راهپیمایی اربعین، سئوالات و راه کارها
نگاهی کوتاه به مشکلات و راه کارهای حل ان در راهپیمایی اربعین
راهپیمایی اربعین، سئوالات و راه کارها
بنام خدا
السلام علیک یا اباعبدالله
اربعین 1401 شمسی در مرزهای ایران و خاک عراق آنهم پس از دو سال وقفه به خاطر شیوع کرونا به شکلی به صحنه ارائه توانمندی مدیریت توده ایی مردم در اداره امور زیارت از جمله بهداشت، پذیرائی، حمل و نقل و عبور ومرور از مرزها از سوی طرف عراقی و ایرانی تبدیل گردید.
طبق آمار رسمی اعلام شده تا مورخ 20 شهریور، یعنی یک هفته قبل از روز اربعین تردد زائرین از مرزهای غربی کشور به خاک عراق از جمله؛ تمرچین، شلمچه، چذابه، مهران، خسروی، قصرشیرین نزدیک به دو میلیون و 700 هزار نفر بوده که این تعداد تا روز اربعین (26 شهریور) به مرز بالاتر از سه میلیون نیز خواهد رسید.
وجود صحنه های زیبا از پذیرائی و خدمت رسانی شبانه روزی موکب های عراقی و ایرانی، به همراه تلاش مجریان و متولیان ایرانی و عراقی در تمامی عرصه ها (اعم از بهداشت، حمل و نقل، اسکان ، خوراک و امنیت) و به همراه حضور بین المللی مردم در راهپیمائی عظیم اربعین همانطور که انتظار می رفت توانست بر برخی از کاستی ها و ضعف های موجود خط تیره کشیده و عظمت راهپیمائی بتواند همچون مرحمی بر ایرادات و ضعف ها قرار گیرد.
اما آنچه از رسانه های معاند و دشمن دیده و شنیده شد بزرگ نمایی ضعف ها و کاستی ها و اشکالات در صحنه عملیاتی این رویداد بزرگ بین المللی بود که البته از آنجا که مراسم منتسب به شیعه است بایستی کاری کرد تا حداکثر وجهه مطلوب در نزد افکار عمومی دنیا بجا گذاشته شود.
از این رو به صورت خیلی خلاصه با طرح چند سئوال کوتاه و ارائه چند راه کار ساده؛ بدنبال این هستیم که توان مدیریتی صحنه راهپیمائی اربعین را بالا ببریم.
سئوالاتی که در اینجا برغم وجود تمامی محاسن و عظمتی که در این رویداد بزرگ وجود دارد؛ این است؛
سئوالات:
-آیا بروز ضعف ها و ایرادات و اشکالات در راهپیمائی اربعین در خاک عراق از سوی طرف ایرانی امری اجتناب ناپذیر است؟
-آیا می توان با یکسری اقدامات از ضعف و ایرادها کاست و بر شکوه و عظمت این رویداد افزود؟
-در این رابطه طرف عراقی چه نوع همکاری می تواند داشته باشد؟
-وظایف طرف ایرانی چیست؟ و چه اقدامات پیشگیرانه می تواند انجام دهد؟
-آیا تقویت وجهه مردمی این رویداد بزرگ، بر موضوع حضور رسمی دولت ها مبنی بر کنترل، ایجاد نظم و انظباط در ارائه خدمات اولویت دارد یا برعکس؟
-آیا آسیب های جسمی و بعضا روحی و روانی که بر زائران به دلیل بروز برخی نارسایی ها عارض می گردد قابل جبران است یا اینکه بایستی این عوارض نادیده گرفته شود؟
-آیا مخارجی که از بیت المال مسلمین در راه برگزاری این مراسم باشکوه خرج می گردد از ردیف بودجه های فرهنگی دستگاه های متولی است یا خیر؟
-آیا بسترهای لازم و فراگیر برای مشارکت مردمی در این حرکت مردمی دیده شده است؟ نظارت و کنترل براین بسترها چگونه اعمال می شود؟
-آیا نگاه مسئولین به راهپیمائی اربعین که بلحاظ شرایط جغرافیای سیاسی کاملا در اختیار طرف ایرانی نیست و امتداد آن از شهرهای داخل کشور شروع شده و به آن سوی مرز و در کشور عراق که تابع قوانین خاص خود هستند؛کشیده می شود، بایستی همچون تجمعات دستجات عزاداری در ایام محرم در داخل کشور باشد؟
-آیا راه های ترانزیتی در مرزها برای خروج غیر ایرانیان مطابق بر قواعد بین المللی به هنگام حضور انبوه زائران عمل می نماید؟
و البته سئوالات دیگری نیز بر این مجموعه سئوالات می توان اضافه نمود که در این یادداشت کوتاه از آن صرف نظر شده است.
