تکنیک های عملیات روانی-1
مقدمه :
امروزه به مدد رسانه ها و به خصوص رسانه های مجازی و شبکه های اجتماعی یکی از موثرترین راه کارهای زمین گیر کردن حریفان در صحنه های مختلف سیاسی و اقتصادی و اجتماعی و حتی فرهنگی استفاده از جنگ روانی است که اصطلاحاً به آن عملیات روانی می گویند. در اینجا بر آن هستیم به برخی از تکنیک های عملیات روانی که توسط حریفان اجرا می شود اشاره کنیم.
تکنیک های عملیات روانی-1
حذف بخشی از سند اصلی
گاهی اوقات برخی رسانه‌ها به ویژه روزنامه‌ها، مطلبی را با عنوان «شایعه»، «احتمال دارد»، «به نظر می‌رسد» و امثال این‌ها چاپ می‌کنند. سپس سایر رسانه‌ها بدون ذکر تردیدها درمورد اصل خبر، به انتشار آن از قول رسانه‌ی مرجع مبادرت می‌نمایند. در نتیجه خبری که شایعه‌ای بیش نیست، درجهان به عنوان یک خبر ناب و دست اول منتشر میشود.
شایعات فرمول مشابهی دارند؛ یعنی وقتی یک شایعه درباره یک موضوع پخش میشود وشایعه بودنش هم مسجل میشود، بعد از گذشت چند وقت شایعه مشابهی مطرح میشود. اگر یکی از شایعه‌ها را بشناسید می‌توانید بقیه را هم تشخیص دهید. به طور مثال شایعه‌های زیادی درباره ویروس‌های خطرناک شنیده‌اید که فرمول همه هم ثابت است. گاهی هم، بدون آن که منابع خبری معتبری آن مطلب را منتشر کنند، صرفاً از قول رئیس ناشناس یک بیمارستان از مردم خواسته میشود که تا اطلاع ثانوی فلان مواد غذایی را نخورند. بعد از مدتی مشابه همین شایعه را با اسم فرد جدید و خوراکی‌های جدید می شنوید؛ آن وقت است که دیگر اعتماد کردن به خبر و بازنشرآن اشتباه بزرگی است.
در نتیجه به این شکل یک دروغ بزرگ به سرعت به یک شبه واقعیت تبدیل میشود. امروزه، بسیاری از خبرهای کذب از این طریق موثق جلوه می‌کنند.
تکنیک های عملیات روانی-1
تکنیک برجسته سازی و بزرگنمایی
این تکنیک از جمله مهم‌ترین روش‌های مورد استفاده‌ی رسانه‌ها در عملیات روانی و اقناع می‌باشد.
رسانه ها شاید در ظاهر نتوانند به ما بگویند که چطوری فکر کنیم، اما با بزرگ نمایی و برجسته سازی خبر و موضوع موردنظرشان، می‌توانند به ما بگویند که به چه چیزهایی فکر کنیم و یا به چه موضوعی اصلاً توجه نکنیم و یا این که چه چیزهایی را ببینیم و از کنار کدام مطالب عبور کنیم. این، یعنی حتی ممکن است یک موضوع اصلاً برای مخاطب ارزش خاصی نداشته باشد، اما آنقدر رسانه ها، آن موضوع را در دید مخاطب بزرگ و برجسته می‌کنند که فکر و ذهن مخاطب را در راستای هدفی که دارند، تحت تأثیر قرار بدهند و یا بالعکس.
تیتر روزنامه ها، عناوین اخبار شبکه‌های تلویزیونی و مطالب منتشر شده در شبکه های اجتماعی به گونه ای می‌توانند انتخاب شوند که کلاً موضوع و مسئله‌ی اصلی از نگاه مخاطب دور بماند. پس اهمیت زیادی دارد که متوجه شویم که برخی رسانه‌ها چگونه با فکر و ذهن مخاطب بازی می‌کنند تا آن ها را با خودشان همراه کنند.
