در حالی که آمریکا غافل شده ایران راه خود را به آفریقا باز میکند

در حالی که آمریکا غافل شده ایران راه خود را به آفریقا باز میکند

اسرائیل هیوم: 16 جولای

نویسنده: میر بن شبات

جمهوری اسلامی ایران در تلاش است تا با تقویت جایگاه خود در قاره آفریقا و افزودن کشورهای بیشتری به اردوگاه ضد ایالات متحده، بر شتاب دیپلماتیکی که در ماههای اخیر از آن برخوردار بوده است، بیافزاید.

جمهوری اسلامی ایران پس از احیای روابط با عربستان سعودی و امارات متحده عربی و حتی با تعمیق همکاری استراتژیک با روسیه اکنون هدف دیپلماتیک دیگری را در نظر گرفته است قاره آفریقا .

دکتر سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور ایران سفر خود به آفریقا را چندی پیش آغاز کرد که اولین سفر یک مقام عالی رتبه ایرانی در بیش از یک دهه اخیر بود وی با رهبران کنیا اوگاندا و زیمبابوه دیدار کند. هدف اعلام شده وی ایجاد همکاری بیشتر در زمینه مسائل اقتصادی بین جمهوری اسلامی و آفریقا است که آن را «قاره فرصت» میداند.

اما جدای از مسائل اقتصادی، واضح است که او سعی خواهد کرد از این سفر برای تقویت شتاب دیپلماتیک ایران در ماههای اخیر با تقویت جایگاه خود در قاره آفریقا و افزودن کشورهای بیشتری به اردوگاه ضد آمریکایی استفاده کند ایران کلید تشکیل این بلوک بوده است.

وزیر امور خارجه ایران پس از 7 سال وقفه با همتای سودانی خود در چنین مذاکرات سطح بالایی دیدار کرد. به گزارش رسانه های ایرانی، دو طرف در مورد راههای بازگرداندن روابط گفتگو کردند.

همانطور که احتمالا به یاد میآوریم سودان قبلاً شریک تلاشهای جمهوری اسلامی ایران برای ارسال تسلیحات به حماس در نوار غزه بود و به گفته رسانه های خارجی همین هم باعث شد حملات اسرائیل به این کشور آفریقایی آغاز شود. در سال 2020سودان،  به توافقنامه ابراهیم پیوست اما امضای توافقات دوجانبه به دلایل مختلف متوقف شده است. در همین حال، اخیراً یک جنگ داخلی در آنجا شروع شد که بر ابهامات در مورد سرنوشت عادی سازی روابطش با اسرائیل افزود.

یکی دیگر از نقاط عطف مهم در نفوذ جمهوری اسلامی ایران به قاره آفریقا حدود سه هفته پیش رخ داد و همسایه سودان – مصر را درگیر کرد.

بر اساس گزارشهای مختلف ، جمهوری اسلامی ایران و مصر برای بازگرداندن و برقراری پروازهای مستقیم که بیش از 40 سال پیش متوقف شده بود، موافقت کردند اگر این گام و اقدامات درست باشد، نه تنها ضرورت اقتصادی هر دو کشور را منعکس میکند بلکه میل به آغاز فصل جدیدی در روابط آنها را نشان میدهد روابطی که در طول سالها با خصومتها و تنشهای زیادی همراه بوده است. ما نمیتوانیم بگوییم که اوضاع از اینجا به کجا میرود اما فعلاً تأیید شده که مصر محدودیت های ویزای توریستی از جمهوری اسلامی ایران را لغو خواهد کرد.

احمد عیسی وزیر گردشگری مصر اعلام کرد مصر میزبان اولین پروازهای مستقیم از تهران خواهد بود که این از طریق فرودگاه بین المللی شرم الشیخ خواهد بود وی افزود اوایل سال جاری میلادی درخواستهایی برای برقراری پرواز میان دو کشور ارائه شده بود که طی این مدت برنامه های گردشگری ویژه آنان و رزرو هتل و نوع گردشگری مشخص شده از سوی آنها مطابق با قوانین وزارت گردشگری مصر مورد بررسی قرار گرفته است. وی در ادامه تصریح کرد در اولین پرواز ۲۵ گردشگر ایرانی به مصر خواهند آمد و برنامه آنها تنها محدود به گردشگری ساحلی در جنوب سینا نوبیع و طابا خواهد بود و هیاتی از اداره گردشگری از آنها استقبال خواهند کرد این در حالی است که امروز یک دیپلمات ارشد مصری به العربی الجدید اعلام کرد که در روزهای اخیر مذاکراتی میان مقامات ایران و مصر برگزار شده و در آن توافق شده که طرفین مجموعه ای از دیدارهایی برای بررسی مسائل مورد اهتمام تصمیم گیرندگان اصلی دو کشور را آغاز کنند. این مقام افزوده است که این تصمیم شبیه همان مذاکراتی است که هم اکنون میان ترکیه و مصر جریان دارد به گفته این مقام که نخواسته نامش فاش شود در حال حاضر کمیته مشترکی میان دو کشور تشکیل شده که مسئول هماهنگ سازی اقدامات لازم برای از سرگیری روابط دو کشور و تعیین پرونده های مورد اختلاف است این دیپلمات مصری اعلام کرد که در سایه تغییراتی که منطقه شاهد آن است، طرفین تمایل جدی به گسترش روابط دارند.

