درس هایی از پدافند غیر عامل و پدافند عامل-22
مبحث حراست و نگهبانی از مقرها و تاسیسات و ساختمان ها
حراست و نگهباني
يكي ديگر از رهيافتهاي كاهش نفوذ فيزيكي، حراست و نگهباني است. همانگونه كه در گذشته عنوان گرديد يكي از عناصر و اركان حفاظت، بازيگران حفاظت ميباشند و در هر اقدام حفاظتي دو بازيگر اصلي وجود دارد؛ بازيگر مدافع كه هدفش دفاع در مقابل بازيگر مهاجم است كه به آن عناصر حفاظتي يا نگهبان گفته ميشود و بازيگر مهاجم كه به عمليات عليه هدف حفاظتي اقدام ميكند. بر اين اساس نگهبان در حفاظت تأسیسات، بازيگر مدافع است كه براي حفاظت از تأسیسات و اماكن هدف گمارده ميشود و به‌منظور حضور منظم، سريع و مفيد نيروهاي نگهباني در مواضع از پيش تعيين شده و نقاط حساس تأسیسات هدف در زمان اعزام نگهبان به محل مورد نظر و انجام نگهباني يا حمله دشمن و مواقع بحراني تأسیسات را با استفاده از خطوط فرضي به بلوك هائي تقسيم و كدگذاري مينمايند. در اين صورت زماني كه مثلا علامت هشداردهنده در منطقه 3/1 مشاهده ميشود پرسنل حفاظتي ميدانند كه بايد به كدام منطقه مراجعه كنند.
كدگذاري حفاظتي مناطق تأسیسات هدف
به‌منظور تسهيل، تسريع و پرهيز از سردرگمي در زمان اعزام نيروهاي حفاظتي و امدادي براي اجراي ماموريت محوله به نقاط مورد نظر تأسیسات مانند تعويض پست نگهباني و اعزام نيروي كمكي براي دفاع در زمان تهاجم يا شرايط خاص و… در مكاني از تأسیسات يا محوطه بيرون از آن لازم است قبلاً نقاط مختلف داخلي و بيروني (يعني حريم‌هاي ايمني، حفاظتي و امنيتي) تأسیسات هدف با خطوط فرضي بلوك‌بندي و تقسيم گردد و براي هر بلوك يا قسمت شماره يا نام خاصي انتخاب گردد و اصطلاحاً كدگذاري گردد تا در زمان صدور دستور اعزام نيرو يا اعلام حضور نيرو در هر نقطه و موقعيت خاص از تأسیسات هدف نام که يا كد موقعيت مورد نظر اعلام ميگردد، بدون ذكر آدرس و كشيدن نقشه و اينكه عوامل غيرخودي متوجه محل مأموریت شوند موقعيت مورد نظر براي نيروهاي خودي مکشوف و مشخص گردد.
نگهبان و نگهباني
نگهبان فردي است كه براي حفاظت از يك موضوع با ارزش گمارده ميشود و نگهباني مهمترين جزء حفاظت از اماكن ميباشد؛ زيرا نيروي انساني تنها عامل هوشمند و مبتكري است كه قدرت تصميم‌گيري، تجزيه و تحليل و انتخاب را دارد.
تعريف نگهبان (پاسدار)
نگهبان (پاسدار) فرديست مسلح كه جهت جلوگيري از تهديدات دشمن از يك هدف حفاظتي، محفاظت ميكند.
انواع نگهبان و وظايف نگهبانان
در اصطلاح به كليه افرادي كه در حراست و نگهباني از اماكن و تأسیسات گمارده ميشوند، عناصر حفاظتي گفته ميشود و بنابر نوع وظيفه عنوان مشخصي براي وي تعيين ميشود كه به ترتيب عبارتند از: نگهبان ثابت (پست ثابت)، نگهبان گشتي (پست متحرك)، پاس‌بخش و افسر نگهبان.
- . نگهبان ثابت (پست ثابت):
نگهبان در يك مكان مشخص مستقر ميشود و از حوزه استحفاظي خود حفاظت مينمايد اين نگهبان بسته به اهميت مكان به صورت فردي يا زوجي نگهباني ميدهد.
- . نگهبان گشتي (پست متحرك):
نگهبان به صورت سيار و متحرك در محدوده يا در مسير مشخص شده از حوزه استحفاظي خود حفاظت ميكند. اين نگهبان تنها يا گروهي و پياده يا با وسيله نقليه از حوزه استحفاظي خود حفاظت مينمايد.
- . پاس‌بخش:
نگهبان ارشدي است كه مسئوليت گماردن نگهبانان در پستهاي تعيین شده و سركشي به نگهبانان را دارد. ضمناً وظيفه برقراري ارتباط با نگهبانان در هر شيفت به عهده پاسبخشها است و در مقرها و تأسیسات بزرگ كه تعداد نگهبانان زياد است براي تسريع و سهولت تقسيم‌بندي نگهبانان از چند پاس‌بخش استفاده ميگردد.
افسر نگهبان: مسئوليت حفاظت از مقر را در هر شيفت به عهده دارد و پاسبخشها زير نظر او فعاليت مينمايند.
