تسلیح کرانه باختری نگاهی به استراتژی جدید ایران در قبال اسرائیل
تسلیح کرانه باختری نگاهی به استراتژی جدید ایران در قبال اسرائیل
نشنال اینتر ست: 28ژوئن
نویسنده: امیر حسین وزیریان
گسترش تدریجی تسلیحات کرانه باختری قابلیت و توانایی جمهوری اسلامی ایران را در هر اقدام احتمالی علیه اسرائیل افزایش خواهد داد.
درگیری بین جمهوری اسلامی ایران و اسرائیل در سالهای اخیر به طور قابل توجهی تشدید شده است و دامنه آن هر روز گسترش مییابد نگرانیهای اسرائیل در مورد جاه طلبی های هسته ای نفوذ منطقه ای و پیشرفت های نظامی جمهوری اسلامی ایران آن، اسرائیل را به عنوان یک بازیگر کلیدی در پاسخ به این تهدیدات تصور شده قرار داده است به این ترتیب اورشلیم با هدف تقویت عامل بازدارندگی علیه ایران استراتژی مرگ با هزاران زخم را طراحی کرده است که شامل تشدید عملیات مخفی علیه منافع و مواضع ایران است در این استراتژی که صهیونیستها از آن به عنوان مرگ با هزاران زخم یاد میکنند ایران به جای یک زخم کاری باید صدها زخم کوچک ترکیب شده نظامی، اطلاعاتی و دیپلماتیک دریافت کند تا ضعف نهایی بر او غالب شود.
اسرائیل برخلاف استراتژی قبلی خود که بر خرابکاری در برنامه هسته ای تهران و ترور دانشمندان هسته ای آن متمرکز بود اکنون به نظر میرسد که شبکه عملیاتی خود را گسترش داده تا دانشمندان و افسران و فرماندهان مسئول برنامه های موشکی و پهپادی و همچنین اعضای نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را هدف قرار دهد. علاوه بر این اورشلیم از ظرفیتهای دیپلماتیک خود برای عملیاتی کردن بیشتر این استراتژی مرگ با هزاران زخم از طریق گسترش روابط خود با کشورهای همسایه جمهوری اسلامی ایران – به ویژه کشورهایی که روابط خوبی با ایران ندارند ،استفاده میکند تقویت روابط با آذربایجان و اقلیم کردستان عادی سازی روابط با امارات و بحرین و بازگشایی سفارت اسرائیل در ترکمنستان از جمله اقدامات این کشور اسرائیل در این زمینه است.
اکنون با توجه به تمامی این موارد جمهوری اسلامی ایران چه اقداماتی را انجام داده است؟ به نظر میرسد واکنش ایران به اقدامات اسرائیل در چارچوب دو رویکرد کوتاه مدت و بلندمدت قابل ارزیابی است رویکرد کوتاه مدت تهران به اقدامات اورشلیم عمدتاً شامل واکنش مورد به مورد، از جمله هدف قرار دادن مواضع و دارایی های مربوط به اسرائیل در دریا یا یک کشور ثالث در همین راستا حملات پهپادی به کشتی های اسرائیلی در خلیج فارس و حملات موشکی به مقر موساد در اربیل انجام شده است. علاوه بر این سیاست بلندمدت ایران در قبال اسرائیل همواره مبتنی بر ایجاد یک جبهه دفاعی در شرق مدیترانه بوده است جمهوری اسلامی ایران با حمایت از گروههای فلسطینی مانند حماس و جنبش جهاد اسلامی در کنار حزب الله لبنان ، تلاش کرده تا لبنان و نوار غزه را به خاکریزهای دفاعی علیه اسرائیل تبدیل کند.
استراتژی ایران در کرانه باختری چگونه بوده و شکل گرفت؟
اصطلاح تسلیح کرانه باختری برای اولین بار در میانه جنگ غزه در سال ۲۰۱۴ مطرح شد حضرت آیت الله علی خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی ایران، تنها راه نجات فلسطین را تسلیح کرانه باختری مانند غزه میداند.
یک ماه پس از پایان درگیری ، این موضوع بار دیگر در دیدار حضرت آیت الله علی خامنه ای با رمضان عبدالله دبیرکل سابق جنبش جهاد اسلامی مطرح شد حضرت آیت الله علی خامنه ای در این دیدار بر لزوم برنامه ریزی جدی برای پیوستن به کرانه باختری در مقابله با اسرائیل با هدف افزایش نگرانیهای امنیتی اسرائیل تاکید کرد.
