یک تغییر در خاورمیانه بدون رژیم صهیونیستی در حال انجام است
نیویورک‌تایمز؛ 20 اکتبر
نویسندگان: ماریا ابی حبیب و اسماعیل نار
پیش از حملات حماس در 7 اکتبر ، عربستان سعودی آماده ایجاد روابط قوی تر با رژیم صهیونیستی بود . اکنون که یک سال از جنگ غزه می گذرد ، در حال گرم شدن و احیای روابط با دشمن دیرینه خود ، ایران است .
یک سال پیش ، عربستان سعودی در حال آماده شدن برای به رسمیت شناختن رژیم صهیونیستی در یک توافق عادی سازی بود که می توانست اساساً خاورمیانه را تغییر دهد و ایران و متحدانش را بیشتر منزوی کند درحالی‌که به سختی انگشت تایید خود را برای پیشبرد و پیشرفت کشور فلسطین بلند می کرد .
اکنون ، حتی پس از کشته شدن [شهادت] یحیی سنوار ، رهبر حماس ، که به‌عنوان گشایشی بالقوه برای یک توافق صلح به‌طور گسترده مورد استفاده قرارگرفته است ، این توافق دورتر از همیشه است . در عوض ، عربستان سعودی در حال گرم کردن روابط با دشمن اصلی خود ، ایران است ، درحالی‌که اصرار دارد که هر گونه پیمان دیپلماتیک در حال حاضر به پذیرش یک کشور فلسطینی توسط رژیم صهیونیستی بستگی دارد که یک چرخش قابل توجه برای پادشاهی است .
یک‌روند از تنش‌زدایی دیپلماتیک در خاورمیانه در جریان است ، اما نه آن چیزی که نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی ، بنیامین نتانیاهو ، مدنظر دارد و همچنان می‌گوید دولتش می‌تواند با ریاض به توافق برسد . وزرای خارجه کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس در این ماه برای اولین بار به‌صورت گروهی با همتای ایرانی خود دیدار کردند . این یک نزدیکی متزلزل و در مراحل اولیه است که تنها قرن‌ها تضاد فرقه‌ای را از بین می‌برد ، اما نشان‌دهنده یک تغییر شدید در منطقه‌ای است که در اثر رقابت بین ریاض و تهران ، منطقه را برای دهه‌ها غرق در خونریزی و عداوت کرده است .
تماس‌های تهران پس از آن ادامه یافت و [آقای] عباس عراقچی ، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران ، پیش از سفر به سایر کشورهای منطقه از جمله عراق و عمان در تلاش برای کاهش تنش‌ها ، از عربستان سعودی دیدن کرد . وی پیش از سفر به مصر و ترکیه از اردن نیز دیدن کرد . به گزارش رسانه های خبری ایران ، سفر وزیر امور خارجه ایران به مصر ، اولین سفر وزیر امور خارجه ایران در 12 سال گذشته بود .
آقای عراقچی روز جمعه هنگام ورود به استانبول گفت: ” در منطقه ، ما اکنون یک نارضایتی مشترک در مورد تهدید گسترش جنگ ، جنگ غزه و لبنان و آوارگان داریم .”
درحالی‌که بنیامین نتانیاهو همچنان تشکیل کشور فلسطین را رد می کند ، مقامات سعودی به روزنامه ها و سخنرانی های عمومی رفتند تا راه حل دو کشوری را روی میز مذاکره بگذارند . پادشاهی عربستان سعودی گفته است که این تنها راه و گزینه در حال حاضر برای رژیم صهیونیستی برای جلب رضایت عربستان سعودی است که عمدتاً به عنوان رهبر جهان عرب شناخته می شود .
چه چیزی تغییر کرد ؟ تصاویری از غزه از کودکانی که زنده زیر آوار دفن شده بودند ، مادرانی که برای نوزادان مرده خود غصه می‌خورند و فلسطینی‌هایی که از گرسنگی کشته می شدند ، به دلیل جلوگیری رژیم صهیونیستی از ورود کمک‌های بشردوستانه به این منطقه آغاز شد – همه این‌ها باعث می‌شد که رهبری سعودی نتواند مسئله تشکیل کشور فلسطین را نادیده بگیرد .
علی شهابی ، یک تاجر سعودی که به پادشاهی نزدیک است و در هیئت مشاوران نئوم ، [ « نئوم » جاه‌طلبانه‌ترین پروژه محمد بن سلمان ، ولیعهد عربستان است ؛ مجموعه‌ای از جوامع آینده‌نگر مبتنی بر فناوری با قوانین خاص خود در منطقه‌ای به وسعت ماساچوست آمریکا و این رهبر ۳۷ ساله عربستان امیدوار است روزی این شهر از خودروهای پرنده ، دایناسورهای رباتی و یک ماه مصنوعی غول پیکر برخوردار شود . ] شهری آینده‌نگر که پروژه بلندپروازانه شاهزاده محمد بن سلمان ، ولیعهد عربستان و حاکم آینده پادشاهی را بازتاب می دهد ، می‌گوید: « کاری که غزه انجام داده است ، عقب انداختن هرگونه ادغام رژیم صهیونیستی در منطقه است . عربستان سعودی می بیند که هر گونه ارتباط با رژیم صهیونیستی از زمان جنگ غزه سمی تر شده است ، مگر اینکه رژیم صهیونیستی موضع خود را تغییر دهد و تعهد واقعی خود را به یک کشور فلسطینی نشان دهند که تاکنون از انجام آن خودداری کرده اند .»