وظيفه عمومي نگهبان
- . نگهبان بايد هر پست را مهمترين پست و هر لحظه را خطرناك‌ترين لحظه بداند؛
- . به طور كامل پاس‌بخش و مسئول پاسدارخانه و همچنين صدا و وضعيت ظاهر آن‌ها را بشناسد؛
- . شناسائي كامل منطقه و حدود آن و آگاهي از ميزان اهميت چيزي كه از آن پاسداري ميكند؛
- . نگهبان ميبايد از ايجاد هرگونه صدايي كه موجب توجه شود خودداري نمايد؛
- . نگهبان به هيچ وجه نبايد از محدوده استحفاظي تعيين شده خارج شود و اگر مورد مشكوك و قابل پيگيري مشاهده كرد يا از آن مطلع شد بايد بلافاصه پاس‌بخش را مطلع نمايد تا وي موضوع را بررسي كند. در بسياري از موارد براي اينكه نگهبان را از محدوده استحفاظي خارج كنند؛ اقدام به انجام واقعه صوري و نمايشي در نقطه ديگري كرده تا به نوعي نگهبان را اغفال نموده و او را از محدوده استحفاظي خارج نمايند؛
- . شناخت راه هاي ارتباطي پاسدارخانه و ساير پستهاي اطراف؛
- . در خط الرأس جغرافيايي قرار نگيرد ؛
- . از لباس و پوشش استتار مناسب استفاده كند؛
- . نگهبان بايد در محدوده استحفاظي به صورت ثابت و يكنواخت حركت نكند. اگر عناصر حريف حركت و گشت نگهبان را زير نظر داشته باشند، ميتوانند به گونهاي برنامه‌ريزي و عمل نمايند كه نگهبان قادر به جلوگيري از ورود آنان نباشد. بنابراين بايد براي نگهباني و گشت‌زدن شيوهاي اتخاذ شود كه امكان مشخص‌كردن روش گشت‌زدن و حركت‌كردن نگهبان ميسر نباشد. مثلاً اگر نگهبان از يك الگوي مشخص و منظم براي تردد در حوزه استحفاظي خود پيروي نمايد عامل حريف ميتواند فاصله زماني بين نقطه آغاز و پايان حركت نگهبان را محاسبه كرده و زمان مناسب براي رخنه به هدف را تعيين نمايد. بنابراين نگهبان بايد زمان رفت و برگشت را بهصورت نامنظم انجام دهد و در زمان گشت هربار مسير خود را تغيير دهد؛
- . به هيچ وجه پست خود را ترك نكند. نگهبان بايد در زمان مشخص شده در محل نگهباني حاضر شود و تا حضور پست جايگزين، محدوده استحفاظي خود را ترك نكند. نگهبان حق ندارد حتي براي مدت كوتاهي محل پست خود را به فرد ديگري هرچند كه شناخته شده باشد تحويل دهد مگر اينكه قبلاً در جدول نگهباني قيد شده باشد يا با اطلاع پاس‌بخش انجام شود؛
- . اگر نگهبانها زوجي هستند در موقع موضعگيري روبه روي هم قرار نگيرند؛
- . در يك جهت و وضعيت، ثابت نماند و ايجاد نور و صدا نكند؛
- . با پستهاي مجاور ارتباط نظري داشته باشد؛
- . هنگام تحويل پست از سالم بودن سلاح و مهمات و خالي بودن جان لوله سلاح اطمينان حاصل كند؛
- . به هنگام نگهباني در محلي مسلط بر منطقه و تاريك و داراي جان‌پناه قرار گيرد؛
- . هوشياري هنگام پست و آهسته پرسيدن اسم شب؛
- . حتي المقدور با تلفن صحبت نكند، به خصوص به كار نبردن اسم شب يا اطلاعات مهم، مگر در مواردي كه تلفن را براي ارتباط ضروري تحويل نگهبان داده باشند؛
- . به جز پاس‌بخش به هيچكس اجازه تعويض ندهد؛
- . انجام ندادن اعمال ممنوعه به هنگام نگهباني. نگهبان بايد از هرگونه اقدامي مانند حرف‌زدن و گوش‌دادن به راديو، خوردن و آشاميدن و سيگار كشيدن، بازي با سلاح، مطالعه، تماشاي تلويزيون… كه موجب پرت‌شدن حواس ميگردد؛ خوداري نمايد؛
- . يكي از راه هاي رخنه و نفوذ به حوزه استحفاظي، ايجاد طرح دوستي و برقراري رابطه با نگهبان است كه ميتواند زمينه بروز خطرات بعدي را به دنبال داشته باشد از اين رو برقراري ارتباط با رهگذران و افراد و گرفتن مواد خوراكي در هنگام نگهباني ممنوع و تخلف محسوب ميشود.
- . با توجه به اينكه نگهبان در لايه اول برخورد با عامل حريف ميباشد؛ علاوه بر نقش حفاظتي، مسئوليت جمع‌آوري اطلاعات و انتقال اطلاعات مشاهده شده را دارد. بنابراين نگهبان موظف است تا وقايع و موارد مشكوكي را كه به نوعي برحفاظت حوزه استحفاظي تاثيرگذار است، در اسرع وقت به فرادستان خود گزارش نمايد.
وظيفه خصوصي نگهبان
وظيفه ايست كه از طرف مسئول، به خود نگهبان ابلاغ ميشود كه بنا به موقعيت و حساسيت شخص يا مكان، تعيين ميگردد كه بايد چگونه از آن حراست كند؛ مانند نگهباني از بانكها، مراقبت از زنداني، حفاظت از شخصيتها.
