نشانه های بحران عمیق اقتصادی میان ایران و سوریه…. توقف خطوط هواپیمایی و کاهش مبادلات تجاری
نشانه های بحران عمیق اقتصادی میان ایران و سوریه…. توقف خطوط هواپیمایی و کاهش مبادلات تجاری
العربی الجدید: 17 مارس
عبد الحكيم المصری وزیر اقتصاد در دولت اپوزسیون سوریه معتقد است که روابط ایران با رژیم سوریه وارد تونل عقب گرد شده است. این موضوع مبادلات تجاری که به کمتر از نصف کاهش یافته و توافقنامه های امضا شده و سرمایه گذاری های وعده داده شده طی سالهای گذشته که هیچ یک از آنها به اجرا در نیامد را در برگرفته است.
المصری در گفت و گوی ویژه با العربی الجدید خاطرنشان کرد: ایران به طور مستمر از سوریه می خواهد تا بدهی های انباشته شده خود از سال ۲۰۱۲ به این سو را پرداخت کند که بیش از ۵۰ میلیارد دلار است هر چند رقم دقیق بدهی های سوریه به ایران مشخص نیست و در این خصوص تنها کسی که اظهار نظر کرده حشمت الله فلاحت پیشه” عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجه است که در سال ۲۰۲۰ ابراز داشت: کشورش بین ۲۰ تا ۳۰ میلیارد دلار برای حمایت از بشار اسد هزینه کرده است.
رژیم بشار اسد از اعطای طرحهایی که قبلا در خصوص فسفات و اپراتور تلفن همراه و سرمایه گذاری های نفتی به ایران وعده آنها را داده بود، شانه خالی کرد. این امر باعث ایجاد تنش میان دو طرف گردید که اخیرا شکل علنی به خود گرفت و ” تهران به طور تلویحی از تغییر طرز رفتار خود نسبت به سوریه سخن به میان آورد. ”
این امر زمینه را برای تاسیس بانک مشترک دو کشور در دمشق فراهم آورد. احتمالا به زودی شاهد اعطای برخی از جوایز رضایت بخش در بخش انرژی باشیم زیرا به گفته المصری وزیر اقتصاد دولت مخالف سوری، روسیه مخالف اعطای سرمایه گذاری در بخش نفت سوریه به ایران است مسکو همچنین مانع از اعطای امتیاز سرمایه گذاری در بندر لاذقیه از سوی دمشق به تهران گردید زیرا مسکو از سال ۲۰۱۹ بخش بنادر سوریه را بر عهده گرفته است و به مدت ۴۹ سال بندر طرطوس را در اختیار خود گرفته است که این مدت قابل تمدید است.
ایران چند روز پیش تصمیم گرفت پروازهای هوایی به سوریه را متوقف نماید. این امر باعث شد تا پیش بینی های بسیاری در خصوص بحرانی شدن روابط مطرح شود هر چند محمد محمدی بخش رئیس سازمان هواپیمایی مسافربری ایران شرایط خاص موجود در سوریه را عامل شکل گیری چنین شرایطی دانست و پروازها پس از اعلام آن از سوی وزارت خارجه ایران از سرگرفته خواهد شد.
یک مقام مسئول در دمشق در گفت و گو با العربی الجدید تاکید کرد: توقف پروازها یک امر ظاهری است و فقط شامل دو فرودگاه دمشق و حلب میشود؛ زیرا بیم آن وجود دارد که فرودگاهها و محموله های ایرانی از سوی اسراییل مورد هدف قرار گیرند.
وی طی یک تماس تلفنی فاش کرد که توقف پروازها یک اقدام هوشمندانه بود زیرا هواپیماهای ایران با حمایت روسیه در فرودگاه لاذقیه فرود می آیند.
