نفرین صفرها و توجیهات تاریخی… چرا ریال ایران به عنوان ضعیف ترین ارز در جهان شناخته شد؟
نفرین صفرها و توجیهات تاریخی… چرا ریال ایران به عنوان ضعیف ترین ارز در جهان شناخته شد؟
الجزیره؛ ۶ اوت
اگرچه ریال ایران طی چهار ماه گذشته بخشی از ارزش خود را به دست آورده است اما مجله آمریکایی فوربس در آخرین گزارش خود آن را ضعیفترین ارز جهان در برابر دلار آمریکا معرفی کرد.
مطبوعات فارسی زبان ایران با عنوان ریال ایران ضعیفترین ارز در بین ارزها به گزارش مجله فوربس پرداختند و توضیح دادند: این گزارش نشان میدهد که واحد پول ایران معادل ۰,۰۰۰۰۲۴ دلار آمریکا است یعنی شما با یک دلار قادر به خرید ۴۲۲ هزار و ۷۳۳ ریال بر اساس نرخ رسمی ارز هستید. در حالی که دلار آمریکا در حال حاضر در بازار موازی معادل بیش از ۴۸۵ هزار ریال است.
گزارش مجله فوربس بر نرخ رسمی ریال ایران تکیه دارد تقریباً ۴ ماه پس از آشتی ایران و عربستان و اخبار درز کرده مستمر از مذاکرات غیر مستقیم بین تهران و واشنگتن برای احیای توافق هسته ای که بازتاب مثبتی بر بهبود اوضاع ریال ایران داشت.
قیمت ارز آمریکا از ۶۲۰ هزار ریال در فوریه گذشته به ۴۹۰ هزار ریال ایرانی تا عصر جمعه در بازار سیاه کاهش یافت.
** وعده های انتخاباتی
مطبوعات و توئیترهای ایران در شبکه های اجتماعی و عده های محسن رضایی نامزد بازنده ریاست جمهوری را که پس از پیروزی دکتر ابراهیم رئیسی در انتخابات ریاست جمهوری گذشته از سوی رئیس جمهور به عنوان معاون اقتصادی وی منصوب گردید و ماه گذشته به عنوان رئیس دبیرخانه شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوای سه گانه منصوب شد را یادآوری کردند که داده بود ریال ایران را به قویترین ارز در منطقه تبدیل کند.
قول دولت ایران به طور رسمی هنوز در مورد اعلام ارز ملی ایران به عنوان کم ارزش ترین ارز دنیا اظهار نظری نکرده است اما رسانه های رسمی این اعلام نظر را به چالش کشیده و آن را غیر قابل اعتماد میدانند؛ زیرا بر اساس تعداد صفرهای ارز ملی در مقایسه با دلار آمریکا انجام گرفته است.
رسانه های محافظه کار از جمله خبرگزاری تسنیم نزدیک به سپاه پاسداران بر اساس سیاست به اصطلاح یکپارچه در پاسخ به آنچه ایرانیان در شبکه های اجتماعی و روزنامه های اصلاح طلب منتشر کرده اند نوشتند که از سال ۱۹۴۰ به بعد، کشورهای مختلف در نتیجه افزایش تورم و کاهش ارزش واحد پول خود تعدادی از صفرهای ارز ملی خویش را حذف کردند در حالی که واحد پول ایران ثابت مانده است در حالی که ارزش ارز ایران از بسیاری از ارزهای سایر کشورها بیشتر است.
** پژوهشهای پارلمان
روزنامه اصلاح طلب تعادل در واکنش به گزارشهای یاد شده که در صدد توجیه کاهش ارزش ارز ملی کشور هستند، نوشت: آخرین گزارش های انتشار یافته از سوی مرکز پژوهشهای پارلمان ایران از آمار فاجعه آمیزی در ارتباط با کاهش ارزش ریال در برابر ارزهای سنگین طی صد سال گذشته حکایت دارد.