منطقه خطر
دشمن براي نفوذ به هدف چون نميتواند مستقيم وارد شود مجبور است از درب يا پنجره يا حصار وارد شود. لذا پشت آن‌ها كمين ميكند. بنابراين پشت درب‌ها و پنجره ها و هر جايي كه امكان كمين دشمن وجود دارد منطقه خطر محسوب ميشود.
استفاده از ساير حواس در نگهباني
اگر نيروي محافظ به صورت مستقيم وارد منطقه خطر شود و صرفاً از چشمان خود استفاده كند خود را در معرض تهديد قرار داده است در اين حالت بايد ساير حواس نيز استفاده كند براي نزديك شدن به منطقه خطر، نيروي محافظ بايد مكث كرده و جايي كمين كند و حس شنوايي خود را به كار گيرد. اين حس كمك ميكند تا صداي طپش قلب يا كشيده شدن چيزي روي ديوار كه در اثر حركت فرد مهاجم كه به ديوار يا زمين چسبيده و قصد نزديك شدن به درب را دارد تشخيص دهد. بعد ميتواند از قوه بينايي خود بهره گيرد و به مسيرش ادامه دهد. حتي فرد محافظ ميتواند از حس بوياي خود در منطقه خطر بهره گيرد. تا از روي بوي واكس، لباس، عطر، سيگار و… وجود فرد اضافي در محيط كه در منطقه خطر پنهان شده را تشخيص دهد. لذا پرسنل حفاظتي بايد تمام حواس پنج‌گانه خود را تقويت كرده و هر كدام را در زمان مناسب به كار گيرد.
استفاده از حواس براي پرسنل حفاظتي به حدي مهم است كه بايد در خون وي عجين شده باشد. پرسنل حفاظتي براي تقويت اين حواس خود ميتواند در ورود به مكانهاي جديد با حس بويايي و شنوايي و بينايي خود تغييرات محيط را بررسي و سپس وارد شود. اين كار در اثر تكرار به يك عادت تبديل خواهد شد.
پاسدارخانه
محلي است به صورت ساختمان يا چادر كه جهت انجام امور پاسداري در مركز پادگان قرار دارد.
خصوصيات پاسدارخانه
- . در وسط پادگان قرار داشته باشد؛
- . در ديد و تير مستقيم دشمن نباشد؛
- . از تأسیسات و انبار مهمات و سوخت دور باشد؛
- . در جائي نباشد كه به راحتي به تصرف دشمن در آيد.
عناصري كه در پاسدارخانه مشغول فعاليت هستند:
- . مسئول پاسدارخانه، پاس‌بخش، نگهبان، كمك نگهبان، تسليحاتچي، تلفنچي يا بيسيمچي.
وظايف مسئول پاسدارخانه:
- . رسيدگي به كليه امور جاري در پادگان؛
- . هماهنگي پاسداري با ساير امور جاري در منطقه؛
- . تعيين پاس بخشهاي مجرب و كار آزموده جهت هماهنگي بين پستها؛
- . تعيين پستهاي مناسب و مسلط بر منطقه و ايجاد سنگرهاي مستحكم؛
- . تعيين زمان تعويض پستها در شرايط عادي، اضطراري (بارندگي، مه گرفتگي، برق رفتگي و…)؛
- . تعيين سلاحهاي مناسب براي سنگرها؛
- . تعيين مقررات ويژه براي پستهاي حساس مانند زاغه مهمات، موتورخانه، منبع آب و…؛
- . تهيه طرحهاي ايمني در شرايط مختلف (خاموشي، مه غليظ، شرايط اضطراري و…)؛
- . تهيه آئين‌نامه و روشهاي جاري و نظارت بر اجراي آن‌ها.
پاس‌بخش
فرديست ورزيده، مجرب و كارآزموده كه از طرف مسئول پاسدارخانه جهت نظارت و هماهنگي بين پستها و تعويض نگهبانها تعيين ميگردد.
وظايف پاس بخش
- . شناسايي كامل پستها و توجيه نگهبانها؛
- . تعويض به موقع نگهبانها؛
- . سركشي مدام به پستها و برآوردن احتياجات نگهبان؛
- . تعيين وضعيت مسلح‌بودن يا غيرمسلح‌بودن سلاح نگهبان؛
- . جايگزين‌كردن نگهبان جديد بهجاي نگهبان غائب يا بيمار؛
- . دريافت گزارش از نگهبانان و تحويل به مسئول پاسدارخانه؛
- . در جريان گذاشتن پاس‌بخش بعدي از اوضاع منطقه؛
- . دانستن اسم شب؛
- . حضور در فشنگ‌گذاري و فشنگ‌برداري نگهبانان؛
- . پاس‌بخش فقط از مسئول پاسدارخانه دستور ميگيرد و موظف است دستورات او را اطاعت كند.
مسئول تسليحات يا تسليحاتچي
فرديست در پاسدارخانه كه به صورت شبانه روزي اسلحه تحويل اوست و سلاحها و مهمات موجود را كنترل ميكند.
وظايف مسئول تسليحات
- . آماده نگه داشتن سلاحهاي سالم و خشابهاي پر در مواقع ضروري؛
- . كنار گذاشتن سلاحهاي خراب جهت تعمير؛
- . كنترل سلاحها و مهمات موقع تحويل‌دادن و تحويل گرفتن؛
- . تهيه ليست جنگ‌افزار و مهمات و تقاضاي وسايل مورد نياز تحويل و دريافت سلاح و ثبت آن در دفتر مخصوص ورود و خروج.
