تلاش بیشتر برای پایان دادن به بحران اعتماد میان عربستان سعودی و ایران

تلاش بیشتر برای پایان دادن به بحران اعتماد میان عربستان سعودی و ایران

عرب نیوز ؛ 19 ژوئن

نویسنده: دکتر محمد السلامی

نظرات بیان شده توسط نویسندگان در این بخش متعلق به خودشان است و لزوماً دیدگاه عرب نیوز را منعکس نمی کند

طی چند روز گذشته رسانه های ایرانی گزارش داده اند که جمهوری اسلامی ایران از عربستان سعودی برای پیوستن به یک ائتلاف دریایی مشترک که در حال آماده سازی است، دعوت کرده است علاوه بر جمهوری اسلامی ایران، این ائتلاف شامل کشورهای حاشیه خلیج فارس مانند عربستان سعودی خواهد بود. هدف از این ائتلاف حفاظت از امنیت دریایی کشورهای خاورمیانه و ارائه تضمین هایی برای ایمنی ناوبری بین المللی از طریق ترتیبات امنیتی جدید میباشد.

موضوع دوم؛ یعنی ارائه تضمین هایی برای ایمنی ناوبری بین المللی از طریق ترتیبات امنیتی جدید احتمالاً به ارتش های کشورهای عضو ائتلاف پیش بینی شده متکی است، تا ائتلافه ای نظامی فرامنطقه ای مستقر در حوزه امنیتی منطقه جمهوری اسلامی ایران برای ایجاد یک اتحاد سه جانبه دریایی با مشارکت روسیه و چین تلاش های خود را ادامه و تکرار کرده است. بنابراین دعوت از عربستان سعودی در شرایطی صورت میگیرد که این دو کشور مهم منطقه ای در راستای احیای روابط دیپلماتیک تحت توافقنامه ای که در پکن امضا شده است پیش میروند.

طبیعی است که قدرت های منطقه ای بر مسائل منطقه اعمال نفوذ میکنند و مایل به حفظ امنیت و ثبات منطقه با توجه و اعتقاد به اثر بخشی تلاش های جمعی برای حفاظت از حوزه امنیت خاورمیانه باشند تا وقتی، کشورهایی که خواهان چنین تلاشی هستند به اصول حاکمیت ملی، وحدت تمامیت ارضی و حسن همجواری احترام بگذارند این امر بی وقفه ادامه خواهد داشت این مسئله علاوه بر اصول عدم مداخله در امور داخلی کشورهای مستقل و حل و فصل اختلافات غیر گسترده ای است که برای دهه ها بر اساس قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل متحد و همچنین توافق نامه های حل و فصل امضا شده است.

علاوه بر این کشورهای عضو ائتلاف پیش بینی شده باید پروژه های مخربی را که نگرانی ها و سوء ظن هایی را در مورد اهدافی که در پس دخالت آنها در تلاشهای امنیتی جمعی ایجاد می کنند، کنار بگذارند وقتی همه اینها اتفاق بیافتد، تدابیر و ترتیبات امنیتی منطقه ای میتواند توسط کشورهای منطقه اتخاذ شود.

اجرای این توافق و ترتیبات امنیتی جدید در میدان، با مانع عواقب بحران اعتماد چند دهه ای بین چندین کشور ائتلاف پیش بینی شده مواجه شده است. این بحران ناشی از مواضع و رفتارهایی است که صلح و امنیت منطقه را تضعیف کرده است. این امر به نوبه خود باعث شعله ور شدن اختلافات و تشدید تنشها در منطقه خاورمیانه شده است و در نتیجه به شکاف های بیشتر دامن میزند و برخی از دولتها را خسته میکند و باعث میشود که عربستان سعودی و جمهوری اسلامی – دو کشور مهم منطقه ای که نفوذ گسترده ای بر مسائل منطقه دارند – از هم دور شده و در نتیجه پیچیده تر شوند. بحران بین آنها با این حال فروکش  کرده است و هر دو کشور از زمان امضای توافق نامه که بر اساس آن روابط دیپلماتیکشان را احیا کرده اند، اقدامات اعتمادسازی را انجام میدهند.

جمهوری اسلامی ایران از عواقب نقض مفاد قرارداد امضا شده با عربستان سعودی تحت حمایت چین آگاه است. حضرت آیت الله سید علی خامنه ای مقام معظم رهبری به صدا و سیمای ایران دستور دادند تا از هرگونه پوشش منفی اظهارنظرها و انتقادهای تحقیر آمیز از عربستان جلوگیری شود با این وجود در پی این توافق برخی از مطالب منفی رسانه های ایرانی درباره عربستان سعودی پیگیری شد که نقض اصول عدم مداخله در امور داخلی کشورها و حفظ حاکمیت آنها بود. صدا و سیمای ایران پس از اینکه متوجه شد تا چه حد میتواند بر اقدامات انجام شده در این مرحله تأثیر بگذارد به سرعت این محتوا را حذف کرد.

در هفته های اخیر مشاهده شد که رسانه های ایرانی به شعارهای قدیمی خود بازگشته اند و در روزنامه ها و خبرگزاری های وابسته به نظام ایران مانند خبرگزاری های، تسنیم فارس و مهر انتقادات و توهین هایی به عربستان میکنند.

در واقع از سرگیری انتقادات از عربستان سعودی به اقدامات اعتماد ساز و همچنین از بین بردن تردیدهای حکومت سعودی در مورد نیات ایران و جهت گیری روابط خارجی آن آسیب میرساند چنین لفاظی هایی بر تمایل حکومت سعودی برای ایجاد مشارکت های بیشتر و مشارکت در همکاری های آتی با ایران در زمینه های مختلف امنیتی و تجاری تأثیر خواهد گذاشت.

عربستان سعودی اقدامات اعتماد سازی را پیش میبرد همچنین رویه های رسمی از سرگیری روابط دیپلماتیک مانند دعوت ملک سلمان از دکتر ابراهیم رئیسی ایران برای سفر به عربستان و سفر وزیر خارجه عربستان به تهران، پایتخت ایران شروع شده است. که به دنبال آن بازگشایی سفارتخانه ها نیز وجود دارد – اقدامی که اخیرا در حال انجام است همه این اقدامات از روی اشتیاق عربستان برای تقویت روابط و نگاه به آینده با چشم انداز بزرگ به گونه ای انجام میشود که به نفع دو کشور باشد.

در خاتمه تداوم مداخله در امور داخلی سایر کشورها که نه تنها بر اساس توافق امضا شده در پکن بلکه بر اساس تمام قطعنامه های سازمان ملل ممنوع شده است مغایر با مفاد توافقنامه و دستورالعمل های جدید تعیین شده توسط مقام معظم رهبری برای جمهوری اسلامی ایران است. جواد ظریف وزیر امور خارجه سابق در یادداشت توئیتری خود در روزهای گذشته، نوشت که در سیاست خارجی بازی های حاصل جمع صفر وجود ندارد به این معنی که همه طرف ها میتوانند منافع خود را به دست آورند و منافع خود را حفظ کنند نه فقط منافع یک فرد خاص میتوان گفت فرصت های بزرگ و منافع مشترکی که به جای کاهش و پیچیده تر کردن اعتماد، نیازمند گام های بیشتری برای ایجاد و حفظ، است در انتظار دو کشور است.

دکتر محمد السلامی رئیس مؤسسه بین المللی مطالعات ایرانی است.