این اظهارات مورد استقبال گروههای مبارز فلسطینی قرار گرفت از جمله خالد قدومی نماینده جنبش حماس در تهران، این رویکرد را گزینه ای جدی و مهم برای گروههای مقاومت در فلسطین میدانست که در صورت حمایتایران ، میتوانند موازنه قوا را در سرزمینهای اشغالی که فلسطینیان میدانند تغییر دهند نظریه موازنه قوا یا موازنه قدرت بر این اصل استوار است که امنیت بین المللی زمانی افزایش مییابد که قدرت نظامی به نحوی توزیع شده باشد که هیچ دولتی به اندازه ای که توانایی تفوق آمدن بر دیگر دولتها را داشته باشد، قدرتمند نباشد.
از نظر جمهوری اسلامی ایران ، این رویکرد به دلیل آسیب پذیری اسرائیل در برابر آن برجسته است نه تنها کرانه باختری به سه شهر کلیدی و مراکز نظامی اقتصادی اسرائیل – بيت المقدس تل آویو و حیفا – نزدیک است بلکه حضور شهرک نشینان یهودی و بیش از دو میلیون فلسطینی محیطی غنی را برای جمهوری اسلامی ایران فراهم میکند تا جبهه و فضای جدیدی را در آنجا ایجاد و مستقر سازد برخلاف دیگر اقدامات بازدارنده ایران ، تسلیح کرانه باختری با کاهش هرچه بیشتر فاصلهجغرافیایی ، ضربات هولناک و مرگبارتری را به اسرائیل وارد میکند. این رویکرد میتواند سیستم امنیتی اسرائیل را فلج کرده و با گسترش جغرافیای درگیری و منازعه اسرائیل را در داخل مرزهای خود محاصره کند.
استراتژی جمهوری اسلامی ایران چگونه اجرا میشود؟
جمهوری اسلامی ایران گزینه های زیادی برای دنبال کردن رویکرد تسلیح کرانه باختری روی میز دارد میتواند اسلحه های سبک و کوچک را از طریق واسطه های متحد غیر دولتی انتقال دهد آموزش هایی را برای تسهیل تولید و ساخت سلاحهای سبک در خود کرانه باختری ارائه دهد با حمایت و تامین مالی زمینه خرید تسلیحات از طریق دلالان و فروشندگان سلاح و موارد دیگر را فراهم کند.
با این حال تهران برای پیگیری این استراتژی با موانعی روبروست برای مثال ،مرزهای کرانه باختری به شدت توسط ارتش اسرائیل و اردن در حال گشت زنی است و مانع از ارسال آسان تسلیحات به این منطقه میشود. به همین ترتیب، تشکیلات خودگردان فلسطین به تسلیح رقبای سیاسی داخلی خود و آسیبهای دیپلماتیک بالقوه ای که میتواند منجر شود، نگاه خوشایند و مهربانانه ای نخواهد داشت.
از سوی دیگر جمهوری اسلامی ایران به طور جدی در سوریه و عراق درگیر بود و تمرکز خود را بر شکست و مغلوب ساختن عربستان در درگیریهای منطقه ای گذاشته بود با وجود این موانع برخی گزارشها حاکی از آن است که همزمان سردار شهید قاسم سلیمانی فرمانده فقید سپاه قدس در تماس با فرماندهان حماس و جهاد اسلامی بر تسلیح کرانه باختری به عنوان اولویت جمهوری اسلامی ایران در سرزمینهای اشغالی تاکید کرده بود همچنین در حالی که بسیاری از کارشناسان به دلیل موانع زیاد از عدم امکان اجرای این استراتژی صحبت میکردند حسین شیخ الاسلام دیپلمات سابق ایرانی، این موضوع را رد کرد و گفت: ما میدانیم که چگونه سلاح به کرانه باختری تحویل دهیم. ما قبلاً سلاح را به جبهه های دیگر تحویل داده ایم.
همانطور که برخی منابع خبری به نقل از مقامات امنیتی اسرائیل فاش ،کردند حزب الله لبنان ، اصلی ترین متحد غیردولتی جمهوری اسلامی ،ایران سلاحهای سبک را به کرانه باختری منتقل کرده است علاوه بر این قاچاق اسلحه از طریق دلالان یا افراد دیگر به کرانه باختری در سالهای اخیر رشد قابل توجهی داشته است آخرین نمونه در این زمینه دستگیری عماد العدوان نماینده ،اردنی توسط پلیس اسرائیل به اتهام تلاش برای قاچاق اسلحه به کرانه باختری بود.
