تحلیل وضعیت یارانه در بودجه سالانه

تحلیل وضعیت یارانه در بودجه سالانه

چکیده

یارانه ها از ابزارهاي مهم اقتصادي جهت حمایت از اقشار آسیب پذیر جامعه به شمار می آید.

اقتصاد ایران طی چند دهه اخیر با افزایش سطح یارانه هاي پنهان و اختلال در کارکرد قیمت هاي نسبی مواجه بوده است.

طبق یافته هاي گزارش، مجموع یارانه بودجه اي و فرا بودجه اي 325 همت تخمین زده  شده است. توزیع نامناسب این حجم از یارانه میان دهک هاي مختلف درآمدي باعث  شده است تا یارانه دریافتی دهک هاي پایین درآمدي کمتر باشد.

بنابراین لازم است با تغییر سیاست هاي حمایتی و اصلاح نظام یارانه اي، نقش باز توزیعی این منابع، محسوس گردد. ازاین رو، شفافیت یارانه هاي پرداختی، حذف کارشناسی شده یارانه انرژي، اصلاح فرایند استحقاق سنجی دریافت یارانه، بهبود پایگاه هاي داده اي، اجماع در نحوه تأمین منابع مالی یارانه، کاهش سهم یارانه حامل هایی با کمترین واکنش اجتماعی، کاهش شکاف درآمدي، به عنوان راهکارهاي پیشنهادي ارائه می شوند.

مقدمه

دو وظیفه عمده دولت ها ارائه کالاي عمومی و اجراي سیاست هاي باز توزیعی جهت حمایت از اقشار هدف است. تأمین زمینه هاي لازم براي حصول عدالت اجتماعی و توزیع مجدد ثروت به نفع طبقات کم برخوردار از وظایف اصلی دولت ها به شمار می آید.

در این راستا، یارانه ها از ابزارهاي مهم اقتصادي جهت حمایت از اقشار آسیب پذیر است. با این حال ،پرداخت یارانه تا هنگامی که هدفمند نباشد، نمی تواند سیاست گذاران را به مقصود برساند.

درواقع، هدفمند کردن یارانه ها و اختصاص آن به گروه هاي هدف، با حصول عدالت اجتماعی، از اتلاف منابع ممانعت می کند. در مقابل، پرداخت عمومی به لحاظ عدم شناسایی دقیق اقشار آسیب پذیر، منجر به فزونی هزینه سیستم توزیع یارانه، محرومیت طیف وسیعی از خانوارهاي فقیر (به ویژه در مناطق روستایی) از یارانه ها می شود.

اقتصاد ایران طی دهه اخیر با افزایش سطح یارانه هاي پنهان و اختلال در کارکرد قیمت هاي نسبی مواجه بوده است. ابعاد اثرگذاري معیشتی و تولیدي این موضوع در کنار محدودیت هاي درآمدي دولت در شرایط تحریم و کرونا، سبب شده توجه به منابعی که در قالب یارانه هاي فرا بودجه اي، بودجه اي و غیر هدفمند تخصیص می یابد و لزوماً به هدف اصابت نمی کنند، بیشتر شود.

تخصیص بی رویه یارانه به منزله هدر رفت حجم بسیاري از منابع است که می توانست در مسیر کاهش فشار بدهی ها و در راستاي بهبود عملکرد و تأمین منابع بخش هاي اساسی مورد استفاده قرار گیرد.

قرارگیري دولت در تنگناي مالی، همواره سیاست هاي تأمین منابع را به سمت وسوي رویکردهاي تورم زا می برد.

بررسی رفتارهاي حمایتی دولت نشان دهنده وجود مسیرهایی براي پوشش معیشت و تولید است: بخشی از آن در قالب ردیف هاي بودجه اي احصا و با توجه به عملکرد بودجه در هر سال تحقق می یابد. بخشی دیگر با توجه به این که در قالب رابطه مالی دولت و سایر فعالان اقتصادي طرح می شوند، اما لزوماً در بودجه سالانه ردیف مشخص ندارند. در ادامه ارقام تقریبی آن ها تخمین زده  شده است.

در این راستا، گزارش پیشِ رو در پنج بخش تهیه شده است. بخش اول و دوم به بررسی ارقام یارانه بودجه اي و فرا بودجه اي[  که ذیل جزئیات مصارف و منابع تبصره 14 است] می پردازد. در بخش سوم به ارزیابی اصلاحات نظام  یارانه و درنهایت با در نظر گرفتن ملاحظات امنیت اقتصادي در راستاي عملکرد بهینه نظام یارانه در بودجه، راهکارهایی ارائه خواهد شد.

تحلیل وضعیت یارانه

برای ادامه مطالعه اینجا را کلیک کنید.

با سپاس از  پژوهشکده امنیت اقتصادی تدبیر