كاربرد نور در نگهباني
روشنایی حفاظتي يكي از راه‌بردهاي موانع و ره‌يافتي براي كاهش نفوذ فيزيكي است و بهعنوان عاملي در جهت ايجاد مانع براي ورود غيرمجاز و همچنين سبب ايجاد مشكل براي عاملان عمليات خراب‌كارانه ميشود و باعث ميشود تا نگهبانان در زمان تاريكي قدرت ديد براي نگهباني از هدف را داشته باشند. در حفاظت تأسیسات، سيستم روشنایی را بر اساس وضعيت تأسیسات، نوع خطر، توانائيهاي ديدباني و نيروهاي حفاظتي موجود، طراحي مينمايند. اين سيستم براي جلوگيري از ورود غيرمجاز و همچنين شناسائي متجاوزاني كه قصد ورود به مناطق حفاظت شده را دارند، بهكارگرفته ميشود. نور كافي باعث شناسائي افرادي كه قصد ورود غيرمجاز و انجام اعمال خراب‌كارانه را دارند، ميگردد.
نگهداري سيستم روشنایی تقريباً كم خرج ميباشد و در صورت استفاده مناسب، نياز به استفاده از نيروهاي حفاظتي را كاهش ميدهد و توان حفاظت را هم افزايش ميدهد. باعث ميشود تا پرسنل حفاظتي بهراحتي وارد منطقه شده و از ورود غيرمجاز هم جلوگيري ميگردد؛ اما بايد توجه داشت كه از روشنایی نبايستي فقط بهعنوان يك عامل بازدارندة رواني استفاده كرد و بايد اقدامات حفاظتي ديگري مثل پستهاي حفاظتي ثابت يا گشت سيار و… به كار گرفته شود و هرگز نبايستي به تنهائي مورد استفاده قرار گيرد.
روشنايي هدف بايد به گونهاي باشد كه علاوه بر تامين ديد براي محافظين از روبهرو به چشم مهاجمين تابيده شود زماني كه از روبه رو به منبع نور نگاه ميكنيم تشخيص چيزهايي كه در مقابل قرار گرفتهاند دشوار ميگردد. (جهت چراغها بايد به سمت روبهرو و جهاتي باشد كه احياناً مورد استفاده حريف براي نفوذ قرار ميگيرد)
.com)blogfa.http://p110d).
در خصوص سطوح كاملاً سياه و كثيف يا سطوحي كه به‌دليل استتار رنگ شده است، در مقايسه با استفاده از آجرهاي روشن و بتون آرمه كه يك‌دست‌تر هستند، نياز به استفاده از نور بيشتري براي ايجاد روشنایی در اطراف ساختمانها و تأسیسات ميباشد.
براي بقا و حفظ سيستم روشنایی حفاظتي، لازم است اقدام به ايجاد يك منبع كمكي روشنايي و سيستم توزيع نيرو نمود. چون ممكن است در خلال عملياتها به سيستم روشنايي تأسیسات هدف آسيب وارد گردد يا اينكه در معرض فعاليتهاي خصمانه قرار گرفته و از كار بيافتد؛ در اينصورت بايستي منابع نيرويي كمكي براي ايجاد نيروي الكتريكي در دسترس بوده و در برابر آتشهاي مستقيم و غيرمستقيم و همچنين فعاليتهاي خراب‌كارانه مورد حفاظت قرار گيرند. در صورتي كه سويچهاي اتوماتيكي براي منابع نيروئي ايجاد نشده باشد، در اينصورت بايستي بهصورت دستي اقدام به روشن‌نمودن آن‌ها نمود.
معمولاً براي حفاظت در منطقه غيرفعال به حجم روشنایی كم‌تري نسبت به منطقهاي كه در آن افراد فعاليت دارند نياز ميباشد. به طور مثال در خصوص بازرسي و تشخيص هويت افرد در نقاط كنترل ورودي به حجم روشنايي بيشتري نسبت به محوطه غيرفعال نياز ميباشد و هر يك از مناطق مربوط به تأسیسات، نشانگر موارد مختص به خودشان هستند كه بر اساس موقعيت فيزيكي زمين، شرايط آب و هوائي و اتمسفري و نيازمنديهاي حفاظتي حجم خاصي از روشنايي مورد استفاده قرار ميگيرد. اطلاعات لازم در اين خصوص از طريق سازندگان تجهيزات روشنایی و مهندسين نصب آن‌ها، بهدست ميآيد. اين اطلاعات شامل موارد ذيل هستند:
- . مشخصات، تعاريف و ويژگيهاي ابزارهاي روشنایی و لامپ و نمونه هاي مختلف روشنایی؛
- . حداقل سطوح يكنواختي سيستم چراغبندي و روشنایی لازم براي كاربردهاي مختلف.
