سیاست «بدون توافق ایران بدون بحران» بایدن ناپایدار است
ریسپانسیبل استیت گرفت؛ ۱۲ می
سیاست «بدون توافق ایران بدون بحران» بایدن ناپایدار است
با توجه به اینکه برنامه هسته ای تهران در غیاب برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) به سرعت پیش می رود رئیس جمهور {آمریکا} اگر از این موضوع دست بردارد، گزینه هایی {دیگری هم } دارد.
ماه مه ،۲۰۱۸ دونالد ترامپ رئیس جمهور سابق ایالات متحده از توافق هسته ای (۲۰۱۵) با ایران برنامه جامع اقدام مشترک (یا برجام) خارج شد و جو بایدن رئیس جمهور کنونی آمریکا هنوز نتوانسته آن را احیا کند.
دولت رئیس جمهور جو بایدن هنوز به یک تصمیم سیاسی روشن برای تکمیل مذاکرات نرسیده است از یک سو اصرار دارد که دیپلماسی بهترین گزینه است در حالی که از سوی دیگر می گوید:«برجام در دستور کار نیست». این یک اشتباه است.
از سپتامبر ۲۰۲۲ مذاکرات بر سر برجام متوقف شده است. صادرات مشکوک سلاح های ایرانی به روسیه برای استفاده در اوکراین و ناآرامی ها در ایران پس از قتل{مرگ} مهسا (ژینا)، امینی دختر کرد ۲۲ ساله به دلیل عدم رعایت حجاب تمرکز آمریکا و اروپا را از احیای برجام دور کرده است.
درآگوست ،۲۰۲۲ جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت که توافق نهایی برای احیای توافق هسته ای ایران آماده امضا است. اگرچه دولت جمهوری اسلامی ایران در آن زمان موافقت نکرد اما در ماه های اخیر نشان داده است که آماده انجام این کار و معامله زندانیان است.
جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا درباره جزئیات مبادله زندانیان به توافق رسیده اند اما واشنگتن احتمالاً از واکنش سیاسی داخلی نگران است زیرا این توافق شامل آزادی حدود ۷ میلیارد دلار از سرمایه های جمهوری اسلامی ایران است که در خارج از کشور مسدود شده اند. علاوه بر این بندهای «غروب» کلیدی برای محدودیت های برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) در برنامه هسته ای و موشکی ایران و تجارت تسلیحات بین سالهای ۲۰۲۳ تا ۲۰۴۱ است.
بر اساس برنامه جامع اقدام مشترک شورای امنیت سازمان ملل متحد قرار است در اکتبر ۲۰۲۳ محدودیت های موشکی و پهپادهای ایران با برد بیش از ۳۰۰ کیلومتر را لغو کند. دولت رئیس جمهور جو بایدن موظف است به دنبال قوانین کنگره باشد که به برخی از تحریم های ایالات متحده در این زمینه پایان دهد.
این لغو تحریم ها می تواند برای حملات سیاسی جمهوری خواهان به دولت رئیس جمهور جو بایدن در فصل انتخابات باشد اما تاخیر بیشتر خطرات خود را به همراه دارد {زیرا} برنامه هسته ای ایران قبلاً به نقطه ای رسیده است که این کشور می تواند ظرف دو هفته اورانیوم با درجه تسلیحات کافی برای یک بمب هسته ای تولید کند.
در مواجهه با این وضعیت پیچیده؛ دولت رئیس جمهور جو بایدن سردرگم شده و ممکن است یک «توافق موقت» به عنوان راهی میانی برای ایالات متحده برای مهار این وضعیت محسوب شود. این امر با سیاست اخیر دولت جو بایدن مبنی بر «بدون توافق بدون بحران» با ایران سازگار است که در آن دولت همچنین تلاش می کند از یک درگیری نظامی بزرگ جلوگیری کند، در ماه مارس درگیری بین نیروهای ایرانی و آمریکایی در سوریه رخ داد.
