تحرکات اسرائیل در آسیای میانه عامل نگرانی واقعی نظام در ایران
تحرکات اسرائیل در آسیای میانه عامل نگرانی واقعی نظام در ایران
ایندیپندنت؛ ۲۲ مه
پایگاه هوایی اسرائیل در نزدیکی مرزها در درون سرزمین جمهوری آذربایجان و سفارت اسرائیل در ترکمنستان در فاصله کمتر از ۱۷ کیلومتری مرزهای ایران بدان معنا است که منطقه قفقاز و آسیای میانه عملا وارد قلمرو نقش پویای اسرائیل شده است در واقع تل آویو میخواهد ایران را به محاصره درآورد و به موازات جبهه ای که تهران در کشورهای پیرامون اسرائیل در لبنان سوریه، عراق ،یمن نوار غزه و کرانه باختری گشوده در صدد گشودن جبهه جدیدی علیه ایران است
سفر ایلی کوهین وزیر خارجه اسرائیل به باکو پایتخت جمهوری آذربایجان باعث نگرانی رهبران نظام و مراکز اتخاذ تصمیمات راهبردی در ایران شده است و گشوده شدن سفارت جمهوری آذربایجان در تل آویو در واقع تهران را غافلگیر کرده است زیرا این امر در زمانی تحقق یافت که رابطه میان تهران و باکو در بدترین مراحل خود بسر میبرد و تنش میان آنها تا آنجا پیش رفته که هر دو طرف در حال کسب آمادگیهای نظامی لازم جهت نبرد احتمالی بسر میبرند
شوکی که از پیشرفت رابطه میان باکو و تل آویو به ایران وارد آمد نمایانگر آن است که مراکز تصمیم گیری ایران در بررسی تغییر و تحولات شکل گرفته در سطح سیاسی و راهبردی در رابطه میان جمهوری آذربایجان و اسرائیل تا چه اندازه ضعیف عمل کرده اند زیرا دیدگاهها و ابعاد این رابطه کاملا نمایان بود به گونه ای که میتوان از آن به عنوان مشارکت راهبردی نام برد
تیمی که کوهن در سفرش به باکو با خود به همراه آورد به طور عمده از نمایندگان بخشهای نظامی و حوزه های امنیتی در فضای مجازی و شرکت مسئول بازاریابی برای برنامه استراق سمع و جاسوسی پگاسوس و نمایندگی از سوی نهادهای امنیت داخلی و کارشناسان مسائل امنیتی و اطلاعاتی تشکیل شده بود که هدف آن تقویت همکاریهای اطلاعاتی میان دو طرف به شمار میرود این امر برای اسرائیل به معنای آزادی عمل علیه ایران بود تا بتواند از سرزمین جمهوری آذربایجان در جهت تحقق بخشیدن به اهدافش گام بردارد تحول پیش آمده در روابط میان اسرائیل و جمهوری آذربایجان برای تل آویو این فرصت را فراهم آورده تا بتواند با استفاده از موقعیت جغرافیایی جمهوری آذربایجان نفوذ و نقش خود را در منطقه آسیای میانه گسترش بخشد
انتقال یافتن رابطه آغاز شده به طور زود هنگام میان باکو و تل آویو به مرحله مبادله سفیر راه را برای سایر کشورهای آسیای میانه هموار کرد تا بتوانند روابط خود با تل آویو را نمایان کنند که اولین مورد آن با تصمیم دولت ترکمنستان مبنی بر گشایش سفارت اسرائیل در عشق آباد واقع در شمال شرق ایران تحقق یافت که در فاصله کمتر از ۱۷ کیلومتری ایران واقع است این تصمیم پس از سفر وزیر خارجه اسرائیل به عشق آباد پس از باکو و امضای توافقنامههای راهبردی و نظامی و امنیتی و اقتصادی با الهام علی اف رئیس جمهور آذربایجان تحقق یافت
بدون شک این جهش راهبردی شکل گرفته از سوی تل آویو در جهت عمق بخشیدن به روابط خود با کشورهای آسیای میانه توسعه بخشیدن به آن به تمامی تلاشهای بکار رفته از سوی نظام ایران طی دو سال اخیر ضربه وارد کرد زیرا دکتر ابراهیم رئیسی پس از برعهده گرفتن قوه مجریه سیاست ایجاد گشایش در روابط با کشورهای همسایه را در پیش گرفت ایران به منظور در هم شکستن حلقه مجازاتهای آمریکایی اعمال شده علیه خود در صدد تشکیل ائتلافهای منطقه ای برآمد تا با استفاده از آن به عنوان یک برگ برنده در مذاکرات احتمالی خود با آمریکا به منظور از سرگیری توافق هسته ای از فشارهای اقتصادی داخلی بکاهد