برنامه‌ريزي براي يك سيستم روشنایی حفاظتي
در برنامه‌ريزي براي يك سيستم روشنایی حفاظتي، مسئول حفاظت فيزيكي، موارد ذيل را در نظر ميگيرد:
- . هزينه تعويض لامپها و نظافت ابزارهاي روشنایی، همچنين هزينه تهيه تجهيزات مورد نياز عمليات نگهداري؛
- . تدارك سيستم خاموشي دستي در هنگام خاموشي شبانه؛
- . اثرات شرايط آب و هوايي محلي روي سيستمهاي روشنایی؛
- . ولتاژهاي متغيير در منبع نيروئي اوليه؛
- . نيازمنديهاي مربوط به نصب پايه هاي برق؛
- . تداركات لازم براي تعويض و جايگزيني سريع لامپها؛
- . استفاده از سيستم روشنایی براي پشتيباني از سيستم تلويزيوني مركز كنترل؛
- . مناطق محدود و ممنوعه؛
- . سيستم روشنایی اين مناطق بايستي تحت كنترل نيروي حفاظتي باشد؛
- . در خصوص مناطق حساس (مثل مناطق مربوط به انبار تجهيزات) نياز به سيستم روشنایی مداوم با يك منبع پشتيباني‌كننده ميباشد. در اين‌گونه مناطق هميشه بايستي روشنایی وجود داشته باشد. پس اين مناطق عموماً براي تأمين نيروي پشتيباني‌كننده نياز به ژنراتورهاي برق يا پيلهاي الكتريكي در هنگام عدم وجود برق دارند؛
- . سيستمهاي روشنایی حفاظتي در خلال ساعات تاريكي بهطور مداوم فعال ميشوند؛
- . نيازمنديهاي مربوط به سيستم روشنایی براي فعاليت و امكانات هم‌جوار؛
- . زمان لازم براي روشن‌شدن سيستم روشنایی؛
- . به جهت استفاده مطلوب، استفاده از دو سيستم اصلي يا تركيبي از اين دو براي ايجاد سيستم روشنایی مؤثر و عملي، مناسب ميباشد. روش اول روشن‌نمودن حدود مرزي و معبرهاي ورودي است. روش دوم روشن‌نمودن منطقه و ساختمانهاي داخل حدود مرزي ميباشد.
ويژگيهاي روشنایی حفاظتي
روشنایی حفاظتي بايد داراي خصوصيات زير باشد:
- . جلوگيري از ورود افراد غيرمجاز يا دلسردنمودن آن‌ها در ورود به منطقه؛
- . روشنايي مناسب بايستي اين باور را در ذهن مزاحم ايجاد نمايد كه شناسائي او حتمي و غيرقابل اجتناب ميباشد؛
- . شناسائي افرادي را كه قصد ورود به منطقه را دارند، ميسر نمايد؛
- . جلوگيري از نور خيره‌كننده كه ممكن است موقتاً باعث كور نمودن نگهبانان گردد.
ملاحظاتي براي روشنايي دوربينهاي حفاظتي
سيستمهاي روشنایی براي پشتيباني و نظارت تلويزيونهاي مداربسته و تلويزيون اتاق كنترل حفاظت به كار گرفته ميشوند. ملاحظاتي كه بايد در اين زمينه مورد توجه قرار گيرند عبارتند از:
- . ميزان ديد دوربين؛
- . ميزان حجم روشنایی؛
- . ميزان ارائه تصوير؛
- . سيستمهاي نصب شده روي دوربين كه مرتبط با روشنایی هستند؛
- . واكنش طيفي دوربين؛
- . زمان روشن‌شدن مجدد.
انواع روشنایی
نوع سيستم روشنایی استفاده شده بستگي به نيازمنديهاي حفاظتي تأسیسات دارد. چهار نوع واحد روشنایی براي سيستمهاي روشنایی حفاظتي مورد استفاده قرار ميگيرند: حالت مداوم، حالت انتظار، سيار (قابل حمل) و اورژانسي.
سيستم روشنایی مداوم
از جمله سيستمهاي روشنایی حفاظتي است كه عموماً مورد استفاده قرار ميگيرد. اين سيستم شامل يكسري روشنایی ثابت به جهت روشن‌نمودن مداوم منطقه در طي تاريكي ميباشد. دو روش ابتدايي براي استفاده از اين سيستم، ايجاد نور خيره‌كننده و روشنایی كنترل شده است.
روش روشنایی حفاظتي خيره‌كننده زماني مورد استفاده قرار ميگيرد كه نورهاي خيره‌كننده سرتاسر محيط اطراف، آزار دهنده نبوده و تداخلي با عملياتهاي حفاظتي مجاور نداشته باشد. اين روش يك مانع نيرومند در جهت جلوگيري از ورود غيرمجاز به منطقه ميباشد. به خاطر اينكه سبب ميشود فرد غيرمجاز نتواند داخل منطقه را ببيند. نگهبانان از طريق قرار گرفتن در تاريكي نسبي مورد حفاظت قرار ميگيرند و بدين طريق قادر به شناسائي ورود افراد به محيط اطراف از فاصله نسبتاً زيادي ميگردند.
استفاده از روش روشنایی كنترل شده زماني مناسب است كه عرض روشنایی محيط اطراف محدود باشد، مثل روشنایی موجود در بزرگراه ها. در اين روش عرض روشنایی مورد كنترل قرار گرفته و بنا به نياز معين تنظيم ميگردد. اين سيستم ميتواند سبب روشن‌نمودن محيط گردد.
روشنایی حالت انتظار
داراي ساختاري همانند روشنایی مداوم ميباشد. ولي به صورت مستمر و هميشه روشن نيستند بلكه هنگام وجود فعاليتهاي مشكوك يا شناسائي اين‌گونه فعاليتها توسط نيروهاي حفاظتي يا سيستمهاي هشداردهنده، به طور اتوماتيك يا دستي، روشن ميگردند.
