پس از هشدار به افغانستان گزینه های ایران برای تامین سهم خود از آب رودخانه هیرمند چیست؟
پس از هشدار به افغانستان گزینه های ایران برای تامین سهم خود از آب رودخانه هیرمند چیست؟
الجزیره؛ ۱ اوت
پس از گذشت بیش از دو ماه از هشدار دکتر ابراهیم رئیسی رئیس جمهور ایران به مقامات افغانستان و تعیین ضرب الاجل یک ماهه برای کابل به منظور رهاسازی سهم کشورش از آب رودخانه هیرمند ، فشار محافل سیاسی تهران بر دولت برای استفاده از کارتهای دیپلماتیک برای گرفتن سهمیه آب خود و نجات مناطق وسیع شرق کشور از فاجعه انسانی و محیط زیست افزایش یافته است آن هم با توجه به اینکه فاجعه یاد شده در نتیجه خشکسالی وخامت بیشتری یافته است.
در پی اظهارات دکتر رئیسی در ۱۸ ماه مه ،گذشته طالبان با انتشار بیانیه ای از موضع طرف ایرانی انتقاد و تاکید کرد که آب برای سرازیر شدن به خاک ایران کافی نیست .
حسین دلیریان سخنگوی سازمان فضایی ایران نیز با انتشار تصویری از سد کجکی افغانستان توضیح داد که تصاویر این سد توسط ماهواره ایرانی “خیام” گرفته شده است و نشان میدهد که مقامات کابل مسیر آب را به سمت عمق خاک افغانستان به جای مرز مشترک با ایران منحرف کرده اند.
نمایندگان استان سیستان و بلوچستان در مجلس شورای اسلامی علیرغم تلاشهای فراوان وزارت امور خارجه ایران تاکید میکنند که جنبش طالبان هنوز قطره ای آب به سوی ایران سرازیر نکرده است.
وضعیت یاد شده محافل سیاسی و محیط زیست را واداشت تا از پارلمان بخاطر عدم بازخواست دولت در خصوص پرونده آب هیرمند انتقاد کنند.
** انتقادها و فشارها
محمد درویش فعال در زمینه مسائل محیط زیست به نوبه خود با اشاره به اینکه طرف افغان برای خرید زمان با پرونده آب خوبی بازی میکند از دیپلماسی کشورش بخاطر عدم حل و فصل پرونده مزبور در مهلت تعیین شده و نرمش نشان دادن با مقامات طالبان انتقاد کرد.
درویش در گفت و گو با الجزیره نت خاطرنشان کرد بهتر است نمایندگان استان سیستان و بلوچستان در مجلس برای استیضاح وزیر امور خارجه در خصوص این پرونده به دولت کارت زرد نشان دهند.
وی نسبت به بدتر شدن شرایط انسانی و زیست محیطی شرق ایران در صورت عدم رسیدگی به خشکسالی و افزایش بیابان زایی هشدار داد.
وی توضیح داد بررسی تصاویر ماهواره های ایرانی از سدهای افغانستان و رودخانه هیرمند نشان میدهد که کابل اخیراً حدود یک میلیارد متر مکعب آب از سد کجکی را رها کرده و با ساختن چند سد کوچک دیگر از جریان یافتن آب به سمت ایران جلوگیری کرده است.
به گفته درویش به همین دلیل طالبان به کارشناسان ایرانی اجازه بازرسی مسیر رودخانه هیرمند و سد کجکی را نداد تا نتوانند
صحت و سقم موضوع کافی نبودن آب در پشت سد را بررسی کنند.
تهران در تقاضای خود از کابل برای احترام به سهم خود از آب هیرمند به توافقنامه امضا شده در سال ۱۹۷۲ بین دو طرف متکی و همین امر باعث شد تا پارلمان ایران این توافقنامه را به قانون تبدیل کند تا دولت را برای اجرای آن تحت فشار قرار دهد.
دهمرده نسبت به موج مهاجرت اجباری به دلیل کم آبی و تغییر جمعیت در کشور هشدار داد.