تکنیک های عملیات روانی-1
زمان بندی
تکنیک زمان‌بندی یعنی تعیین زمان پخش اطلاعات با توجه به شرایط و بایستگی های موجود. پخش با تأخیر برخی خبرهای خاص به نحوی که عطش و اشتیاق مخاطب را برای شنیدن آن ها افزایش دهد، بارزترین مصداق به کارگیری این تکنیک می باشد.
چرا از این تاکتیک استفاده میشود؟
1- بیشترین توجه: برخی اخبار یا پیام ها در زمان های خاصی از روز یا هفته ممکن است توجه بیشتری جلب کنند.
2- مدیریت داستان ها: اگر یک خبر منفی در حال انتشار است، یک خبر مثبت ممکن است هم زمان منتشر شود تا توجه را از خبر منفی دور کند.
3- استفاده از رویدادها: انتشار یک پیام یا خبر مرتبط با یک رویداد معتبر، ممکن است به آن بیش تر اعتبار ببخشد.
مثال اول:
– فرض کنید یک شرکت می‌خواهد یک محصول جدید را روانه بازار کند. زمان انتشار اخبار مربوط به این محصول ممکن است با یک نمایشگاه بزرگ تکنولوژی هم زمان شود تا بیش ترین توجه را جلب کند.
البته در مواقعی نیز ممکن است هدف از پخش با تاخیر پیام، فراهم نمودن زمینه شکل گیری و پخش شایعاتی هدفمند باشد.
مثال دوم:
سير طرح حمله به عراق در قالب پنجره‌ی اورتون(Overton Window)
پنجره‌ی اورتون یک مفهوم سیاسی است که توضیح می‌دهد چگونه می‌توان افکار عمومی را درباره‌ی یک موضوع به صورت مرحله به مرحله تغییر داد به صورتی که ایده‌های غیرممکن، در طولانی مدت پذیرفته شوند.
سير طرح حمله به عراق، به خوبی استفاده ی دولت آمریکا و رسانه‌های همسو با آن از این شیوه را به خوبی اثبات می کند. در ابتدا مطرح كردن حمله به عراق پس از حمله ی ناموفق به افغانستان نزد افکار عمومی آمریکا غيرقابل تصور می نمود؛ پس از مدتي حمله به عراق به دليل حمايت از گروه هاي فلسطيني و پرتاب موشک به سوي سرزمين هاي اشغالي مطرح شد. از آن جايي که مردم آمريکا فقط به خاطر تأمين امنيت اسرائيل بايد متحمل جنگ می شدند، اين ديدگاه افراطي به نظر می رسید؛ اما دولت و رسانه ها کوتاه نیامدند و حمله به عراق را به بهانه ی نبود دموکراسي و نقض حقوق بشر و متهم کردن صدام به داشتن ارتباط با القاعده و تروريست هايي که منافع آمريکا را تهديد مي کنند، نزد افکار عمومی قابل قبول نمودند.
در مرحله‌ی بعدی حمله به عراق به دليل امکان دستيابي صدام به سلاح هاي کشتار جمعي و کاربرد آن توسط تروريست ها عليه منافع و شهروندان آمريکايي نزد افکار عمومی معقول و بديهي به نظر می رسید.
پس از مدت کوتاهی طرح اين نکته که دولت صدام توانايي بهره گيري از سلاح هاي کشتار جمعي بر ضد امنيت جهاني را طي کمتر از 45 دقيقه دارد، موجب پرطرفدار شدن ديدگاه حمله به عراق شد. در نهایت سياست حمله تصويب شد و عمليات نظامي حتي بدون مجوز سازمان ملل انجام گرفت.
در واقع دولت آمریکا برای رسیدن به اهداف سیاسی خود، در مرحله‌ی اول افکار عمومی را مورد هدف قرار می دهد.
این ديدگاه در مواردی چون ادعای امارات بر جزایر سه گانه، تغییر نام خلیج فارس به خلیج عربی و حمله به ایران در حال عملیاتی شدن است .
ادامه قسمت بعد …
منبع : متسا