جمهوری اسلامی ایران همچنین با دیگر کشورهای مهم این قاره از جمله آفریقای جنوبی و الجزایر که یکی از معدود کشورهایی در جهان عرب است که با تهران همکاری داشته اند روابط گرمی داشته است همچنین اخیراً تنشهایی بین الجزایرو رباط پایتخت مراکش وجود داشته است. در پی توافق ابراهیم و تلاشهای الجزیره برای به رسمیت شناختن حاکمیت خود بر صحرای غربی وزیر امور خارجه کشورمان در تشریح جهش پرانرژی کشور در عرصه جهانی گفت : دیپلماسی پویا در راستای تحقق منافع ملی ایران آغاز شده است. هدف بالفعل از انجام اینکار ، خنثی کردن تأثیر تحریمها بر ایران و گشودن فرصتهای جدید برای بهبود اقتصاد آن است.

اما این تلاشها برای خدمت به یک هدف فراگیر طراحی شده اند تأثیرگذاری بر نظم جدید جهانی و ایجاد یک سیستم چندجانبه که به عنوان وزنه تعادل یعنی تضعیف ایالات متحده و غرب عمل کند.

به نظر میرسد که دولت رئیس جمهور جو بایدن به طور کامل بر همه اینها نظارت ندارد. بیش از حد به مسائل داخلی رقابت با چین و جنگ اوکراین میپردازد سیاستهای این کشور در خاورمیانه به ایران اجازه داده است که قدرت پیدا کند و دوستان عرب ،واشنگتن بیشتر روسیه و چین را در آغوش بگیرند و به سمت آنها گرایش پیدا کنند.

نباید انتظار داشته باشیم که فعالیتهای جمهوری اسلامی ایران در آفریقا باعث شود رئیس جمهور جو بایدن از خواب غفلت بیدار شود و وارد عمل گردد از طرفی اسرائیل چه کار میتواند بکند؟

نخست اسرائیل باید حضور خود را در کشورهای آفریقایی به ویژه در کشورهایی که مورد توجه جمهوری اسلامی ایران بوده اند تقویت کند. دوم، باید قراردادهای عادی سازی با سودان را با وجود آشفتگی داخلی آن نهایی کند .،سوم، باید مطمئن شود که مصر را در سطوح مناسب درگیر میکند تا از اصطکاک بر سر روابط جدیدش با ایران جلوگیری کند .چهارم باید حاکمیت مراکش بر صحرای غربی را به رسمیت بشناسد دفتر نخست وزیری رژیم صهیونیستی اخیراً اعلام کرد که تل آویو حاکمیت مراکش بر سرزمین مورد مناقشه صحرای غربی را به رسمیت شناخته و در حال بررسی افتتاح کنسولگری در آنجا است. این اطلاعیه بیانیه گذشته کاخ سلطنتی مراکش را تأیید کرد که در آن موضع تل آویو در نامه ای از بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل به محمد ششم پادشاه این کشور بیان شده است در این بیانیه آمده است که اسرائیل در حال بررسی افتتاح کنسولگری در دخلا است.

همه اینها به تقویت روابط با مراکش و تضعیف تلاشهای عناصر اسلامی به رهبری جمهوری اسلامی ایران و الجزایر برای لکه دار کردن رباط کمک میکند .و بالاتر از همه اسرائیل باید یک سیاست خارجی فعالانه ای را بپذیرد با این فرض که اگر اسرائیل حاضر نشود کشور دیگری به جای آن حاضر خواهد شد – و آن کشور هم و آن کشور هم احتمالا نیروی خیرخواهانه نخواهد بود.

میر بن شبات مشاور امنیت ملی اسرائیل و رئیس ستاد امنیت ملی اسرائیل و رئیس سابق منطقه جنوب در سازمان امنیت عمومی بود. در جولای 2021 بن شبات اعلام کرد که تا اواخر اوت از سمت مشاور امنیت ملی کناره گیری می کند.