روشنایی سيار يا قابل حمل
شامل روشنایی عمل‌كننده به طريقه دستي يا نورافكنهاي سيار ميباشد كه در ساعات تاريكي يا هنگام لزوم روشن ميگردد. اين سيستم معمولاً براي تكميل روشنایی مداوم يا روشنایی حالت انتظار به كار ميرود.
سيستم روشنایی اضطراري يا اورژانسي
در هنگام عدم وجود نيروي برق يا هنگام اضطرار و از كار افتادن سيستم معمولي به كار برده ميشود. استفاده از اين سيستم بستگي به منبع نيروي موجود مثل ژنراتورهاي سيار يا نصب شده يا پيلهاي الكتريكي دارد.
روشنايي مناطق گشت
روشن نگه داشتن منطقه گشت سيار بستگي به وسعت منطقه و امكانات فني و قابليتهاي جغرافيائي محل گشت داشته و معولاً روشن نگاه داشتن اين مناطق عملي نبوده و امكان‌پذير نميباشد.
روشنايي در مدخلهاي ورودي
مدخلهاي ورودي پياده رو بايستي داراي دو يا چند واحد روشنایی بوده و روشنایی كافي را براي شناسائي افرادي كه وارد ميشوند را مهيا نمايند.
مدخلهاي ورودي ماشين رو بايد داراي دو واحد روشنایی براي آسان نمودن بازرسي كامل خودروها، كاميونها و خودروهاي حمل بار و محتويات آن‌ها و مسافران مربوطه باشند.
مدخلهاي ورودي نيمه فعال و غيرفعال بايستي همانند ساير محيط پيرامون، داراي ميزان مشابهي روشنایی مداوم باشد. در زمان فعال‌شدن اين مدخلها از سيستم روشنایی حالت انتظار بايستي استفاده نمود.
باجه هاي موجود در ابتداي مدخلهاي ورودي بايد داراي ميزان نور داخلي كمي باشد و نگهبانان را قادر سازد تا اشخاص و خودروهاي وارد شونده را ببينند.
توزيع نور مناسب در راهروها، گذرگاه ها در فضاهاي خارجي اماكن بايستي طوري تنظيم گردد كه باعث شود تا سايه هاي موجود كه ميتواند فضاي مناسبي براي مخفي‌شدن اشخاص غيرمجاز باشد، از بين بروند.
سيستم سيم‌كشي
اين سيستم بايستي طوري انجام گردد كه در صورت عدم كاركرد يكي از لامپها، قسمت عمدهاي از محيط پيرامون يا نقاط نفوذپذير و حساس در تاريكي فرو نروند. براي جلوگيري از امكان خراب‌كاري از خارج از محيط پيرامون، سيم‌كشي زيرزميني نيز امكان‌پذير است. يكي از مزیت های اين سيم‌كشي كاهش اثرات آب هواي نامساعد ميباشد.
حفظ و نگهداري
براي جايگزيني يا تعمير سيمهاي الكتريكي فرسوده و بررسي عايقها، به صورت دورهاي بايستي بازرسيهاي لازم صورت پذيرند و سيمهاي برق بايد تميز و مناسب نگهداري شوند.
منابع نيروي تأسیسات و اماكن
هر تأسیسات و اماكن داراي منابع اصلي و فرعي براي تامين نيروي انرژي مورد نياز خود ميباشد كه بايد مورد توجه قرارداده شود. منبع اصلي معمولاً يك منبع برق محلي ميباشد و منبع فرعي كه شامل ژنراتورهاي ديزلي نفتي يا پيلهاي الكتريكي ميباشد بايد هميشه در حالت انتظار باشد تا در هنگام ضرورت مورد استفاده فوري قرار بگيرد.
منابع فرعي نيرو بايستي داراي اين خصوصيات باشد:
- . در هنگام عدم كاركرد منبع اصلي، بهصورت اتوماتيك روشن گردد؛
- . مجهز به مواد سوختي كافي باشد؛
- . نيروي لازم براي روشن‌نمودن كل سيستم روشنایی را داشته باشد؛
- . براي مطمئن‌شدن از مؤثر‌بودن و داشتن كارائي لازم، مورد آزمايش قرار گيرد؛
- . در داخل منطقه كنترل شدة حفاظتي قرار داده شوند؛
- . نيازمنديهاي مربوط به روشنايي دوربين يا تلويزيون مداربسته را تامين نمايد.
راهبرد كاهش نفوذ فني
همانگونه كه در مبحث رهيافتهاي كاهش نفوذ به تأسیسات گفته شد راه هاي نفوذ به تأسیسات و اماكن حفاظت شده به دو شكل فيزيكي و فني ممكن ميباشد و بر اين اساس رهيافتهاي كاهش نفوذ به دو مقوله رهيافتهاي كاهش نفوذ فيزيكي و رهيافتهاي كاهش نفوذ فني دسته‌بندي گرديد و در مورد ره‌يافت كاهش نفوذ فيزيكي بحث گرديد حال در ادامه رهيافتهاي كاهش نفوذ فني مورد بحث و مداقه قرار ميگيرد.