بنابراين ايالات متحده و اروپا با سه گزینه سیاسی روبرو هستند؛
اولین مورد، این «توافق موقت» با طرح B است به احتمال زیاد، ایالات متحده آمریکا خواستار توقف بخش های حیاتی برنامه هسته ای ایران از جمله عدم غنی سازی بیشتر اورانیوم تا درجه نزدیک به تسلیحات و کاهش ذخایر اورانیوم غنی شده ایران در ازای کاهش محدود تحریم های آمریکا خواهد بود.
جمهوری اسلامی ایران قبلاً این گزینه رد کرده است و ضمن چانه زنی اعلام داشته حاضر نیست ذخایر اورانیوم غنی شده خود را در ازای کاهش محدود تحریم ها آنهم در یک توافق موقت ناپایدار از دست دهد.
یک نسخه واقعی تر از این گزینه؛ جایگزین بیشتر برای بیشتر خواهد بود؛ جمهوری اسلامی ایران مایل است تحریم ها بر موسسات مالی و صادرات نفت خود برداشته شود اما ایالات متحده آمریکا و اروپا نگران ذخایر اورانیوم بسیار غنی شده ایران و برقراری مجدد پایبندی داوطلبانه این کشور به پروتکل الحاقی توافق پادمان با آژانس بین المللی انرژی اتمی هستند. بازرسی های مجاز توسط پروتکل الحاقی به آژانس بین المللی انرژی اتمی کمک می کند تا تعیین کند که آیا جمهوری اسلامی ایران در دوره ای که شفافیت خود را به حالت تعلیق در آورده تأسیسات هسته ای مخفی ساخته است یا خیر؟
با این حال یک توافق موقت راه حلی پایدار نخواهد بود و در هر صورت بعید است که دولت رئیس جمهور جو بایدن با لغو تحریم ها بر موسسات مالی ایران و صادرات نفت به عنوان بخشی از یک توافق موقت موافقت کند.
گزینه دومی که توسط طرف های اروپایی برجام در دست بررسی است فعال کردن «مکانیسم ماشه» در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد است که از برجام پشتیبانی می کند / در استراتژی ماشه یک بازیکن در دور اول و دورهای بعدی همکاری کند و این روند را تا زمانی که حریفش نسبت به توافقشان خیانت نکرده است ادامه می دهد هر گاه یکی از بازیکنان متوجه شود که حریفش به او خیانت کرده است از مرحله بعد تا ابد او را تنبيه خواهد کرد.
در روابط بین الملل یک کشور تحت استراتژی ماشه تنها در صورتی با کشور شریکش همکاری می کند که هیچگاه از سوی آن کشور استثمار نشده و آن کشور به توافقهایش پایبند بوده باشد از آن که در صورت تخطی یک کشور از توافق کشور دیگر تا ابد خلاف آن توافق را عمل خواهد کرد استراتژی ماشه می تواند تبدیل به یک حالت محدود کننده شود.
حالتی که همه اعضا در آن به شدیدترین شکل رفتار کنند. قضیه عامیانه بیان می کند که اگر دو کشور صبور باشند می توان به یک تعادل کامل دست یافت.
در جریان مذاکرات وین، دولت آمریکا موفق شد بندی را در توافق نهایی بگنجاند که امکان بازگرداندن تمامی تحریم ها در صورت تخطی ایران از اجرای تعهدات برجامی را فراهم می گردد. این بند اجازه می دهد که تمامی تحریم ها به صورت خودکار بازگردند بدون آنکه اعضای شورای امنیت در این خصوص از حق وتو برخوردار باشند، در آن زمان آمریکا بیم آن را داشت که روسیه یا چین ممکن است قصد و توی بازگشت مجدد تحریم ها را داشته باشند این اقدام همه تحریم های تعلیق شده توسط برجام را باز می گرداند، فرانسه، بریتانیا و آلمان اخيراً با ۱۰ عضو غیردائم شورای امنیت سازمان ملل جلسه ای برگزار کرده اند تا درباره «مکانیسم بازگرداندن محرک یا بازگشت سریع» گفتگو کنند.