در حال حاضر ، عربستان سعودی و شرکای آن در خلیج‌فارس همچنان در مورد صداقت اقدامات دیپلماتیک ایران تردید دارند . درحالی‌که دو گروه نیابتی ایران ، حماس و حزب‌الله ، توسط رژیم صهیونیستی کوبیده شده‌اند ، ایران همچنان سومین متحد خود ، حوثی‌های یمن را که به عربستان سعودی حمله کرده‌اند ، تسلیح و پشتیبانی می‌کند .
اما آقای شهابی گفت: « تا زمانی که ایرانی‌ها دستی به سوی ریاض دراز می‌کنند ، رهبری عربستان آن را خواهد گرفت» ، و افزود که اگر ایران جدی باشد ، « این یک تغییر جهت واقعی در خاورمیانه خواهد بود .»
عربستان سعودی و ایران مدت‌هاست که برای تسلط منطقه‌ای تلاش می‌کنند ، رقابتی که توسط جریانات و شاخه‌های رقیب مذهبی که هر کشور پذیرای آن است ، شکل گرفته است .
جنگ در غزه بیش از یک سال است که ادامه دارد و پس از آن آغاز شد که حماس در 7 اکتبر 2023 حمله خونینی را آغاز کرد که به کشته شدن 1200 صهیونیست و ربودن بیش از 200 نفر دیگر منجر شد . این امر رژیم صهیونیستی را بر آن داشت تا حمله ای به غزه را آغاز کند که به دلیل بمباران بی رویه و تلفات فاجعه بار مورد انتقاد قرارگرفته است : بیش از 40000 نفر کشته شدند که بسیاری از آنها غیرنظامی بودند . (م.ر)
و درحالی‌که افراد نزدیک به سلطنتی های سعودی مانند چهره‌هایی همچون آقای شیهابی اذعان دارند که عربستان سعودی حکومتی دموکراسی نیست ، با این وجود شاهزاده محمد نسبت به افکار عمومی حساس است ، همان افکار عمومی که در سال گذشته نسبت به اسرائیل خشمگین تر شده اند .
منطقه خلیج‌فارس یکی از جوان ترین جمعیت های جهان را در خود جای داده است . میانگین سنی سعودی‌ها در سال 2022 ، 29 سال بود . بسیاری از شهروندان این کشور تحت تأثیر جریان بی‌پایان تصاویر وحشتناکی که از غزه در رسانه‌های اجتماعی آنها منتشر می‌شود مبهوت هستند و این امر موجب شده تا بسیاری از نگرش‌های مثبت یا دست‌کم دوسوگرایانه آنها را نسبت به یک توافق احتمالی با اسرائیل تغییر کند .
در ماه‌های قبل از 7 اکتبر ، عربستان سعودی در حال برنامه‌ریزی برای دست یابی به توافقی با اسرائیل [رژیم صهیونیستی] بود که به ریاض یک پیمان دفاعی گسترده با ایالات متحده آمریکا و حمایت از برنامه هسته‌ای غیرنظامی در ازای عادی‌سازی روابط با اسرائیل را می‌داد . درحالی‌که برخی دیگر از کشورهای حوزه خلیج‌فارس در سال 2020 روابط دیپلماتیک خود را با اسرائیل در توافقی موسوم به «توافق ابراهیم» آغاز کردند، اما با این وجود آن ها از قدرت و نفوذ خود برای فشار بر اسرائیل [رژیم صهیونیستی] به منظور ایجاد و به رسمیت شناختن یک کشور مستقل فلسطینی استفاده نکردند.
درحالی‌که ریاض مدت‌هاست که از راه‌حل دو کشوری حمایت می‌کند ، اما این هدف در سال‌های اخیر برای آن ها کمتر به یک اولویت در سیاست خارجی تبدیل شده است ، زیرا ولیعهد قدرت خود را تقویت و تثبیت کرده و سیاست‌های منطقه‌ای و داخلی کشور را شکل داده است . در مذاکرات سال گذشته در راستای عادی سازی روابط با اسرائیل [رژیم صهیونیستی] ، تشکیل کشور مستقل فلسطین هرگز به عنوان یک شرط مطرح نشد . به گفته آقای شیهابی و دیپلمات‌های عرب آگاه از مذاکرات ، در عوض ، ریاض از اسرائیل [رژیم صهیونیستی] خواست که به تشکیلات خودگردان فلسطین _ که بر کرانه باختری حکومت می‌کند _ اجازه دهد تا کنترل و قدرت سرزمینی خود را گسترش دهد .