معمولاً ابزار فني مورد استفاده حريف براي كنترل يك هدف حساس عبارت است از ضبط تصاوير و دريافت صوت از طريق ارتعاشات پنجره ها، ميكرفونهاي نزديك يا دور با سيم يا بيسيم كه نوعاً از فاصله نزديك و در ساختمانهاي مجاور و مشرف به هدف انجام ميگيرد. بنابر اين تأسیسات و اماكن حساس و طبقهبندي شده بايد به گونهاي طراحي گردد كه از خارج امكان زير نظر قرار داده‌شدن آن كاهش يابد و شرايط اشرافيت اطراف آن تا حد امكان از بين برود بر اين اساس براي كاهش چنين اقداماتي در مرحله طراحي موارد زير در نظر گرفته ميشود.
1.. به‌کارگیری شيوه هاي استتار مدرن كه در مبحث راهبرد استتار به آن اشاره شده است؛
2.. ساختمانها بايد به گونهاي احداث شوند تا هر ساختمان احداثي ساختمان ديگري را از اشراف مصون نمايد. ساختمانهاي اداري، پاركینگها را با فضاي سبز و درختكاري مناسب به نوعي بايد پوشش داد كه ديد اطراف نسبت به هدف كاهش يابد؛
3.. اتاقهايي كه اطلاعات مهم در آن‌ها قرار دارد يا اطلاعات مهم مبادله ميشود در ضلع داخلي ساختمان استقرار يابند؛
4.. استفاده از سپر فريب يا جدار نماي كاذب در مقابل ساختمان اصلي.
بهطور مثال سرويس ضداطلاعات ارتش يكي از كشورهاي همسايه ساختمان جديدي را احداث كرده است. اين ساختمان داراي يك نماي كاذب بوده و در فاصله كمي از ساختمان اصلي كه يك فضاي خالي را بين ايندو به وجود آورده است، ساخته شده. جنس اين نما از بتون مقاوم و سبك بوده و در مقابل سلاحهاي نيمه سنگين نيز مقاومت مينمايد كه با بستها و اتصالاتي به ساختمان اصلي متصل و مهار ميگردد. در اين حالت امكان استراق سمع از طريق ارتعاشات شيشه و پنجره هاي ساختمان اصلي از بين ميرود. نماي مذكور به صورت استتار ساختمان اصلي ساخته شده است. ابتدا 2 يا 3 طبقه از نماي كاذب را ميسازند و در پشت آن ساختمان اصلي با يك طبقه كم‌تر بنا ميشود و به مرور ابتدا به طبقات نماي كاذب اضافه ميشود و پشت آن بناي اصلي ساخته و بالا ميرود بهطوريكه از بيرون مشخص نگردد كه ساختمان اصلي در پشت نماي كاذب در حال احداث است.
5.. اتاقهايي كه داخل آن كامپيوتر وجود دارد اين كامپيوتر دست كم داراي دو سيم ميباشد سيم برق، سيم شبكه. كابلهاي مذكور و نيز مانيتور و ارتعاشات داخل كيس و سيستمهاي الكترونيكي عواملي هستند كه از طريق آن‌ها حريف ميتواند اطلاعات را سرقت نمايد لذا در مرحله طراحي بايد شرايط ايجاد اتاق امن را در نظر بگيريم. معمولا در ساختمانهاي كه در مناطق مرتفع و كوهستاني قرار دارند يك صاعقه‌گير در نظر گرفته ميشود زماني كه كامپيوتر به صاعقه‌گير وصل ميگردد بخشي از اطلاعات آن در قالب امواج به صاعقه‌گير و زمين منتقل و پراكنده ميگردد كه با تعبيه يك گيرنده امكان دريافت اطلاعات را فراهم مينمايد كه اين موضوع بايد مورد توجه قرارگيرد.
6.. در برخي موارد حريف از طريق نفوذ عامل خود يا استخدام يكي از پرسنل شاغل در هدف در فاصله نزديكتري قادر به دستيابي به امواج خواهد بود. براي محدودكردن دسترسي و نفوذ حريف به داخل هدف بايد در اطراف اتاق كامپيوتر حصاري به فاصله 5 متر طول و حدود 2 متر ارتفاع و تا عمق 80 الي 150 سانتي‌متري زمين ايجاد گردد به نحوي كه امكان تردد در نزديكي اتاق كامپيوتر وجود نداشته باشد. فاصله بين ديوار تأسیسات تا ديوار ساختمان داخل توسط دوربينها و ابزار فني كنترل ميگردد.
7.. سيم ارت (اتصال زمینی) كامپيوتر حاوي اطلاعات در آن قرار دارد با لايهاي از فلز پوشانده شده و صفحه مذكور نيز با ويبره‌شدن امكان سرقت اطلاعات را از بين ميبرد.
8.. اتاقهايي كه قرار است در آن‌ها اطلاعات وجود داشته باشد يا اطلاعات نگهداري شود بايد در مرحله طراحي در نظر گرفته شود نه پس از اين كه ساختمان ساخته شد و بخواهيم اتاق مذكور را انتخاب كنيم.
9.. سيستمهاي ارتباطي مستقل و مجهز به ابزار فني مخصوص براي تامين خطوط ارتباطي مورد نياز تأسیسات بايد در نظر گرفته شود تا امكان نفوذ حريف به هدف را كاهش دهند و از نفوذ سيگنالهاي دشمن ويروسها و هدايت ولتاژ نامناسب نوسانات برق و سرقت اطلاعات جلوگيري گردد.
دستگاه هاي مذكور بايد به گونهاي باشد كه اگر سيگنال يا فركانس خاصي از سوي دشمن ارسال شود فيلترهاي موجود در آن مانند شكل زير اجازه عبور امواج اضافي را نميدهند.
