نزدیکی ایران و سودان آیا فرصت ها و چالش های جغرافیای سیاسی منطقه را تغییر خواهد داد؟
نزدیکی ایران و سودان آیا فرصت ها و چالش های جغرافیای سیاسی منطقه را تغییر خواهد داد؟
الخليج الجديد ؛ 20 سپتامبر
خاورمیانه یک منطقه راهبردی است که آسیا، آفریقا و اروپا را به هم پیوند داده است و دارای منابع طبیعی به ویژه نفت و گاز بسیار زیادی است و همچنین منبع درگیری ها و بحران های گوناگون است که تهدیدی برای صلح منطقه و جهان به شمار می رود.
بر همین اساس نزدیک شدن ایران و سودان میتواند تحرک جدیدی به سیاست خاورمیانه ببخشد این دو کشور از وقتی عمر البشیر با کودتا در سال 1989 به قدرت رسید، با یکدیگر ارتباط داشتند اما روابط آنها بخاطر بحران سیاسی و اقتصادی در خارطوم و تحریم های آمریکا علیه دو کشور و رقابت منطقه ای با عربستان و مصر دچار تنش شد.
در واقع نزدیک شدن ایران و سودان به یکدیگر در سال 2023 بعد جدیدی به جغرافیای سیاسی منطقه در خاورمیانه بخشیده است زیرا باعث تقویت حضور تهران در منطقه میشود و ایران میتواند سودان را به عنوان همپیمان راهبردی و دروازه احتمالی خود به سوی آفریقا به دست آورد.
ایران با از سرگیری روابط با سودان میتواند نفوذ اقتصادی و سیاسی خود را توسعه بخشد و علاوه بر آن میتواند به منابع طبیعی و بازارها دست یابد. خارطوم همچنین میتواند به عنوان یک وزنه هم تراز عربستان و مصر قرار گیرد که با تهران دشمنی کردند و از جریان های مخالف در جنگ داخلی در سودان حمایت کردند این امر برای ائتلاف به رهبری عربستان در منطقه که در صدد به کنترل درآوردن ایران و همپیمانانش بسر میبرد چالش ایجاد کرد. عربستان و شرکایش همانند آمریکا، بحرین و اسراییل ائتلافی را برای مقابله با جاه طلبی های منطقه ای ایران و پیشبرد منافع خود تشکیل داده اند.
نزدیک شدن ایران و سودان به یکدیگر ممکن است باعث تضعیف تلاش هایشان و به وجود آمدن تهدیدهای امنیتی جدید برای آنان عربستان و شرکایش شود به عنوان مثال خارطوم میتواند امکان دستیابی تهران به دریای سرخ و تنگه باب المندب را فراهم آورد که برای صادرات نفت عربستان یک گذرگاه حیاتی به شمار میروند.
تغییر نگرش آمریکا نسبت به خاورمیانه باعث کاهش مشارکت و نفوذ آن در منطقه شد تغییر سیاست آمریکا وسعت فعالیت بیشتری به طرف های فعال و تاثیرگذار منطقه ای برای تحقق بخشیدن به منافعشان بخشید تا بتوانند بدون دخالت خارجی ها و یا اعمال فشار از سوی آنها طرح های مورد نظر خود را به اجرا درآورند.
اهتمام ورزیدن ایران به ساحل سودان در دریای سرخ اساسا نشات گرفته از اهداف راهبردی و اقتصادی این کشور است زیرا تهران به دنبال تقویت نفوذ خود در منطقه است و به دنبال گفت و گوی وزیران خارجه دو کشور در ژوئیه گذشته تصمیم گرفت در سال 2023 کمک های نظامی برای ارتش سودان ارسال کند.
ایران مایل به تامین امنیت دریای سرخ و تنگه باب المندب است که برای صادرات نفت و تجارت دریایی این کشور، دو گذرگاه حیاتی به شمار میروند.
حضور ناوگان دریایی ایران در بندر پورت سودان ظرف چند دهه گذشته خشم و نارضایتی عربستان را برانگیخته است که در آن سوی این گذرگاه آبی در نقطه مقابل این شهر واقع شده است.
ایران همچنین در صدد توسعه بخشیدن به روابط اقتصادی و سیاسی خود با سایر کشورهای آفریقا است به ویژه با توجه به مشارکت چین به عنوان میانجی که میتواند باعث کاهش یافتن تنش ها و خشونت در منطقه شود و باعث تقویت همکاری ها میان کشورهای ذیربط گردد همچنین نزدیک شدن ایران و سودان به یکدیگر میتواند باعث تضعیف تلاش ها و مواضع آمریکا نسبت به سودان شود و باعث پیچیده شدن اهداف آمریکا شده و خطر رویارویی نظامی را افزایش دهد.
کاهش تنش میان ریاض و تهران باعث شد تا ایران بتواند روابط خود را با برخی از کشورهای عربی همچون سودان عمان و قطر دارای اکثریت اهل تسنن از سرگیرد که در گذشته همپیمان عربستان علیه ایران بوده اند.