ایران ممکن است پهپادها را در مقابل جت های جنگنده، بالگردها و آموزش دهندگان روسی بفروشد

ایران ممکن است پهپادها را در مقابل جت های جنگنده، بالگردها و آموزش دهندگان روسی بفروشد

موسسه استیمسون؛ ۱۱ دسامبر

نویسنده رابرت چولدا

ایران فرصتی برای ارتقای توانمندیها و آموزش های نظامی خود پیدا کرده به نحوی که در حال حاضر از اکثر کشورهای همسایه در این خصوص پیشی گرفته است.

خرید هواپیماها و بالگردهای روسیه از سوی ایران، گام اولیه در بازسازی قابلیتهای نظامی متعارف این کشور به حساب می آید. در حال حاضر این موضوع میتواند در درجه اول به عنوان یک موفقیت سیاسی تلقی شود که نشان دهنده نقطه عطف دیگری در افزایش و گسترش همکاری بین تهران و مسکو است.

اگر گزارشهای رسانه ها دقیق باشد، ایران سه نوع هواپیما سفارش داده است بالگرد تهاجمی میل – ۲۸ هواپیمای سوخو ۳۵ ۳۵su و هواپیمای پیشرفته آموزشی رزمی یاک ۱۰۱۳۰ . هیچ یک از این خریدها نباید غافلگیر کننده باشد، زیرا مدتی است که شایعاتی در مورد علاقه ایران به این تجهیزات به گوش میرسد در حالی که توجه زیادی بر روی جت جنگنده برتری هوایی دو موتوره سوخوی ۳۵ – ۳۵Su- متمرکز شده است گمانه زنی های مشابهی در مورد بالگردهای تهاجمی -۲۸Mi و جت های آموزشی رزمی سبک ۱۳۰۷ak- مطرح شده است. متأسفانه جزئیات چندانی از جمله در خصوص زمان تحویل این هواپیماها و میزان نهایی خریدها فاش نشده است همچنین در مورد اینکه آیا تنها توافق نامه های چارچوبی – که حداکثر تعداد هواپیماهایی را که ایران در نظر دارد خریداری کند – امضا شده است یا اینکه توافق نامه های قراردادی دقیق برای تعداد خاصی از هواپیماها نهایی شده است، اطلاعات کافی وجود ندارد.

این نویسنده قبلاً به مزایا و معایب هواپیمای جنگنده سوخوی ۳۵ – ۳۵Su برای ایران پرداخته است. نکته مثبت این است که ایرانیها از قبل میدانند چگونه با تسلیحات روسی کار کنند و با فناوری شوروی / روسی آشنا هستند. دوم اینکه اینها احتمالا تنها هواپیماهایی هستند که ایران میتواند به سرعت آنها را خریداری کند. آنها توسط شرکت سوخو برای مصر ساخته شدند که بعداً از پذیرش آنها خودداری کردند سوم اینکه تنها روسیه به اندازه کافی مستاصل است که چنین هواپیماهایی را با پهپادهای نسبتاً ابتدایی مبادله کند – هیچ کشور دیگری چنین معامله ای را در نظر نمی گیرد با این حال برای ایران، دستیابی به سوخوی ۳۵ -۳۵Su و ادغام آنها در خدمات عملیاتی یک چالش مهم خواهد بود زیرا ایران قبلا چنین هواپیماهای پیشرفته فناوری را به کار نگرفته است.

ایران ممکن است پهپادها را در مقابل جت های جنگنده، بالگردها و آموزش دهندگان روسی بفروشد

دستیابی به حدود ۱۸ هلیکوپتر جنگنده میل ۲۸- NE NIGHT HUNTERAMI از برخی جهات پیشرفت جالب تری برای ایران به حساب می آید. این نوع جنگنده یک نسخه صادراتی از پیکربندی ۲۸Mi است. ۲۸Mi- در ابتدا در دهه ۱۹۷۰ به عنوان جایگزینی برای ۲۴۱- طراحی شد با وجود تأخیرهای متعدد نوع N اولین پرواز خود را در سال ۲۰۰۵ انجام داد، در حالی که آخرین نسخه پرواز افتتاحیه خود را در سال ۲۰۱۶ انجام داد هلیکوپترهای NE۲۸MI- قبلاً توسط اوگاندا، الجزایر و عراق خریداری شده اند ۲۸Mi- نیز از سال ۲۰۲۰ توسط روسیه با نوع NM استفاده میشود.

با توجه به اینکه ایران در حال حاضر تنها از هلیکوپترهای جنگی به دست آمده در دوران شاه مانند طوفان toufan یا پنها ۲۰۹۱ ۲۰۹۱Panha یک نمونه مهندسی معکوس از بلایا ۱- سوپر کبرا ساخت کارخانه بل است که توسط شرکت پنها تولید شد استفاده میکند این اتفاق یک پیشرفت بزرگ و قابل توجه برایش به حساب می آید. اگرچه تهران در سالهای اخیر طراحی های داخلی مختلف را به نمایش گذاشته است مانند TOUFAN یا ۲۰۹۱PANHA اما این اقدامات ایران در واقع صرفا نوعی ارتقاء هلیکوپترهای ساخت ایالات متحده آمریکا از دهه ۱۹۷۰ بوده است.