به نوشته این روزنامه اطلاعات انتشار یافته از سوی مرکز پژوهشهای وابسته به پارلمان ایران نشان میدهد ارزش ریال ایران در سال ۱۹۲۹ معادل ۰٫۳۶۶ گرم طلا بوده است و با گذشت زمان نرخ گرم طلا از ۳ ریال در آن زمان به تقریبا ۱۸ میلیون ریال تا مارس ۲۰۲۲ رسید . به عبارت دیگر ارزش ریال ایران در مقایسه با طلا تقریبا ۶ میلیون برابر و در مقایسه با دلار آمریکا ۱۶ هزار برابر کاهش یافت.
** نفرین صفرها
در همین حال محمد صادق حسینی اقتصاددان مؤسسه مطالعات معاصر معتقد است که ارزش ارزها نسبی است و باید با ارزش آنها در دوره های خاصی مقایسه شود تا بهبود یا کاهش ارزش خرید آنها مشخص شود مجله فوربس بهتر بود برای طبقه بندی ارزش ارزها و قدرت آنها بر شاخص تورم تکیه میکرد.
حسینی در مصاحبه با الجزیره نت فاش کرد که شاخص تورم در ایران از سال ۲۰۱۸ تا به امروز به ۲۵۰ درصد رسیده است تورم از زمان پیروزی انقلاب ایران در سال ۱۹۷۹ همواره بیش از ۱۰ درصد بوده است اگر تهران ۴ صفر از ارز خود را حذف میکرد هم اکنون ریال ایران ضعیف ترین ارز در میان ارزهای جهان به نظر نمیرسید.
برای خلاص شدن از شر نفرین صفرهای ریال ایران، بانک مرکزی ایران برای اولین بار در سال ۱۹۹۳ پیشنهاد تغییر واحد پول ملی به تومان تومان) برابر با ۱۰ (ریال را برای حذف ۳ صفر از آن ارائه کرد اما این پیشنهاد با مخالفت برخی محافل ایرانی مواجه شد.
** تغییر ارز
پس از خروج دونالد ترامپ رئیس جمهور سابق آمریکا از توافق هسته ای برجام ۲۰۱۵ بین ایران و گروه شش جانبه ایالات متحده، انگیس، آلمان ،فرانسه، روسیه و چین و بازگرداندن تحریمها از سوی آمریکا علیه اقتصاد ایران که منجر به کاهش ارزش ریالشد ، دولت پیشین ایران در تابستان ۲۰۱۹ برای فراهم کردن زمینه حذف ۴ صفر از ریال تغییر واحد پول ایران از ریال به تومان را تصویب کرد و این طرح را به مجلس ارجاع داد و مجلس نیز آن را تصویب کرد اما این امر بار دیگر به مانعی به نام شورای نگهبان قانون اساسی برخورد کرد.
دولت فعلی در صدد ارائه توضیحاتی به شورای نگهبان برای تصویب نهایی این قانون است و بانک مرکزی نیز اخیرا اقدام به چاپ پول جدید با ۴ صفر به رنگ روشن کرده است تا برای حذف نهایی آن در مراحل آتی آماده شود.
حذف صفرها
وحید شقاقی شهری ،رئیس دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی مقاله ای را در روزنامه تجارت با عنوان تورم و پول ملی منتشر کرد و اینکه آیا حذف صفرها منجر به مهار تورم و احیای ارز میشود؟ وی در مقاله خود به این نتیجه رسید برای مهار تورم باید ریشه های مشکل را برطرف کرد و تغییر واحد پولی یعنی تغییر ریال به تومان ثبات اقتصادی را به همراه نخواهد داشت.
** عوامل و راه حل ها
محمد صادق حسینی کارشناس اقتصادی ادامه کسر بودجه را به عنوان یکی از دلایل اصلی کاهش ارزش پول ملی دانسته تاکید کرد بحران صندوقهای بازنشستگی و سیستم بانکی یکی دیگر از علل و عوامل این کاهش است.
وی گفت : امیدی به احیای پول ایران در آینده نزدیک وجود ندارد؛ زیرا یک طرح و برنامه واقعی برای حل مشکلات اقتصاد ملی وجود ندارد.
حسینی در پایان گفت دور کردن شبح تحریم ها و بازگرداندن دارایی های بلوکه شده ایران در خارج میتواند باعث تقویت ارزش واحد پول ملی شود و علاوه بر آن باید تورم را مهار کرده و با بهبود بخشیدن به وضعیت معیشتی شهروندان به اقتصاد ملی بهبود بخشید.