چرا ایران تصمیم به بستن مرزهای خود با افغانستان گرفته است؟
چرا ایران تصمیم به بستن مرزهای خود با افغانستان گرفته است؟
ایندیپندنت ؛ 1 می
ایران به دلایل امنیتی و سیاسی در صدد تکمیل ساخت دیوار حائل میان خود و افغانستان است اما در عین حال در صدد خصومت با جنبش طالبان نیست که تقریبا سه سال است زمام اداره امور افغانستان را در اختیار گرفته است. همچنین به گفته ناظران سیاسی چالش های قانونی و حقوقی ممکن است مانع از تحقق یافتن طرح های مرزی تهران شوند.
ایران اخیرا تصمیم به بستن مرزهای خود با افغانستان و تکمیل دیواری به امتداد ده ها کیلومتر میان دو کشور گرفته است .
به گفته شبکه اینترنشنال ، به دنبال افزایش درگیری های مرزی با جنبش طالبان که پس از خروج آمریکا در سال 2021 در کابل به قدرت رسیده است، دولت ایران تصمیم گرفت برای انجام سریع این ماموریت سه میلیارد یورو در اختیار نیروهای مسلح قرار دهد.
شبکه مزبور به نقل از مجید میراحمدی معاون وزیر کشور ایران گفت : ” اموال اختصاص یافته برای کنترل مرزهای مشترک با افغانستان شامل ساخت دیوار حائل و نصب سامانه های هوشمند جهت نظارت و مراقبت از مرزها و تضمین امنیت در آنها می شود.
نیروهای طالبان پنجشنبه گذشته 5 تن از نیروهای گارد مرزی ایران را در خاک افغانستان بازداشت کردند و آنها را تحویل مقامات امنیتی دادند اما به گفته رسانه های دولتی ایران در همان روز آزاد شدند. این رویداد در واقع حلقه ای از زنجیره درگیری های مستمر میان دو طرف ظرف بیش از یک سال گذشته به شمار می رود تا آنجا که طالبان در ماه مه گذشته کاروانی از تانک های خود را به سمت مرزهای ایران به راه انداخت .
ایران از دهه نود قرن گذشته میلادی طرح ساخت دیوار حائل میان خود و افغانستان را آغاز کرد و طی چند دهه گذشته بخشی هایی از آن را به سرانجام رساند و در حال حاضر می خواهد آن را به طور نهایی تکمیل نماید. به دنبال انفجارهای شکل گرفته در شهر کرمان در سال گذشته که در اثر آن بیش از یک صد تن جان خود را از دست دادند، خواسته های مردمی برای تکمیل این دیوار افزایش یافت . البته این موضوع با مشکلات و پیامدهای منفی ممکن است همراه شود.
در همین رابطه “حسن راضی” مدیر مرکز رسانه ای و تحقیقات راهبردی الاحواز ( اهواز) اظهار داشت: تکمیل دیوار در طول مرزها میان دو کشور برای ایران در بردارنده اهداف متعددی است . نخستین هدف تهران از انجام این کار پایان دادن به تجارت مواد مخدر با افغانستان است.
به گفته راضی ، دومین هدف از انجام این کار دارای ماهیت امنیتی است زیرا تهران می خواهد از ورود و خروج بلوچ های مخالف نظام از طریق مرزها جلوگیری نماید . مثلث مرزهای مشترک ایران با افغانستان و پاکستان همواره شاهد درگیری های نظامی میان ارتش ایران و نیروهای سپاه پاسداران انقلاب با بلوچ های مخالف نظام حاکم بر تهران است.
این دیوار از جنوب استان خراسان تا بلوچستان 74 کیلومتر امتداد خواهد یافت. استان سیستان و بلوچستان واقع در جنوب شرق ایران در دهم ژانویه گذشته پس از درگیری های مسلحانه در نزدیکی شهر راسک دچار برخی از تنش ها گردید. از سوی دیگر بخاطر ظلم و ستم روا داشته شده علیه اهل تسنن بلوچ، زاهدان مرکز استان در سپتامبر 2023 به صحنه درگیری های خونبار تبدیل شد که تا چند ماه به طول انجامید.
به گفته راضی ، هدف ایران از ساخت دیوار کاهش درگیری ها میان نیروهای مرزی با جنگجویان طالبان است با توجه به اینکه درگیری های یاد شده ظرف چند ماه گذشته افزایش یافته است . این دیوار همچنین به نفوذ افغانی هایی که تهران آنها را به همکاری با اسراییل متهم می داند، پایان خواهد داد و بدین ترتیب ایران خواهد توانست مهاجرت افغان ها به شهرها و مناطق خود را به کنترل درآورد زیرا موضوع مهاجرت افغان ها به یک پدیده دردسرساز برای دولت ایران تبدیل شده است. شبکه اینترنشنال به نقل از وزارت مهاجرت جنبش طالبان گفت : تهران در آوریل جاری تقریبا سه هزار مهاجر افغانی را به کشورشان بازگرداند.