با این حال هلیکوپتر جنگنده میل ۲۸- ۲۸Mi- که توسط روسها در سوریه مستقر شدند به طور قابل توجهی از بالگردهای متعلق به کشورهای پادشاهی عرب در خلیج فارس پایین تر هستند. یک گزینه بسیار قدرتمندتر بالگرد تهاجمی کا ۵۲ است که توسط روسیه در اوکراین استفاده میشود و در کنار ۲۸Mi عمل می کند.  کا-۵۲- به موشک هایی با برد بیشتر از ۲۸Mi مسلح است برد ۹۱۲۱VIKHR تقریباً ۱۰ کیلومتر است در مقابل برد ۷-۶۹۱۲۰ATAKA کیلومتر است. با این وجود،  NE۲۸Mi اخیراً با موشکهای هدایت شونده ضد زره VM KRIZANTEMA-VM۱۲۳۸ با برد اعلام شده ۱۰ کیلومتر ادغام شده است اگرچه مشخص نیست که ایران این موشکهای هدایت شونده ضد تانک را دریافت خواهد کرد یا خیر به احتمال زیاد ایران تلاش خواهد کرد تا موشکهای خود را با NE۲۸Mi ادغام کند، اما این یک فرآیند زمان بر خواهد بود. هلیکوپترهای کا ۵۲- برای روسیه برای صادرات بسیار ارزشمند تلقی میشوند به ویژه زمانی که در اوکراین در حال جنگ می باشد.

جنگنده مادون صوت ۱۳۰۷ak- اولین پرواز خود را در ناوگان هوایی ایران در سپتامبر ۲۰۲۳ انجام داد اینها اولین هواپیماهایی هستند که ایران در بیش از دو دهه گذشته از خارج دریافت کرده است گمان می رود که ایران ۲۴ فروند جنگنده پاک ۱۳۰ سفارش داده است.

به نظر می رسد این یک خرید منطقی باشد؛ زیرا خلبانان جت جنگنده سوخو – (۳۵) (۳۵) (S) به آموزش نیاز دارند و ۱۳۰ -Yak [ یک جت آموزش پیشرفته و جنگنده سبک فراصوت دو صندلی که در طراحی آن توانایی های بالقوه جنگنده سبک در نظر گرفته شده است و قادر به انجام تهاجم سبک و انجام وظایف شناسایی است و میتواند در ماموریتهای رزمی ۳۰۰۰ کیلوگرم مهمات حمل کند برای این منظور طراحی شده است در نیروی هوایی روسیه این جت جنگنده جایگزین ال۳۹ آلباتروس شده است که در چکسلواکی طراحی و ساخته شده است.

ایران ممکن است پهپادها را در مقابل جت های جنگنده، بالگردها و آموزش دهندگان روسی بفروشد

از دیدگاه جمهوری اسلامی ایران مهم است که جت جنگنده ۱۳۰- Yak- همچنین دارای قابلیتهای رزمی هرچند محدود – تا ۳ تن بار نظامی باشد، در حالی که جت جنگنده سوخو – (۳۵) (۳۵) (-(S) میتواند حداکثر تا ۸ تن را حمل کند. این هواپیماها به لطف موشکهای هوا به هوای ۷۳ نه تنها میتوانند وظایف پلیس هوایی را انجام دهند بلکه می توانند مأموریت های پشتیبانی نزدیک را نیز انجام دهند. به عنوان مثال میانمار از ۱۳۰- Yak- برای چنین عملیاتی و حمله به اهداف زمینی استفاده کرده است. از دیگر مشتریان این جت جنگنده میتوان به الجزایر بلاروس بنگلادش، لائوس سوریه و ویتنام اشاره کرد.

وبگاههای تحلیلی در امور هوانوردی نوشته اند جت فراصوت و سریع پاک ۱۳۰ در نوسازی نیروی هوایی ایران تاثیر گذار خواهد بود و این کشور را به تولید و بهره برداری از جنگنده های پیشرفته نزدیک میکند.

از منظر نظامی ارزیابی صریح و بی چون و چرای این خریدها چالش برانگیز است تهیه تجهیزات نظامی خاص – اعم از هواپیما هلیکوپتر تانک یا خودروی جنگی – مستلزم ادغام آن در خدمات است که نیازمند به ایجاد یک سیستم کامل و پیچیده است و شامل تطبیق زیرساختهای زمینی، از جمله تعمیر و نگهداری و تعمیرات آماده سازی پرسنل، و تدوین دکترینی در مورد نحوه استفاده از یک سلاح خاص در رابطه با سایر عناصر یک سیستم دفاعی است. به عبارت دیگر، خرید ساده ترین عنصر و شیوه در فرآیند پیچیده دستیابی به تجهیزات نظامی است.