یک مقام سوری بحرانی شدن روابط به طور نسبی را مردود دانست زیرا ترور شخصیتهای برجسته ایرانی در سوریه به طور مکرر باعث مطرح شدن پرسشهایی از سوی ایران گردید. بر همین اساس تهران معتقد است که برخی از عوامل مزدور خارجی در درون رژیم سوریه نفوذ کرده اند و همین امر باعث شد تا دمشق با انجام دیدارهای متعدد از ایران بخواهد تا به درخواست های مکرر خود در خصوص پرداخت بدهی ها از سوی دمشق و سرعت بخشیدن به فرآیند تاسیس بانک مشترک پایان دهد و علاوه بر آن به اجرای طرح های مختلف از جمله حذف عوارض گمرکی و تشکیل منطقه آزاد تجاری میان سوریه و عراق و ایران سرعت ببخشد.
به گفته مقام مزبور از دمشق این موضوع دیگر یک موضوع محرمانه نیست؛ بلکه حجت الله عبدالملکی دبیر شورای عالی مناطق آزاد تجاری صنعتی ویژه اقتصادی در ایران به آن اشاره کردند و دمشق چند روز پیش موافقت خود را با آن اعلام کرد.
دولت بشار اسد اخیرا با افتتاح شرکت بیمه و بانک مشترک ایران و سوریه اعلام موافقت کرد و در نشست هیات مشترک غرفه های تجاری قول داد تا توافقنامه های امضا شده از جمله طرح های انرژی و سرمایه گذاری در بخش فسفات و انجام مبادلات تجاری با ارزهای داخلی را فعال نماید.
اما یازده توافقنامه امضا شده میان دو کشور در طی سفر سال گذشته رئیس جمهور ایران به دمشق هیچ یک به اجرا در نیامده است و سرمایه گذاریهای تهران فروکش کرده است که با چهار طرح از سال ۱۹۹۱ تا ۲۰۰۵ با هزینه تقریبا ۵ میلیارد لیره سوریه وارد میدان شد و سپس طی سالهای ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ هفت طرح دیگر را به میدان آورد. این امر اخیرا منجر به کاهش مبادلات تجاری و فروکش کردن روابط گردید.
عبد الامیر رببهاوی سرپرست دفتر غرب آسیای سازمان توسعه تجارت اظهار داشت : صادرات کشورش به سوریه در سال گذشته شمسی ایرانی به ۲۲۳ میلیون دلار بالغ گردید در حالی که در سال جاری از ۱۳۰ میلیون دلار فراتر نرفت.
وی یکشبه گذشته ابراز داشت: این آمار ارزش همکاری اقتصادی میان دو کشور را ندارد. شاه حسینی رئیس دفتر سوریه در وزارت خارجه نیز این دغدغه را تکرار کرده و گفت : مقامات ایران و سوریه از پایین بودن سطح روابط اقتصادی گله و شکایت دارند.
شاه حسینی چند روز پیش اظهارات نقل شده توسط خبرگزاری مهر افزود: حجم روابط تجاری ظرف ۹ ماه میان دو کشور ۱۰۰ میلیون دلار است و این موضوع تاسف برانگیزی است. وی به طور تلویحی با اشاره به حضور روسیه گفت: اگر هم اکنون به سوریه نرویم با توجه به اینکه در این کشور رقبای قدرتمندی نداریم، پیشبرد روابط اقتصادی میان دو کشور در آینده کار سخت و دشواری خواهد بود.
محمد طيب العلو” بازرگان سوری گفت: محصولات ایران که وارد سوریه میشود همچون شیر خشک و کنسرو و دارو مشابه تولیدات داخلی است و همچنین برخی از تولیدات ایران همچون ترانسفورماتور برق تابلو برق لوازم خانگی بهداشتی در سطح پایینی از کیفیت قرار دارند.
این بازرگان سوری در گفت وگو با العربی الجدید میان کاهش مبادلات تجاری با ایران و بهبود روابط حکومت بشار اسد با کشورهای غربی هیچ ارتباطی نمی بیند .
وی گفت: سوریه از سال گذشته به دلایل زیادی از فهرست ۱۵ کشور اول وارد کنندگان کالا از ایران کنار گذاشته شد از جمله اینکه کمیت و کیفیت محصولات سوریه و در صدر آنها پوشاک کاهش یافت و همچنین گشوده شدن بازارهای کشورهای عرب حوزه خلیج (فارس) بر روی محصولات کشاورزی سوریه از میزان صادرات آنها به ایران کاست.
