رابطه حماس و جمهوری اسلامی ایران

رابطه حماس و جمهوری اسلامی ایران

موسسه واشنگتن؛ ۲ دسامبر

نویسنده متیو لویت

پس از حمله حماس به اسرائیل در ۷ اکتبر کارشناسان در مورد اینکه آیا جمهوری اسلامی ایران به حماس کمک کرده تا طرح این حمله تروریستی را توسعه دهد یا خیر و اینکه آیا جمهوری اسلامی ایران از وقوع این حمله اطلاع قبلی داشته است یا نه ، بحث کرده اند.

وال استریت ژورنال به نقل از یکی از منابع حماس گزارش داد که جمهوری اسلامی ایران به طراحی این حمله کمک کرده و نیروهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در نشستی در بیروت مجوزی در خصوص انجام این حمله صادر کرده است و برای انجام این حملات چراغ سبز نشان دادند در این گزارش آمده است که نیروهای سپاه و نمایندگان گروههای شبه نظامی مورد حمایت ایران از جمله حماس و حزب الله لبنان، طی چند نشست در بیروت برنامه های تاکتیکی و استراتژیک این حمله را بررسی و اصلاح کردند گزارش دیگری از ژورنال ادعا میکند که در هفته های منتهی به حمله حماس به اسرائیل صدها نفر از نیروهای حماس و دیگر شبه نظامیان اسلامگرا در ایران آموزشهای تخصصی دیده اند. جمهوری اسلامی ایران به نوبه خود ایفای هر گونه نقشی در انجام و طراحی این حمله را رد کرده است و اطلاعات منتشر شده از سوی آمریکا نشان میدهد که حمله حماس، جمهوری اسلامی ایران را نیز غافلگیر کرده است این موضوع این فرضیه را که جمهوری اسلامی نقشی مستقیم در برنامه ریزی و یا آموزش عوامل این توطئه داشته را تضعیف میکند.

در اوایل ماه اوت صلاح العاروری معاون رهبر حماس، علناً اذعان کرد: ما برای یک جنگ همه جانبه آماده میشویم و چشم انداز این جنگ را با همه طرفهای مربوطه در میان میگذاریم چنین بحث هایی مطمئناً شامل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و حزب الله لبنان نیز میشود سازمانهایی که رهبران حماس مرتباً در اتاق جنگ مشترک در بیروت با آنها ملاقات می کنند.

در نهایت جزئیات نقشی که جمهوری اسلامی ایران در این توطئه ایفا کرده آشکار خواهد شد اما این جزئیات تا حدودی از قبل مشخص شده است جمهوری اسلامی ایران برای چندین دهه به حماس کمک مالی تسلیحاتی، آموزشی و اطلاعاتی ارائه کرده است. اگرچه حماس منابع درآمدی متعددی دارد اما ارائه کمکهای مالی از سوی جمهوری اسلامی ایران به ویژه برای ساختارهای نظامی این گروه بسیار حائز اهمیت بوده است همانطور که جیک سالیوان مشاور امنیت ملی ایالات متحده در پاسخ به سوالی درباره نقش جمهوری اسلامی ایران در حمله حماس به این نتیجه رسید «ما از ابتدا گفته ایم  جمهوری اسلامی ایران در حمایت از حماس نقش گسترده و پایداری دارد و شریک و همدست حماس است زیرا آنها سهم عمده ای از بودجه بازوی نظامی حماس را تامین میکنند.

رابطه حماس و جمهوری اسلامی ایران

حمایت های مالی جمهوری اسلامی ایران

حماس از زمان تشکیل این سازمان در اواخر سال ۱۹۸۷، حمایتهای مالی و غیرمالی قابل توجهی از جمهوری اسلامی ایران دریافت کرده و میکند. تا سال ۱۹۹۴ زیاد ابو عمر، نویسنده فلسطینی که عضو شورای قانونگذاری فلسطین نیز بوده، نوشت که جمهوری اسلامی ایران از حماس حمایت لجستیکی میکند و به اعضای این سازمان آموزش نظامی نیز ارائه میدهد. این نویسنده کمکهای مالی جمهوری اسلامی ایران به حماس را دهها میلیون دلار تخمین میزند که این ارقام به طور پیوسته در حال افزایش است.

