.
شروع به مطالعه کردم و آثار «دیوید برنز» و «کیوساکی» و «رابینز» و «دارن هاردی» و چند نفر دیگه که در زمینه رفتار درمانی فعال هستند را مطالعه کردم و نتیجه برایم شگفت‌انگیز بود.
در واقع وقتی ما یک سئوال را با “چرا” شروع می کنیم مغز دنبال جواب در تجربیات گذشته می گردد.
- چرا فلان اتفاق افتاد؟
- چرا فلان حکومت سقوط کرد؟
- چرا در فلان آزمون قبول نشدم؟
- چرا من آدم موفقی نیستم؟
- چرا اینقدر فقیرم؟
و…” جواب تمام این سوالات در گذشته بود.
واقعا حرف «ادموند هوسرل» خیلی درست و جالبه.
نکته‌ای که متوجه شدم اینه که آدم‌های تاثیرگذار و موفق تاریخ مثل “ولتر، نلسون ماندلا، گاندی، لوترکینگ، جابز، ایلان ماسک و …” سئوال هایشان را با “چرا” نپرسیدند که توانستند دنیای ما را تغییر بدهند.
آنها سئوال‌هایشان را با “چگونه یا چطور” پرسیدند.
- چگونه می توانم کمپین حقوق بشری موفقی تشکیل بدهیم؟
- چگونه می توانیم امپراطوری استعماری انگلیس را شکست دهیم؟
- چگونه سیاه‌پوستان به حق و حقوق برابر خواهند رسید؟
- چگونه دنیای بهتری خواهیم داشت؟ و….
ضرورت تبدیل فرهنگ سئوال از چرا به چگونه
حالا سئوالی که مطرح می شود این است که “تفاوت سئوال‌هایی که با چرا شروع می شوند با سئوال‌هایی که با چگونه شروع می شوند در چیست؟”
به عنوان مثال جواب سئوال:
“چرا من اینقدر آدم فقیر و بدبختی هستم؟”
از این دست دلایل است:
چون “پدر و مادر من فقیر بودند، خانواده ما پر جمعیت بود، هیچوقت سرمایه کافی برای شروع کار خوبی نداشتم، از بچگی آدم بدشانسی بودم و ….”.
این جواب ها در بهترین حالت، دلایل درست یا توجیهاتی را برای این فقر و ادامه آن ارائه می کنند و در نتیجه من می پذیرم که تا ابد فقیر باشم و به این سرنوشت گردن بنهم.
حالا اگر سئوال این باشد:
“چگونه می توانم فقیر نباشم؟
پاسخ دادن به این سئوال راحت نیست و نیاز به تحقیق و تفکر دارد و نتیجه هرچه باشد یک راهکار عملی است، که ممکن است درست بوده یا غلط باشد، ولی به هر حال یک راهکار است».
متاسفانه ما ایرانیان نیز در کشورمان یاد نگرفتیم که درست سئوال بپرسیم و تقریبا تمام سئوالات خودمان را با “چرا” شروع می کنیم، برای مثال:
🔺️س۱– چرا آب در ایران به این روز افتاده است؟
🔺️س۲– چرا برخی مسئولین تا به قدرت می‌رسند مردم را فراموش می‌کنند؟
🔺️س۳– چرا کارخانجات کم فروشی می کنند؟
🔺️س۴– چرا خودروهای ما بی کیفیت است؟
🔺️س۵– چرا فامیل بازی اولويت مدیران است؟
و ده ها سئوال دیگر که پاسخ این چراها در گذشته جستجو کرده و برای آن یگ پاسخ بی دردسر و آماده را فراهم می کنیم از جمله اینکه:
ج۱– چون در کشور مدیریت منابع آب نداشته ایم.
ج۲– چون قدرت بدون نظارت و پاسخگویی شیرین است.
ج۳– چون منافع خواص همیشه بر منافع مردم ترجیح داشته است.
ج۴– چون مسئولین خودرو سازی‌ها با رانت های مختلف، ناظران مختلف بر صنعت خودرو سازی را آلوده و فاسد و بی تعهد کرده اند.
ج۵–چون تصور مدیران از قدرت در مسند نشسته، همین‌گونه بوده است و چیز جدیدی نیست.
🔴سئوال های کلان و بسیار مهم و پاسخ هایی کلیشه ای، ساده و بدون مطالعه که در گذشته سیر کرده و تماما دارای بار منفی و ناچاره گی در آن موج می‌زند و چرایی بزرگ به وسعت کل ایران و پاسخی سطحی در حد عوام زدگی مفرط در آن دیده می شود.
ضرورت تبدیل فرهنگ سئوال از چرا به چگونه
حالا بیایید این سئوالات را با عبارت «چگونه» شروع کنیم.
🔺️چگونه کم آبی را مدیریت کنیم؟
🔺️چگونه مسئولین را مجبور به تبعیت از مردم کنیم؟
🔺️چگونه کم فروشی را از کارخانجات حذف کنیم؟
🔺️چگونه کیفیت را به خودرو سازان برگردانیم؟
🔺️چگونه هزینه فامیل سالاری را بالا برده تا مسئولان جرات سواستفاده نداشته باشند؟
چند پاسخ ساده و تحول خواهانه و مطالبه گرانه مدنی بدون اینکه سعی شود رد پاسخ ها فضای یاس وناامیدی ایجاد گردد.
- با یک برنامه ریزی صحیح می توان منابع آب را مدیریت کرد.
- با بالا بردن سطح شفافیت و پاسخگویی مسئولین به مردم مسئولین مجبور به تبعیت از قانون و مطالبات مردم خواهند داشت.
- با افزایش سطح کمی و کیفی نظارت و کنترل بر قیمت ها و پر کردن خلا های قانونی و ایجاد راه کارهای قانونی بر جبران ضرر و زیان مصرف کننده.
- با ایجاد رقابت سالم در بین خودرو سازان و بستر سازی مناسب و استاندارد سازی خودرو با سطح جهانی.
- معرفی و اعلام کردن متدهای شایسته سالاری بر سایر شیوه های انتخاب و انتساب مسئولین
البته پاسخ دادن کامل به این سئوالات نیازمند مطالعات ژرف، – استفاده از نخبگان، – گفتگو و تعامل، – تقویت تحزب و تشکل متعهد و مردمی و ده ها عنصر دیگر است که هر کدام می‌تواند با صرف وقت و انرژی در آینده، پاسخ هایی در خور بیافریند و عوام زدگی صرف در فضای مجازی را تبدیل به مطالبه گری روشنگرانه توسط احزاب واقعی، تشکل‌های صنفی و سمن های دلسوز ملی و منطقه ای مبدل کند.
♦️بایستی با همدلی تحول خواهانه، فرهنگ «چراها» را به «چگونه ها» تبدیل کنیم و به جای نقد بی بنیان، رویه مطالبه گری آگاهانه را به یک فرهنگ عمومی و مدنی جایگزین کنیم.
📌ایران اسلامی برای توسعه یافتگی نیاز دارد با حفظ اصول و ارزش های بنیادین، از گذشته های بی اساس عبور کرده و برای اصلاح امور به آینده بیاندیشد.
برداشتی آزاد از یادداشت سید احمد نبوی
بسیار مطلب جالبی بود؛ خدا قوت!