وی تاکید کرد: اکثر تجار تمایلی به همکاری با ایران ندارند زیرا تجارت با این کشور سرشار از خطرات حاصل از مبادله پول و کسب درآمد به همراه ملاحظات سیاسی است و همین امر باعث شده تا سوری ها از تعامل با ایران فرار کنند.
عبد الحكيم المصری وزیر اقتصاد در دولت مخالف سوری به تاثیر بروکراسی و حق امتیاز در سوریه در این خصوص اذعان داشته و گفت : اگر رژیم بشار اسد به نفت ایران و حفظ کرسی ریاست نیاز نداشت هم اکنون شاهد نافرمانی از سوی دمشق علیه تهران بودیم به ویژه با توجه به اینکه محصولات ایران دارای سطح کیفیت پایینی هستند. از سوی دیگر روسیه حضور ایران در مراکز مهم و حساس تصمیم گیری در سوریه و برخی از بخشهای اقتصادی آن به ویژه نفت و فسفات را برنمی تابد.
المصری افزود: ایران قبل از جنگ در سوریه سومین سرمایه گذار در این کشور به شمار می رفت. ایران از ابتدای حاکمیت حافظ اسد در سال ۱۹۷۰ با سوریه رابطه داشت و این روابط تحت تاثیر جنگ ایران و عراق قرار نگرفت بلکه مبادلات تجاری و سرمایه گذاری افزایش یافت و به سطح ۲۰۰ میلیون دلار رسید و سرمایه گذاری ها ادامه یافت تا آنکه به مرز ۱۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۰ رسد اما از سال ۲۰۱۱ روند کاهشی به خود گرفت.
المصری ابراز داشت: سرمایه گذاری و فعالیتهای مشترک قبل از سال ۲۰۱۱ رواج داشته و در دست اجرا بود و بانک مشترک در سال ۲۰۱۰ با سرمایه ۳۰ میلیون دلار در آن زمان در آستانه افتتاح قرار داشت.
وی هشدار داده این بانک ممکن است املاک وام گیرندگان قبل از انقلاب سوریه ساکن خارج از کشور را مصادره نماید و تحریم های اعمال شده علیه سوریه را دور بزند و به بازار عرضه و تقاضا ارز در داخل سوریه لطمه بزند.
المصرى معتقد است ایران هم اکنون در حال آماده شدن جهت تسلط یافتن بر بخش عمران کشاورزی و برق در سوریه است. با توجه به اینکه بخش نفت سوریه بر روی ایران بسته شده است و رویکرد دولت بشار اسد در زمینه خصوصی سازی بخش برق و افتتاح بخشهای سرمایه گذاری در همین راستا قرار دارد.
اما در نهایت به گفته عبدالحکیم المصری وزیر اقتصاد دولت اپوزسیون سوریه ایران همچنان یک بازنده اقتصادی در سوریه به شمار می رود و درآمدهایش به سطح وام های اعطا شده و هزینه های پرداخت شده از سوی تهران در خصوص طرح های توسعه طلبانه اش در منطقه نمی رسد و به همین دلیل درخواستهای ایران مبنی بر دریافت وام های پرداختی در مدت اخیرافزایش یافته است و ممکن است همین امر منجر به یک بحران عمیق شود؛ زیرا دولت بشار اسد توان بازپرداخت بدهی ها را ندارد.
همچنین روسیه با گسترش یافتن داشته حضور و نفوذ ایران در منطقه و سوریه مخالف است و در نتیجه ممکن است شدت گرفتن بحران باعث شود تا تهران خواستار دستیابی به درآمدهای بیشتر از راه در اختیار گرفتن بخش هایی همچون فسفات و اپراتور تلفن همراه و یا حتی سرمایه گذاری در بخشهای نفت و گاز هر چند به طور محدود شود.