اساس گزارش یک منبع کانادایی، در فوریه ۱۹۹۹ گزارش شد که پلیس فلسطین اسنادی را کشف کرده است که حاکی از بر انتقال ۳۵ میلیون دلار به حماس از سرویس اطلاعاتی ایران (MOIS) میباشد پولی که بنا بر گزارش ها، گفته میشود به منظور تأمین مالی فعالیتهای تروریستی علیه اهداف اسرائیلی بوده است. جمهوری اسلامی ایران همچنین به عوامل حماس برای انجام حملاتی که اسرائیل را هدف قرار میدهد آموزش نظامی ارائه داده است برای مثال حسن سلامه، فرمانده حماس که مغز متفکر و طراح بمب گذاریهای انتحاری در اتوبوسهای حماس در فوریه و مارس ۱۹۹۶ بوده به پلیس اسرائیل گفت – و بعداً در مصاحبه ای در ۶۰ دقیقه در CBS این سخنان را تکرار کرد – که پس از گذراندن دوره های آموزش تلقینات ایدئولوژیک در سودان به سوریه و از آنجا به ایران اعزام شد اسامه حمدان نماینده وقت حماس در جمهوری اسلامی ایران با سلامه در تهران ملاقات کرد و پس از آن سلامه سه ماه آموزش نظامی را نزد مربیان ایرانی گذراند.

رابطه حماس و جمهوری اسلامی ایران

همانطور که در ماه می سال ۲۰۰۴ زیو شیف، گزارشگر فقید امنیتی اسرائیلی گزارش داد کمکهای مالی جمهوری اسلامی ایران به حماس در زمانی افزایش یافت که نیروهای ائتلاف به رهبری ایالات متحده صدام حسین را در عراق سرنگون کردند و کمک های سخاوتمندانه عراق به خانواده های فلسطینی که در جریان حمله به اسرائیلیها کشته، مجروح یا زندانی شدند کاهش یافت زیو شیف نوشت اطلاعات سازمانهای اطلاعاتی همچنین حاکی از آن است که جمهوری اسلامی ایران از طریق ارتباط حزب الله با فلسطینی ها میلیونها دلار به فلسطین منتقل کرده است. جمهوری اسلامی ایران در واقع جایگزینی برای صدام حسین رهبر سابق عراق است که به خانواده های بمب گذاران انتحاری فلسطینی و یا مجروحان جنگ کمک مالی میکرد در سرزمینهای فلسطینی منابع مالی توسط سازمانهای مختلف رفاهی اسلامی مدیریت میشود.

رابطه حماس و جمهوری اسلامی ایران

برای مدتی حماس حمایت جمهوری اسلامی ایران را پذیرفت اما سعی کرد از استقلال عملیاتی خود محافظت کند حماس در سالهای اولیه تاسیسش به دلیل ترس از پایبندی به انتظارات و دستورالعملهای تهران تمایلی به پذیرش پول بیش از حد از ایران نداشت اما افزایش کمکهای مالی ایران به حماس در می ۲۰۰۴ تنها چند هفته پس از ترور عبدالعزیز الرنتیسی رهبر  حماس صورت گرفت مرگ رنتیسی که خود به دنبال ترور شیخ احمد یاسین رهبر حماس بود – باعث شد حماس ضعیف به نظر برسد و این سازمان بدون رهبری مشخص باقی بماند.

در دمشق خالد مشعل رهبر سابق حماس، بنا به گزارشها به دنبال افزایش بودجه از ایران و کانالی مستقیم به سپاه پاسداران بود تا بتواند تأثیر تلفات یاسین و رنتیسی را مهار کند و هسته های عملیاتی حماس را تقویت نماید. پس از شیخ احمد یاسین دکتر عبدالعزیز رنتیسی که از شخصیت های علمی و سیاسی حماس و از شاگردان برجسته شیخ یاسین محسوب میشد به جای وی پرچم مبارزات را بر دوش گرفت.

