در سرازیری قیمت خودروها، چرا قیمت خودروهای ایرانی بیشتر مقاومت می‌کنند؟
برغم اینکه چند وقتی است ریزش سنگین قیمت خودرو در بازار شروع شده و صاحب نظران آن را ناشی از صدور مجوز برای واردات خودروهای مونتاژی یا احتمالا دست دوم دانسته‌اند، ولی در بازار شاهد ریزش کمتر قیمت محصولات ایرانی یا داخلی هستیم. اما علت این موضوع چیست؟ در این یادداشت به آن می‌پردازیم.
سنگین‌ترین ریزش قیمت برای پژو 2008 با حداقل 180 میلیون در دو هفته گذشته و 560 میلیون طی دوماه گذشته ثبت شده است و این موضوع را برای سایر خودروهای لوکس و بعضا شاسی بلند فرانسوی در ایران از جمله رنو کولیوس با 150 میلیون و سیتروئن سی 3 با 100 میلیون آورده است. البته در بازار خودروهای ایرانی نیز این سئوال مطرح است چرا در خصوص محصولات سایپا شاهد این ریزش سنگین نبودیم و بجز شاهین سایر قیمت‌های این خودرو ساز در برابر ریزش یا سقوط مقاومت می‌کنند؟
آیا قیمت‌های محصولات این 2 شرکت بزرگ خودرو سازی واقعی هستند؟
در اینجا به چند عامل مهم در ثابت بودن قیمت خودرو این ابر شرکت سازنده خودرو در ایران طی دو سه روز گذشته برغم ریزش قیمت سایر خودروها اشاره می‌گردد:
1- کاهش ارزش ریال، خود بخود به دلیل عدم امکان حضور در مبادلات کلان ارزی جهانی، که به لحاظ تحریم بر کشور ما تحمیل شده است؛ به معامله گران خودرو در سطح خُرد و کلان این امکان را می‌دهد که قیمت محصولات خود را خارج از گردش اقتصادی بازار بین المللی وحتی ارزش ریال ایران قرار داده و در هر سطحی که بتوانند هر قیمتی که منافع آنان را در کوتاه مدت تامین کند، آن را نگه داشته یا اعلام کنند؟ (در این رابطه ارتباط سطح بازار خودرو با قیمت‌های به اصطلاح درب کارخانه ایی موید موضوع می‌تواند باشد)
2- نگاه فعالان بازار خودرو به قیمت‌های خودرو در حقیقت نگاهی از جنس کسب سود و منفعت روزانه است تا کسب دراز مدت و تحولات اقتصادی بلند مدت. لذا تلاش این بازار بر این است تا جایی که امکان دارد با تثبت گرانی قیمت‌ها به صورت روزانه، اگر سود روزانه خود راافزایش نمی‌دهند؛ لااقل دستخوش کاهش نیز نکنند.
3- خودرو برای مردم در دو حوزه معنا پیدا کرده است؛ یک، خودرو به عنوان کالای لوکس که عمدتا شامل ماشین‌های خارجی گران قیمت می‌شود. مشتریان این بازار عمدتا سرمایه داران اجتماع بوده که قیمت گذاری خودرو هیچ تاثیری نه در زندگی و نه در درآمد آنان دارد. لذا اینان خودروها را با هر قیمتی که باشد خریداری می‌کند.
اما روی سخن ما با حوزه دوم است و عمدتا شامل مردمی است که به خودرو به عنوان یک کالای ضروری زندگی، نگاه می‌کنند و در جهت تهیه آن حتی با فروش سایر وسایل زندگی برای تهیه یک ماشین دست دوم نیز اقدام می‌کنند.
در چنین شرایطی بازار خودرو ایرانی، حتی اگر معتقد باشیم در دست مافیای خرید و فروش خودرو نیست؛ بلکه در دست گروهی که در بند دوم همین یادداشت به آن اشاره شد؛ قرار دارد. اینان سعی می‌کنند با بهره گیری از این نیاز توده مردم، قیمت خودرو را نه وابسته به نوسانات قیمتی بازار؛ بلکه به دلیل اینکه مردم در هر حالت به آن نیازمند هستند، بالا و پایین برده یا در حد دلخواه ثابت نگه دارند.
این همان معضلی است که برغم بوجود آوردن شورای رقابتی برای تعیین و حفظ حقوق مصرف کنندگان، باز هم قیمت خودرو نتوانسته است عددی ثابت و معین برای خودروها اعلام نماید. بدیهی است آنچه موجب گردیده برغم نامطلوب بودن کیفت اکثر خودروهای تولید داخل، این دسته از خودروها بازارِ خود را از دست ندهند نیاز مردم است، نه کیفیت مطلوب آنها ….
مجید بهمنی
تیر 1402