ایده گفتگو و مذاکره با اسرائیل به دلایل مختلف مانند) ادامه شهرک سازیها به رسمیت شناختن اورشلیم (بیت المقدس به عنوان پایتخت اسرائیل توسط دونالد ترامپ و روی کار آمدن راست گراترین دولت در اسرائیل در میان فلسطینیها کمرنگ شده است. در مقابل آنها فلسطینیها به مبارزات مسلحانه انفرادی روی آورده اند که به ویژه پس از تشدید قاچاق اسلحه به کرانه باختری محبوبیت بی سابقه ای در میان نسل جوان فلسطین پیدا کرده است.
ظهور گروههای مسلح جدید در کرانه باختری مانند تیپ ،جنین تیپ بالاتا و از همه معروفتر لانه شیرها نشان از تغییر رویکرد در این منطقه دارد در دو سال گذشته آغاز دور جدیدی از درگیریها در نابلس جنین و شیخ جراح و حملات متعدد به پستهای بازرسی سربازان و شهرکهای ،اسرائیلی برخی از کارشناسان و تحلیلگران را بر آن داشت که ادامه این وضعیت را آغاز انتفاضه سوم تلقی کنند جمهوری اسلامی ایران به طور علنی از اقدامات گروههای مسلح در کرانه باختری حمایت ..کند سردار اسماعیل قاآنی فرمانده سپاه قدس سپاه پاسداران انقلاب ایران ضمن تمجید از جوانان فلسطینی کرانه باختری اظهار داشت که قبل از مسلح شدن کرانه باختری اقدامات کمی علیه اسرائیل در این منطقه انجام میشد اما حالا ظرف چند روز بیش از ۳۰ عملیات انجام شده است فرمانده سپاه قدس خاطر نشان کرد که هر چند مشکلات زیاد است. اما روز به روز در مناطق مقاومت شاهد رشد نیروهای مقاومت هستیم و ،اعتبار عزت و شرایط میدانی نیروهای مقاومت در حال تقویت بیشتر است. رمضان شریف سخنگوی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیز از حمایت کامل جمهوری اسلامی ایران از این گروهها خبر داد.
از منظر کلان، به نظر میرسد که جمهوری اسلامی ایران از طریق سیاست مسلح کردن کرانه باختری دو هدف مهم و راهبردی را دنبال میکند : اتحاد گروههای فلسطینی در مقابله با اسرائیل و افزودن جبهه ای جدید در نبرد با اسرائیل اهمیت ایجاد اتحاد در میان گروههای فلسطینی در این است که پس از پایان انتفاضه دوم، کرانه باختری از درگیری با اسرائیل خارج شد و گروههای مسلح تنها در نوار غزه فعال بودند در شرایط کنونی اتحاد کرانه باختری و نوار غزه میتواند منجر به تشکیل یک ساختار فرماندهی مشترک به منظور هماهنگی اطلاعات و عملیات بین گروههای فلسطینی تحت نظارت جمهوری اسلامی ایران و حزب الله شود این اتفاق برای اولین بار در جنگ سال ۲۰۲۱ معروف به عملیات سیف القدس شمشیر قدس جنگ گسترده گروه های مقاومت فلسطین با رژیم صهیونیستی است که سال ۲۰۲۱ میلادی به وقوع پیوست و به مدت ۱۲ داشت رخ داد.
همچنین گسترش تدریجی مسلح کردن کرانه باختری توانایی جمهوری اسلامی ایران را در هر اقدام احتمالی علیه اسرائیل افزایش خواهد داد. به ویژه اگر پیگیری این سیاست با انتقال سلاحهای پیشرفته تری مانند ،راکت خمپاره و موشکهای کوتاه برد همراه باشد در این صورت اسرائیل میتواند حداقل از سه جبهه مورد حمله قرار گیرد جنوب لبنان نوار غزه و کرانه باختری در شرایط فعلی به نظر میرسد که دهه سوم قرن بیست و یکم در خاورمیانه را باید دوران تشدید جنگ سرد بین تهران و اورشلیم و تقابل میان دو راهبرد مسلح کردن کرانه باختری و سیاست مرگ با هزاران زخم نامید ظرفیت جمهوری اسلامی ایران برای تمرکز بر رویارویی با اسرائیل به طور ویژه پس از عادی سازی روابط میان جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی و گمانه زنیها در مورد تداوم تنش زدایی با همسایگان عرب افزایش مییابد.
دکتر امیرحسین وزیریان دارای مدرک دکتری در رشته علوم سیاسی از دانشگاه تربیت مدرس تهران، ایران است. علایق پژوهشی او به طور عمده بر سیاست خارجی و امنیتی جمهوری اسلامی ایران و مطالعات خاورمیانه متمرکز است