اهداف نمایان شده ایران در سخنرانی رئیس جمهور این کشور طی مشارکتش در اجلاس سازمان همکاری شانگهای ثابت میکند که نظام به شدت بر گسترش همکاریهای خود با کشورهای منطقه اوراسیا تاکید دارد و میخواهد ایران به گذرگاه راهبردی خطوط حمل و نقل و ترانزیت میان این منطقه و آبهای گرم خیلج فارس تبدیل شود روابط یاد شده همچنین در معادلات منطقه ای غرب آسیا و اوراسیا به ایران موقعیت و نقش ویژه ای خواهد بخشید
اسرائیل هم اکنون وارد این حوزه حیاتی ایران شده است که تهران به سبک تعامل روسیه با این کشورها با آن تعامل دارد تا با کمک آن به عنوان حیات خلوت خویش تحریمهای اقتصادی بین المللی را دور بزند و در همین رابطه بر میراث فرهنگی و تاریخی پیوند دهنده میان خود و ملتهای منطقه یاد شده متکی است این اقدام اسرائیل در واقع ایران را وادار خواهد کرد تا در ارزیابی خود در خصوص رویکرد خویش مبنی بر ایجاد گشایش در روابطش با این کشورها تجدید نظر کند و در صدد یافتن اشکالات موجود در روابط مزبور برآید در واقع اسرائیل با استفاده از اشکالات یاد شده توانست به طور گسترده در منطقه نفوذ نماید این موضوع علاوه بر آسیای میانه در منطقه حیاتی خاورمیانه و هدف راهبردی تهران در آن یک عامل تهدید و نگرانی دائمی برای تهران و طرحها و جاه طلبیهایش به شمار میرود
دولت ترکمنستان با افتتاح سفارت اسرائیل در نزدیکی مرز ایران نشان داد که عشق آباد در واقع در روابط خود با تهران تمامی خطوط قرمز را پشت سر گذاشته است؛ زیرا خطوط یاد شده باعث شده بود تا روابط عشق آباد با تل آویو طی دهه گذشته در سطح دفاتر تجاری باقی بماند همزمان با اقدام یاد شده روابط میان دو طرف از سطح اقتصادی و تجاری تا همکاری در زمینه مسائل امنیتی و حوزه امنیت در فضای مجاری و سایبری و جاسوسی ارتقا یافت این امر نشان میدهد که تهران هم اکنون با جبهه جدیدی در منطقه اوراسیا مواجه است و عشق آباد در مرحله آتی مجبور خواهد شد تا سطح همکاری و روابط خود را با تهران کاهش دهد تا با اهداف راهبردی اش با اسرائیل همخوانی یابد رابطه یاد شده اسرائیل را به منبع جدید انرژی و سرمایه گذاری در ترکمنستان به سبک جمهوری آذربایجان تبدیل خواهد کرد
تحرکات اسرائیل در کشورهای آسیای میانه و انتقال یافتن آن به مرحله ایجاد روابط و مشارکتهای راهبردی به عامل نگرانی واقعی برای نظام ایران تبدیل شده است رهبران ایران بیم آن دارند اقدامات یاد شده به یک دومینو علیه آنها تبدیل شود و همین امر احتمالا باعث خواهد شد تا تهران در صدد اعمال فشار بر علیه کشورهای یاد شده برآید و به آنها یادآور شود که برای برقراری ارتباط با جهان و آبهای بین المللی به ایران نیاز دارند به ویژه با توجه به اینکه این کشورها هیچ گونه گذرگاه دریایی ندارند تا بتواند آنان را با جهان خارج پیوند بزند
مراکز تصمیم گیری در ایران نزدیک به رهبری نظامی هم اکنون یقین حاصل کردهاند که حلقه محاصره اسرائیل از شمال و شمال شرق به یک واقعیت تبدیل شده است و به عنوان بخشی از اهداف اسرائیل در نبردش با ایران به شمار میرود و بر همین اساس تعامل با تغییر و تحولات یاد شده باید برنامه ریزی شده و دقیق انجام گیرد و نباید منفعلانه باشد؛ زیرا از دست رفتن نقش و تاثیر ایران در منطقه اسیای میانه به طور حتم به معنای افزایش نفوذ اسرائیل است و بعید نیست که این منطقه در آینده به کانونی برای تهدید امنیت ایران تبدیل شود