چه باید کرد؟
به منظور ایجاد سهولت و تسهیل در امر زیارت اربعین و ایجاد تسهیلات بیشتر برای زائرین، سامانه سماح راه اندازی شده که تنها با ارائه و ثبت چند مشخصات کوتاه شخصی و دریافت چند توصیه بهداشتی به راحتی امکان صدور مجوز برای خروج از ایران را صادر می کند که البته با حداقل پرداخت پول بیمه درمانی همراه است.
در نگاه اول راه اندازی سامانه و نحوه دریافت اطلاعات و صدور مجوز را باید تقدیر نمود، اما این سهولت و تسهیل از سوی مسئولین آنگاه که با تعداد میلیونی از زائران روبرو می شود؛ باید بتوانند جوابگو نیازهای زائرین و متقاضیان سفر زیارتی باشد که به نظر می رسد چنین چیزی پیش بینی نشده و ایرادات و نواقص موجود و پیش بینی نشده با مدیریت بحران لحظه ایی و در سطح حضور عملیاتی وزراء و فرماندهان عالی نیروهای نظامی و انتظامی حل و فصل می گردد. این حضور هرچند قابل ستایش بوده و نشان از پیوند نزدیک بین مردم و مسئولین دارد؛ ولی از نگاه دیگر نشان از ناکارآمدی سیستم اجرایی در حل مشکلات مردم و زوار در زمان های خاص دارد که بیانگر مدیریت دستوری است که باید برای حل مشکلات به کار گرفته شود. و این موضوع برای کشورهای ایران به عنوان ام القرای جهان اسلام و عراق با همه توانمندی داخلی شایسته نیست.
بنابراین چه خوب است برای مدیریت صحیح و توانمند امر زائرین برخی از اطلاعات زیر در این سامانه گنجانده و برخی اقدامات ساده نیز عملیاتی شده و در دستور کار وزارت خارجه و وزارت کشور و سایر مسئولین و مقامات مسئول به صورت دائم قرار گرفته و منوط به ایام خاص اربعین نشود.
- خروج از مرزهای ایران جهت شرکت در راهپیمائی اربعین محدود و سهمیه بندی شود تا امکان مناسب برای برنامه ریزی صحیح جهت خدمات دهی به زائران در طول سفر فراهم گردد.
- نحوه سهمیه بندی به نسبت استان، دور و نزدیک بودن به مرزها و برخورداری از امکانات حمل و نقل هوایی و زمینی متغییر باشد.
- بعد از تکمیل سهمیه، سامانه به طور خودکار از ثبت نام برای سال جاری خود داری کند یا زائر از سهمیه سایر مناطق استفاده نماید.
- زمان ثبت نام بایستی از پایان ماه صفر هر سال شروع و تا ابتدای محرم سال بعد در سامانه ادامه یابد. با این کار فرصت کافی برای ثبت نام مردم و برنامه ریزی از سوی مسئولین فراهم می شود.
- زائرین به هنگام ثبت نام، چگونگی سفر خود را اعلام نمایند: مثلا به صورت زمینی یا هوایی، پیاده یا سواره یا فردی یا کاروانی، به وسیله شخصی یا وسیله عمومی و …
- زائرین در سفرهای زمینی اعلام کنند تا چه محدودهایی از خاک عراق را در نظر دارند با خودرو رفته یا پیاده بروند.