ایران ممکن است پهپادها را در مقابل جت های جنگنده، بالگردها و آموزش دهندگان روسی بفروشد

بی تردید ایران اکنون فرصتی برای ارتقای توان نظامی خود دارد که بیشتر از کشورهای همسایه برتری دارد هواپیماهای ایرانی از جمله مدلهایی مانند ،۴ – – 1 – Mirage و نه تنها قدیمی هستند بلکه فرسوده نیز هستند. ایران سرانجام تجهیزات نسبتاً مدرنی دریافت خواهد کرد و با فرض ایجاد یک سیستم آموزشی مؤثر، فرصتی برای آموزش خلبانان خود به شیوه مدرن به دست خواهد آورد اگر ایران در آینده تصمیم به سفارش و خرید هواپیماها و هلیکوپترهای بیشتری از روسیه بگیرد و موفق به دستیابی به فناوریها و ایجاد قابلیتهای بومی مانند تعمیرات اساسی و تولید قطعات یدکی شود ارزش این خریدها بیشتر خواهد شد.

از سوی دیگر تعداد سفارش داده شده هواپیماها و بالگردها برای تقویت قابل توجه قابلیت های نظامی ایران به طور محسوس کافی نیست به ویژه در صورت وقوع یک جنگ متعارف، جایی که ایران از ادامه درگیری طولانی مدت خودداری میکند هنوز مشخص نیست که ایران چه مقدار و چه نوع موشک بمب و قطعات یدکی مانند موتورهای اضافی به دست خواهد آورد. علاوه بر این صنعت دفاعی روسیه ممکن است با توجه به جنگ اوکراین در تحویل به موقع جتهای جنگنده و سایر تجهیزات و تسلیحات نظامی به جمهوری اسلامی ایران با چالشهای مهمی مواجه شود. علاوه بر این گزارشهای مکرری در مورد کیفیت فنی پایین تر تسلیحات روسی منتشر شده است.

ایران ممکن است پهپادها را در مقابل جت های جنگنده، بالگردها و آموزش دهندگان روسی بفروشد

از دیدگاه روسیه چنین معاملاتی نشان دهنده موفقیتی غیرقابل انکار است البته نه لزوماً یک موفقیت مالی. بعید است که ایران به روسیه پول نقد بدهد بلکه به جای آن، این یک معامله پایاپای خواهد بود بر اساس گزارش های تایید نشده، روسیه با مبادله یک فروند هواپیما در برابر هزار پهپاد از جمله پهپادهای شاهد – ۱۳۱ و شاهد – ۱۳۶- ایرانی موافقت کرده است. همانطور که کارشناسان خاطرنشان می کنند این معامله بسیار خوبی برای طرف ایرانی خواهد بود زیرا هزینه یک پهپاد شاهد بین 10000  تا ۵۰۰۰۰ دلار تخمین زده می شود. بنابراین، در این شرایط جت جنگنده سوخو ۳۵ (۳۵-Su) با قیمتی معادل ۱۰ تا ۵۰ میلیون دلار فروخته خواهد شد ایران ممکن است بهای خرید جت پاک ۱۳۰ و می ۲۸ را با فناوریهای موشکی پرداخت کند.

با این وجود برای کرملین، انجام این گونه معاملات حداقل یک موفقیت تبلیغاتی است روسیه با تحریم های اقتصادی بین المللی دست به گریبان است و صادرات تسلیحات این کشور به شدت کاهش یافته است علاقه به تسلیحات روسی بسیار کم است و نه تنها به دلیل تحریمها و دیگر فشارهای غرب بلکه به دلیل تبلیغات منفی پیرامون عملکرد تسلیحات روسیه است. موفقیت روسیه حتی بیشتر است زیرا در همان زمان، قزاقستان جنگنده های رافال تولید شرکت داسو فرانسه را رد کرد و ده فروند هواپیمای Su-30SM یک جنگنده برتر هوایی دوموتوره و چند منظوره ابر مانورپذیر و دو سرنشین است که شرکت هوانوردی سوخو در روسیه طراحی کرده است این جنگنده برای عملیات در تمام شرایط آب و هوایی و برای انجام مأموریتهای هوا به هوا و هوا به سطح طراحی شده است سفارش داد.

ایران ممکن است پهپادها را در مقابل جت های جنگنده، بالگردها و آموزش دهندگان روسی بفروشد

رابرت چولدا استادیار دانشگاه لودز لهستان و استاد مدعو سابق در دانشگاه آزاد اسلامی ایران دانشگاه مریلند و دانشگاه ملی چنگ چی تایوان است. او نویسنده کتابهای ایران ۱۹۲۵ – ۲۰۱۴ از رضا شاه تا روحانی (۲۰۱۴) و سیاست امنیتی ایران ابعاد داخلی و بین المللی (۲۰۲۲) است. او را در توییتر دنبال کنید RobertCzulda@