رابطه حماس و جمهوری اسلامی ایران

حمایت جمهوری اسلامی ایران از حماس در طول زمان افزایش یافته است، به ویژه پس از اینکه حماس با زور کنترل فلسطینیان هموطن خود در نوار غزه در سال ۲۰۰۷ را به دست گرفت طبق گزارش وزارت دفاع ایالات متحده در سال ۲۰۱۰ درباره قدرت نظامی جمهوری اسلامی ایران، به حزب الله و چندین گروه تروریستی فلسطینی از جمله حماس با تامین بودجه تسلیحات و آموزش برای مقابله با اسرائیل و برهم زدن روند صلح خاورمیانه کمک کرد قابل توجه است که در آن زمان چنین کمکهایی از طریق تونلهایی زیر کریدور فیلادلفی (کریدور فیلادلفیا که جاده فیلادلفیا یا محور صلاح الدین نیز نامیده می شود یک نوار زمینی باریک به طول ۱۴ کیلومتر از دریای مدیترانه تا گذرگاه کرم شالوم است و در امتداد مرز بین نوار غزه و مصر قرار دارد.) به غزه قاچاق میشد وزارت امور خارجه ایالات متحده در سال ۲۰۱۲ هیچ مفهومی را تجزیه و تحلیل نکرد که توضیح دهد حماس از تونلهای زیرزمینی مصر و مسیرهای قاچاق دریایی برای واردات سلاح از ایران به غزه استفاده کرده است. دولت اشاره کرد که از سال ،۲۰۰۷ حماس اکثریت فعالیتهای خود در غزه را به تحکیم کنترل خود، تقویت سیستم دفاعی ساخت انبارهای تسلیحاتی خود، تشدید امنیت و انجام عملیات محدود علیه نیروهای نظامی اسرائیل اختصاص داده است.

رابطه حماس و جمهوری اسلامی ایران

علیرغم جنگ داخلی سوریه منابع مالی ایران جریان دارد

روابط بین حماس و جمهوری اسلامی ایران به دلیل تصمیم حماس برای جدایی از رژیم اسد بر سر جنگ داخلی سوریه و هدف قرار دادن مسلمانان سنی توسط رژیم اسد تیره شد از زمانی که اردن در سال ۱۹۹۹ رهبر حماس را از امان اردن اخراج کرد برای سالها حماس مقر رهبری خارجی خود را در دمشق برپا کرده بود اما در ژانویه ۲۰۱۲ خالد مشعل، رهبر سابق حماس، پایگاه این گروه در دمشق را رها کرد در فوریه ۲۰۱۲ موسی ابو مرزوق معاون رهبر حماس، که در آن زمان در مصر مستقر بود اظهار داشت ایرانیها از موضع ما در قبال سوریه راضی نیستند و وقتی آنها خوشحال نباشند، با شما به همان شیوه قبلی برخورد نمیکنند.

با این حال کمکهای مالی ایران به حماس هرگز به طور کامل متوقف نشد در حالی که شکاف و اختلاف این گروه با تهران تأمین مالی فعالیتهای سیاسی حماس تأثیر گذاشت، جمهوری اسلامی ایران به تأمین مالی فعالیتهای نظامی این گروه ادامه داد. علاوه بر این در اوایل سال ۲۰۱۴ روابط بین حماس و جمهوری اسلامی ایران شروع به بازگشت به مسیر قبلی خود بر گشت.

در سال ۲۰۱۴ زمانی که حماس با اسرائیل جنگ موشکی را آغاز کرد و به ایران نشان داد که میتواند به طور موثر اسرائیل را هدف قرار دهد، نظر جمهوری اسلامی جلب شد به گزارش سرویس تحقیقات کنگره، از زمان درگیری حماس و اسرائیل در سال ۲۰۱۴ ایران ظاهراً با ارائه فناوری موشکی که حماس برای ساخت موشکهای خود از آن استفاده میکرد و با کمک به بازسازی تونلهای تخریب شده در درگیری با اسرائیل، به دنبال بازسازی رابطه با حماس بوده است.

چنین نتیجه گیریهایی با شواهدی که در چندین مورد برجسته علنی شده است پشتیبانی میشوند. به عنوان مثال در ۵ مارس ۲۰۱۴ نیروی دریایی اسرائیل کشتی تجاری Klos-C را با پرچم پاناما در دریای سرخ در سواحل اریتره رهگیری کرد.  به گفته وزارت امور خارجه اسرائیل، زمانی که نیروی دریایی اسرائیل سوار کشتی شد و محموله آن را بررسی  کرد، سلاح های مختلفی از جمله ۴۰ موشک سطح به زمین M۳۰۲ ساخت سوریه با برد ۹۰ تا ۲۰۰ کیلومتر پیدا کرد ۱۸۱ گلوله خمپاره ۱۲۲ میلی متری؛ و ۴۰۰۰۰۰ گلوله تفنگ تهاجمی.

رابطه حماس و جمهوری اسلامی ایران

وزارت خزانه داری آمریکا در سپتامبر ۲۰۱۵ در نشانه ای از بازگشت کمکهای مالی ایران به حماس، یک شهروند دوتابعیتی بریتانیایی اردنی مستقر در عربستان سعودی را شناسایی کرد که انتقال دهها میلیون دلار از جمهوری اسلامی ایران به عربستان سعودی را به عنوان تامین مالی گردانهای قسام حماس و فعالیتهای حماس در غزه هماهنگ می کرد.

از سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۶ عوامل مالی حماس در لبنان به تسهیل جریان وجوه از سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران از طریق حزب الله لبنان به حماس کمک کردند مورد محمد سرور مقیم بیروت را در نظر بگیرید که هم با حزب الله و هم با حماس مرتبط است به گفته وزارت خزانه داری ایالات متحده سرور  به عنوان یک واسطه بین سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و حماس خدمت میکرد و با حزب الله همکاری داشت اینها عوامل عملیاتی برای اطمینان از تامین بودجه در اختیار گردانهای عزالدین قسام [حماس] بودند.

تا اوت سال ۲۰۱۷ یحیی سنوار رهبر تازه منتخب حماس در غزه اظهار داشت که ایران بار دیگر بزرگترین حامی مالی و نظامی شاخه نظامی حماس است.

اندکی پس از آن مقامات متوجه افزایش چشمگیر تلاشهای ایران برای تامین مالی این گروه شدند به عنوان مثال در نوامبر سال ۲۰۱۸ ، وزارت خزانه داری آمریکا یک شبکه پیچیده نفت را کشف کرد که علاوه بر چیزهای دیگر به لحاظ مالی به نفع حماس بود این طرح شامل ارسال نفت ایران، با کمک عوامل ایرانی و شرکتهای روسی به رژیم بشار اسد که در سوریه بود سپس صدها میلیون دلار سود را به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اختصاص میداد از آنجا سپاه پاسداران این بودجه را بین دو تا از مهمترین نمایندگان ایران یعنی حزب الله لبنان و حماس توزیع خواهد کرد.

در ژوئن سال ۲۰۲۲ حماس و سوریه تصمیم خود را برای احیای روابط با یکدیگر اعلام کردند.

رابطه حماس و جمهوری اسلامی ایران

حمایت مداوم  جمهوری اسلامی ایران از حماس

امروز مقامات آمریکایی و اسرائیلی تخمین میزنند که ایران حداقل ۷۰ تا ۱۰۰ میلیون دلار در سال به حماس کمک می کند.

اسماعیل هنیه رهبر جنبش حماس در سال ۲۰۲۲ در مصاحبه ای با شبکه الجزیره مدعی شد که گروه او سالانه ۷۰ میلیون دلار پول از ایران دریافت می کند.

در اکتبر سال ۲۰۲۳ ، پس از حمله حماس به جنوب اسرائیل وزارت خزانه داری ایالات متحده محمد نصرالله، یکی از عوامل قدیمی و کهنه کار حماس مستقر در قطر با روابط نزدیک با ایران را که در انتقال دهها میلیون دلار به حماس، از جمله گردانهای عزالدین قسام دست داشت، تحریم کرد.

کمکهای مالی ایران به حماس در طول زمان این گروه را حفظ کرده و به نوعی آن را سرپا نگه داشته و توانایی های نظامی این گروه را تقویت کرده است برنامه های آموزشی نیروهای ایران و تلاش پیگیر آن برای مسلح کردن حماس در طول سالها دلیلی است که حماس توانسته حملاتی را علیه اسرائیل از جمله کشتار ۷ اکتبر انجام دهد.

برای دهه ها ایران، یک کشور حامی حماس و البته تحریم شده توسط ایالات متحده طیف وسیعی از حمایتهای مادی را از حماس کرده است بدون آن حماس هرگز نمیتوانست به سازمانی توانا و مرگبار امروزی تبدیل شود. جیک سالیوان درست میگوید آنها آموزش داده اند آنها قابلیت هایی را ارائه کرده اند تهران نقش مهمی در ایجاد هیولایی که حماس نام دارد ایفا کرد به همین دلیل است که ایران در مسئولیت این حمله وحشیانه شریک بوده و به نوعی تقصیر کار است.

دکتر متیو لویت همکار فرومر – وکسلر و مدیر برنامه راینهارد در زمینه ضد تروریسم و اطلاعات در موسسه واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک است. دکتر لویت استاد کمکی در دانشگاه جورج تاون است و قبلاً در سمتهای ضد تروریسم در FBI وزارت امور خارجه و وزارت خزانه داری ایالات متحده آمریکا خدمت کرده است او نویسنده :حماس سیاست خیریه و تروریسم در خدمت جهاد است.