** فرآیند شیرین کردن آب
به گفته حبيب الله دهمرده از زمان خشک شدن دریاچه هامون – سومین دریاچه بزرگ ایران و هفتمین دریاچه بزرگ جهان – برخی از روستاهای شرق ایران تقریباً خالی از سکنه شده اند وی نسبت به پیامدهای وخیم حاصل از طولانی شدن بحران کم آبی بر زندگی در استان سیستان و بلوچستان هشدار داد.
دهمرده از دولت میخواهد تا پروژه های شیرین سازی آب دریای عمان را اجرا کند زیرا اجرای آنها ممکن است حداقل دو سال طول بکشد.
تلویزیون ایران به نقل از فیروز قاسم زاده سخنگوی صنعت آب در ایران گفته است استفاده از آب دریا برای غلبه بر کم آبی در دستور کار است و ۵ طرح عظیم برای شیرین سازی آب دریا و انتقال آن به استانها در دستور کار است و هدف از آن انتقال ۴ میلیارد متر مکعب آب دریا به داخل کشور پس از نمک زدایی است.
برای به ثمر نشستن طرحهای ملی شیرین سازی آب دریا عده ای معتقدند که تهران باید از اهرم فشارهایی که برای تامین سهم خود از آب رودخانه هیرمند دارد، استفاده کند.
فدا حسین مالکی یکی از اعضای برجسته کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجه مجلس ایران یکی از این نمایندگانی است که خواستار استفاده از ابزارهای دیپلماتیک برای تحت فشار قرار دادن طالبان شده است.
مالکی دولت ایران را به عجله کردن در واگذاری سفارت افغانستان در تهران به طالبان متهم میداند در حالی که این پرونده و سایر پرونده ها میتوانست برای تحت فشار قرار دادن کابل برای آزادسازی سهم ایران از آب مورد استفاده قرار گیرد.
** ابزار و پرونده
مالکی در گفت وگو با الجزیره نت فاش کرد که یکی از کمیته های شورای عالی امنیت ملی ایران در حال بررسی ابزارهای غیر دیپلماتیک برای گرفتن حق مردم از آب رودخانه هیرمند پس از خودداری طالبان از همکاری در این پرونده است.
وی تاکید کرد ایران پس از هشدار دکتر ابراهیم رئیسی ایران به هیچ وجه از سهم خود از رودخانه هیرمند چشم پوشی نخواهد کرد.
وی با اشاره به اینکه بخش زیادی از مبادلات تجاری افغانستان از طریق بندر چابهار واقع در کرانه شمالی دریای عمان انجام میشود که استان سیستان و بلوچستان در آن دچار تشنگی است.
وی تاکید کرد: تهران میتواند از موضوع حمل و نقل کالاهای افغانستان از طریق ایران به عنوان اهرم فشار استفاده کند.
به گفته مالکی سوخت یکی دیگر از اهرمهای فشار است زیرا ایران به افغانستان سوخت میرساند و میتواند از این پرونده برای تحت فشار قرار دادن طالبان در خصوص موضوع آب استفاده کند.
وی در پایان گفت طرف افغان در دوران ریاست جمهوری حامد کرزای برای اعطای سهم ایران از آب رود هیرمند همکاری خوبی از خود نشان داده بود.
در همین راستا محمد سرکزی نماینده استان سیستان و بلوچستان در پارلمان ایران از مقامات کشورش خواست تا در سیاست پذیرش مهاجران افغان تجدید نظر کند .
وی توضیح داد ایران میزبان تقریبا ۷ میلیون مهاجر افغانی است که در میان آنها ۷۰۰ هزار دانش آموز به طور مجانی در مدارس ایران تحصیل میکنند.
این نماینده ایرانی طی گفت و گوی مطبوعاتی خاطرنشان کرد : ۹۰ درصد اتباع افغان به طور غیرقانونی وارد کشور شده اند و تهران حق دارد بر اساس قوانین بین الملل آنها را به کشورشان بازگرداند.
هر چند موضع کابل نسبت به هشدار دکتر رئیسی در خصوص سهم کشورش از آب رود هیرمند نارضایتی افکار عمومی ایران را به همراه داشت اما برخی از محافل در عین حال هشدار دادند که در زمینه فشار آوردن بر جنبش طالبان نباید زیاده روی کرد تا بدین ترتیب راه را بر روی کسانی که میخواهند به امنیت ایران ضربه بزنند، قطع کرد.