این سناریو می تواند خطرات قابل توجهی داشته باشد زیرا جمهوری اسلامی ایران ممکن است با خروج از معاهده منع گسترش سلاح های هسته ای که به آژانس اجازه می دهد بر مواد هسته ای خود نظارت کندغ پاسخ دهد هرگونه حمله نظامی ایالات متحده یا اسرائیل به طور چشمگیری محاسبات جمهوری اسلامی ایران در مورد تهدیدات امنیتی فوری را تغییر می دهد و بنابراین به احتمال زیاد جمهوری اسلامی ایران را به سمت ساخت سلاح هسته ای سوق داده خواهد شد.
عواقب جنگ با جمهوری اسلامی بسیار فراتر از پیامدهای ناشی از جنگ در عراق و افغانستان خواهد بود، در عین حال ایالات متحده و اروپا درگیر جنگ نیابتی با روسیه در اوکراین هستند، علاوه بر این در حالی که روابط کنونی بین اتحادیه اروپا و جمهوری اسلامی ایران که در حال حاضر تنش های بی سابقه های را تجربه می کند، هرگونه ابتكار اتحاديه اروپا برای فعال کردن مکانیسم بازگشت فوری، میخی بر تابوت روابط تاریخی دو جانبه با اروپا و غرب خواهد بو.
سومین و بهترین گزینه از سرگیری مذاکرات مستقیم جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا، توافق بر روی برخی اقدامات اعتماد ساز برای مهار تنش ها، احیای برجام بر اساس توافقنامه اوت 2022 و انجام تبادل زندانیان خواهد بود. اخیراً در یک گام کوچک در این راستا در اول ماه در آژانس بین المللی انرژی
اتمی بر اساس توافقی که آژانس در مارس ۲۰۲۳ با تهران منعقد کرده نصب مجدد دوربین ها را در برخی از تاسیسات هسته ای ایران آغاز کرد.
چنین اقدامات اعتمادسازی در صورتی مفید خواهد بود که متناسب با آن توسط ایالات متحده آمریکا و دیگر قدرتهای جهانی انجام شود.
همزمان برای پرداختن به مسائل منطقی گفت و گوی میان جمهوری اسلامی ایران و سایر کشورهای حوزه خلیج فارس آغاز شود. توافق اخیر برای برقراری مجدد روابط دیپلماتیک بین جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی فرصتی طلایی برای آغاز گفت و گوی منطقه ای درباره امنیت جمعی ایجاد کرده است. چنین گفت و گویی می تواند منجر به توافق برای همکاری در زمینه امنیت انرژی و مسائل دریایی در خلیج فارس نزدیکی اعراب و فارس و حل و فصل بحران های منطقه ای در یمن ، لبنان، سوریه و عراق شود.
رزماری دی کارلو، معاون دبیر کل سازمان ملل متحده گفت:«برجام به طور گسترده به عنوان سنگ بنای عدم اشاعه هسته ای و نمونه ای از آنچه گفت وگو و دیپلماسی می تواند به دست آورد، تلقی می شود.
برنامه جامع اقدام مشترک(برجام) باید به عنوان مسیری برای بازسازی یک سیستم امنیت منطقه ایی صلح آمیز در خلیج فارس و خاور میانه گسترده در نظر گرفته شود.
پنج سال پس از اشتباه استراتژیک دونالد ترامپ در خروج از برجام برزیدنت جو بایدن نباید اجازه دهد که تلاش آرمان گرایانه برای یک توافق بهتر ، برجام – که جامع ترین توافتی منع الشاعه در تاریخ است – را از بین ببرد و در نتیجه فرصت ها را برای ایجاد یک مکانیسم امنیتی و همکاری جدید در خلیج فارس با تقویت صلح پایدار و تسهیل مسیر دستیابی به یک منطقه عاری از هر گونه سلاح کشتار جمعی مسدود کند.