10.. به‌کارگیری پوششهاي جذب امواج راديويي (رادار گريز).
اين امكان براي دشمن وجود دارد كه با استفاده از رادار اهداف ما را پيدا كند. اساس كار رادارها به اين ترتيب است كه آنتن فرستنده رادار امواجي را ارسال مينمايد. اين امواج پس از برخورد به يك مانع انعكاس يافته و به سمت رادار باز ميگردد با دريافت امواج انعكاس يافته و تحليل آن‌ها دشمن ميتواند به وجود هدف پي ببرد. حال چنان‌چه سطوح هدف با مواد جاذب امواج راديويي (رادار گريز) آغشته شود از انعكاس امواج ارسالي دشمن جلوگيري ميشود يا آن‌ها را به شدت تضعيف مينمايد به نحوي كه به دشمن باز نميگردد.
11.. به‌کارگیری پوششهاي عايق (فوم)
يكي از شيوه هاي جاسوسي از اهداف حساس شنود امواج صوتي از طريق ارتعاش شيشه ها و جدار ديوارها ميباشد براي جلوگيري از اين اقدام روي پنجره ها را ميتوان با لور فلزي پوشاند و روي ديوارهاي ساختمان جدار كاذبي ايجاد و فاصله بين ديوار اصلي و جدار كاذب با ماده عايق از نوع فوم پر ميشود. در نتيجه حالت عايق نسبت به صدا ايجاد ميگردد. اين روش علاوه بر بي‌اثر ساختن تهديد جاسوسي، اكو استيكي عايق گرما و سرما و صدا نيز محسوب ميگردد.
12.. چنان‌چه در اطراف تأسیسات هدف ساختمان بلندي كه روي هدف مشرف باشد وجود دارد لازم است ارتفاع ديوار پيراموني بلندتر در نظر گرفته شود تا ديد ساختمان مجاور كاهش يايد. يا اينكه ساختمانهاي اداري و پاركينگ خودروها و انبار و غيره را نسبت به ساختمان مشرف بلندتركرده تا اين ساختمانها، اماكن حساس را در خود پوشش دهند. در صورت لزوم ميتوان با سقف كاذب طبقه اضافه براي ساختمانهايي كه قرار است اماكن اصلي را پوشش دهند احداث نمود تا اشراف ساختمان مجاور كاهش يابد.
13.. براي تاسيساتي كه قرار است در آينده ساخته شود لازم است تا حريم لازم براي ممانعت از اشرافيت روي اماكن تأسیسات هدف در نظر گرفته شود.
14.. طبقات ساختمان بايد به نحوي ساخته شود كه كم‌ترين پنجره را داشته باشد و پنجره هاي آن با حفاظهاي قابل اطمينان مانند لور فلزي محافظت گردد.
15.. براي ساختمانها بايد زيرزمين در نظر گرفت. از زيرزمين به عنوان پناهگاه، مخازن اسناد و اطلاعات آرشيوها و سرورهاي كامپيوتر استفاده گردد. اين زيرزمين بايستي به وسايل ضدتهديد و تجهيزات اتوماتيك مجهز باشد.
16.. روشنايي تأسیسات هدف بايد به گونهاي باشد كه علاوه بر تامين ديد براي محافظين از روبه رو به چشم مهاجمين تابيده شود. زماني كه از روبه رو به منبع نور نگاه ميكنيم تشخيص چيزهايي كه در مقابل قرار گرفتهاند دشوار ميگردد.
17.. با توجه به اينكه با نگاه به تجهيزات نصب شده در يك هدف ميتوان به اهميت آن پي برد و كاربرد آن را شناخت (بهطور مثال آنتنهاي ماهواره در اندازه هاي مختلف كاربردهاي متفاوتي دارند) لذا لازم است تا آنتنهاي تأسیسات با حصارهايي كه اطراف آن كشيده ميشود پنهان گردد.
18.. ايجاد پوشش گياهي داخل و پيرامون تأسیسات هدف؛ اگر درختان بلند و پوشيده در داخل محوطه قرار داشته باشند از ساختمان يا ارتفاع مشرف به هدف به راحتي نميتوان مسير حركت افراد به ساختمان اصلي را تحت نظر قرار داد. لذا اين پوشش براي كاهش ديد حريف مفيد و موثر ميباشد. چنان‌چه فردي بر روي بلندي مشرف به هدف ايستاده باشد با فرض عدم وجود فضاي سبز (درختان) ميدان ديد بيشتري نسبت به هدف خواهد داشت ولي با در نظر گرفتن درختان داخل محوطه ديد وي به هدف كاهش مييابد؛ ولی بايد توجه داشت پوشش گياهي محوطه داخلي و پيرامون تأسیسات هدف كاركردي دوگانه دارد. بدين معنا كه ميتواند پوشش لازم براي كاهش ديد حريف را فراهم آورد و در عين حال محيط مناسبي براي استتار مهاجمين ايجاد كرده و امكان استتار و نزديك‌شدن به هدف را براي حريف ايجاد نمايد. لذا لازم است در محيطهايي كه پوشش گياهي در محوطه يا اطراف تأسیسات وجود دارد عوامل و عناصر حفاظت تقويت گردند و فواصل مناسب بين هدف اصلي و فضاي سبز و نيز بين پوشش گياهي و حصار مدنظر قرار گيرد.
ادامه دارد…