مدیر مرکز رسانه ای و تحقیقات راهبردی الاحواز ( اهواز) خاطرنشان کرد: تهران بیم آن دارد که طالبان بخواهد با در اختیار گرفتن بخش هایی از سرزمین ایران مناطق تحت نفوذ خود را گسترش بخشد و همین امر احتمالا باعث شده تا تهران به فرآیند ساخت دیوار حائل سرعت ببخشد.
در همین رابطه برخی از گزارش های رسانه ای حکایت از آن دارند که جنبش طالبان کمیته ای برای ترسیم مرزهای افغانستان تعیین کرده است و به نظر می رسد نقشه های مرزی آنها وارد بخش هایی از خاک ایران شده است.
حسن راضی گفت : تهران معتقد است که با تسلط یافتن بر مرزها می تواند روابط خود با طالبان را تحکیم نماید اما تکمیل دیوار حائل میان دو کشور احتمالا باعث ایجاد مشکلات جدیدی با این جنبش خواهد شد.
بر همین اساس اعتراض طالبان به طرح یاد شده کاملا منطقی به نظر می رسد و در نتیجه تهران توسط کیومرث حیدری فرمانده نیروی زمینی ایران در صدد توجیه آن برآمده و گفت : ” این اقدام در راستای تقویت امنیت ایران صورت گرفته است و تهران همواره برای اصل حسن همجواری احترام قائل بوده است. ”
به گزارش مرکز تحقیقات مبارزه با تروریسم و مواد مخدر اروپا ، اختلافات میان ایران و افغانستان در چند دهه گذشته ریشه گرفته است.
گزارش مزبور انتشار یافته در ژوئن گذشته سه عامل اصلی برای این اختلافات برمی شمارد که مشکل آب میان دو کشور در راس آنها قرار دارد.
ریشه های اختلاف بر سر آب به قرن نوزدهم بازمی گردد که به طور عمده بر سر رود هیرمند تمرکز یافته است. دو کشور در سال 1973 توافقنامه ای جهت سازماندهی بهره برداری از آب رود هیرمند به امضا رساندند . افغانستان بر اساس این موافقتنامه می بایست سالانه 85 میلیون مترمکعب از آب های این رود را در اختیار ایران قرار دهد اما به گفته مقامات دولتی ایران ، کابل توافق یاد شده را نقض کرده است اما طالبان می گوید که آب این رود برای تحقق بخشیدن به این توافقنامه دیگر کافی نیست.
بر اساس این گزارش دومین عامل اختلاف میان دو کشور دشمنی نژادی است زیرا طالبان ایران را متهم می کند که به منظور دخالت در امور داخلی افغانستان از اقلیت هزاره و افغان های فارسی الاصل سوءاستفاده می کند.
اما سومین عامل بکارگیری افغان های مهاجر از سوی تهران جهت شرکت در جنگ های فرامرزی است و در همین رابطه ایران با تشکیل لشکر فاطمیون به طورمستقیم در بحران سوریه ورود کرد.
از سوی دیگر ” مختار وفایی ” روزنامه نگار افغانستانی مقیم آلمان خاطرنشان کرد که کشورش در سایه حکومت طالبان به یک عامل تهدید دائمی برای کشورهای همسایه تبدیل شده است زیرا گروه های تروریستی همچون القاعده و داعش خارسان و انصارالله تاجیک را در خود جای داده است و علاوه بر آن قاچاق مواد مخدر در دوران حاکمیت طالبان رشد و گسترش یافت و به عامل نگران کننده برای کشورهای همسایه و تمام جهان تبدیل شد.
وفایی در گفت وگو با صفحه عربی پایگاه اینترنتی روزنامه ایندیپندنت خاطرنشان کرد : صدور تروریسم و مواد مخدر پاکستان ، تاجیکستان ، ترکمنستان و چین را واداشت تا به تدابیر امنیتی در مرزهای خویش با افغانستان شدت ببخشند و باعث شد تا ایران در صدد ساخت دیوار حائل با همسایه غربی خود برآید .
این روزنامه نگار افغانی خاطرنشان کرد : طالبان در بردارنده جریان هایی است که از نظر اعتقادی مخالف ایران هستند . البته همکاری اقتصادی و امتیازدهی سیاسی میان دو طرف وجود دارد.
وی تاکید کرد : مورد تهدید قرار گرفتن ایران توسط گروه ” داعش خراسان ” و سهل انگاری طالبان در انجام تعهداتش در خصوص کنترل مرزها و جلوگیری کردن از قاچاق مواد مخدر و تروریسم به عامل نگران کننده ای برای ایران تبدیل شده است.
دفتر مبارزه با مواد مخدر و جرم و جنایت در سازمان ملل پیش بینی کرد که کاشت مواد افیونی در افغانستان بخاطر ممنوع اعلام شدن آن از سوی طالبان در سال 2023 کاهش یابد.
به گفته شبکه اینترنشنال ، پارلمان ایران در اواخر اوت گذشته تلاش های طالبان در این خصوص را ستود اما اعلام کرد که این امر کمتر از حد مورد انتظار بوده است. (م.غ)