- زائرین در سفرهای زمینی اعلام کنند آیا مایل به مسافرت با وسیله شخصی هستند یا نه؟ یا چنین قصدی دارند یا خیر؟
- کاروان های مجوز دار رسمی یا مردمی باید با تابلو های مشخص نسبت به سر و سامان دادن زائرینی که قصد دارند کاروانی به زیارت بروند، اقدام کنند.
- گذرنامه های مخصوص اربعین برای زمان محدود سه الی چهار روزه صادر گردد و اصولا در این سفر داشتن گذرنامه رسمی ملاک نباشد.
- پروتکل های امضا شده بین طرف های عراقی و ایرانی در خصوص نحوه خدمات دهی در عراق از ماه های قبل برای مردم به صورت شفاف اعلام گردد.
- در پروتکل ها و قراردادهای بین طرف های ایرانی و عراقی پیش بینی های لازم برای همه شرایط خاص با حفظ کرامت و عزت و احترام و مصلحت زائران به عمل آید.
- بخشی از هزینه های تردد زائرینی که تمایل دارند با کاروان های رسمی و دولتی به زیارت بروند اخذ و سپرده شود.
- صلاحیت ناوگان عمومی و فنی و مدیریتی طرف ایرانی برای طرف عراقی و بلعکس در دستور کار قرار گیرد و به زمان ایام اربعین موکول نشود.
- تمامی موکبین که تمایل به ارائه خدمات به زائرین دارند از قبل دارای شناسنامه هویت دار بوده و در مبادی مرزها به زائرین معرفی گردند. تا از حضور ناخوداگاه زائرین در موکب هایی که توسط معاندین و بدخواهان راه اندازی می شود جلوگیری شود.
- هماهنگی صددرصد بین صدا و سیما و ستاد اجرایی اربعین وجود داشته باشد. به طور مثال به هنگامی که ستاد از مردم می خواهد؛ فعلا از مراجعه به مرزها خودداری کنند، صدا و سیما از پخش هر گونه محتوایی که مردم را تشویق به سفر زیارتی می کند، خود داری نماید.
- به صورت رسمی و با هماهنگی مراجع دینی و آیات اعظام ایام راهپیمائی اربعین در حد فاصل زمانی مشخص (به طور مثال از دهم ماه صفر) تعیین و اعلام شده گردد و فقط در این ایام نسبت به ارائه سرویس و خدمات به زائرین راهپیمائی اقدام شود.
- ستادی دائمی (نه موقت) برای جمع آوری اطلاعات و پیگیری نواقص و ارائه پیشنهادات عملی در وزارت کشور تشکیل و تمامی ستاد متفرق دیگر(اعم از لشکری و کشوری) تحت نظر این ستاد به انجام وظایف در ایام راهپیمانی اقدام نمایند.
- …
نتیجه:
ممکن است برخی یا تمامی از راه کارهای فوق؛ هم اکنون در دستور کار ستادهای اجرایی اربعین یا سازمان های مسئول در این رابطه قرار داشته باشد، که در این صورت، بایستی در موضوع نظارت و کنترل بر اجرای صحیح و عملیاتی شدن همه موارد فوق، اهتمام بیشتری به عمل آید.
در انتها اعلام می گردد با توجه به تجارب گرانبهایی که در امور زیارتی حج، عتبات معصومین(علیها السلام) و حرم مطهر امام رضا(علیه السلام) و خانم حضرت زینب (سلام الله علیها) وجود دارد، انتظار می رود با عنایت به اینکه طی ده سال آینده سفر زیارتی راهپیمایی اربعین در فصل گرمای هوا صورت می گیرد از هم اکنون برای رفع ایراد و اشکالات این سفر زیارتی فکر شده و تصمیمات مقتضی گرفته شود تا آنچه می ماند باقیات و صالحاتی ابدی برای همه زائران و کارگزاران باشد.
والسلام
با همکاری سرویس آینده پژوهی سایت تحلیل ایرانی
اربعین 1401 شمسی