اما وضعیت غزه این دوگانگی و بی تفاوتی را به کلی دگرگون کرده و تغییر داده است .
ولیعهد محمد بن سلمان در اولین اظهارات عمومی خود مبنی بر حمایت از تشکیل یک کشور فلسطینی در مورد خواسته های جدید ریاض صریح بود .
ولیعهد در تاریخ 18 سپتامبر و در سخنرانی مشابه سخنرانی سالانه رئیس‌جمهور آمریکا ، خطاب به شورای مشورتی ارشد خود گفت : ” پادشاهی از تلاش های خستگی ناپذیر خود در راستای ایجاد یک کشور مستقل فلسطینی با پایتختی بیت المقدس شرقی دست نخواهد کشید و ما تأیید می کنیم که پادشاهی سعودی بدون ایجاد یک کشور مستقل فلسطینی، روابط دیپلماتیکی با اسرائیل [رژیم صهیونیستی] برقرار نخواهد کرد.”
توافقنامه آبراهام یا همان پیمان ابراهیم به دلیل عدم تحقق صلح در منطقه ، که از سوی رئیس‌جمهور پیشین، دونالد ترامپ وعده داده شده بود ، مورد انتقاد قرارگرفته است ، توافقی که دولت ترامپ میانجی آن بود . هیچ یک از کشورهای عربی که این توافقنامه را امضا کردند ، طی دهه‌ها با اسرائیل [رژیم صهیونیستی] وارد جنگ نشده‌اند ، و این توافق شامل جمهوری اسلامی ایران و سوریه که در حال جنگ فعال با اسرائیل [رژیم صهیونیستی] هستند ، نمی‌شود .
نشست تاریخی میان جمهوری اسلامی ایران و کشورهای خلیج‌فارس در این ماه یک روز پس از پرتاب 180 موشک بالستیک تهران به سمت اسرائیل [رژیم صهیونیستی] برگزار شد . این حمله در انتقام ترورهای ماه گذشته انجام شد ، ترورهایی که منجر به شهادت سید حسن نصرالله، رهبر حزب الله و اسماعیل هنیه ، رئیس سیاسی حماس ، در اوایل سال جاری شد . هر دوی این افراد از متحدان کلیدی ایران بودند .
با این وجود ناظران همچنان نمی‌دانند که آیا جمهوری اسلامی ایران اکنون به دلیل عملیات‌های ترور اسرائیل [رژیم صهیونیستی] که منجر به کشته شدن بیشتر رهبران ارشد حزب‌الله در هفته‌های اخیر شده ، مشتاق است تا یخ روابط با خلیج‌فارس را آب کند و روابطش را با آن ها بهبود بخشد یا خیر؟ شبه‌نظامیان لبنانی مدت‌ها قدرتمندترین متحد عرب و نیروی نیابتی ایران بوده‌اند که اسرائیل [رژیم صهیونیستی] از آنها به شدت هراس داشت و نقشی محوری در تلاش‌های تهران برای گسترش قدرت خود در خاورمیانه ایفا می‌کرد‌ند . حزب‌الله همچنین برای ایران یک سد دفاعی در برابر اسرائیل فراهم کرده بود. بدون حزب‌الله، تهران به شدت تضعیف شده است.
جنگ غزه همچنین کشورهایی را که توافقنامه ابراهیم را امضا کرده‌اند، ناگزیر کرده است که از تشکیل کشور فلسطین حمایت کنند؛ احتمالاً به این دلیل که نگران افکار عمومی در داخل هستند.
درحالی‌که امارات متحده عربی ، دومین بازیگر قدرتمند خلیج‌فارس ، در طول یک سال گذشته ارتباط خود را با اسرائیل [رژیم صهیونیستی] همچنان حفظ کرده است ، اما این روابط تحت‌فشار فزاینده‌ای قرارگرفته است . شیخ عبدالله بن زاید وزیر امور خارجه امارات ماه گذشته با اشاره به خواسته‌های اسرائیل [رژیم صهیونیستی] از امارات گفت : امارات متحده عربی آماده حمایت از فردای جنگ غزه و به دوش کشیدن بار بازسازی بدون تشکیل کشور فلسطینی نیست . پس از پایان جنگ، می‌بایست هزینه بازسازی این نوار باریک پرداخت شود. [اشاره به سخنان نخست وزیر اسرائیل مبنی بر اینکه عربستان و امارات هزینه بازسازی غزه را خواهند پرداخت. وی ادعا کرد: پس از پایان جنگ، «اسرائیل» به تنهایی مسئول خلع سلاح و تأمین امنیت غزه خواهد بود. ]
درحالی‌که نتانیاهو همچنان ادعا می‌کند که توافق بزرگ با ریاض در دست اقدام است ، اما مقامات سعودی از موضع خود عقب‌نشینی کرده و با انتقاد به این سخنان واکنش نشان داده‌اند و بر اختلافات عمیق بین دو کشور تأکید کرده‌اند.
علی الشیهابی در ادامه اذعان داشت: « پیمان ابراهیم ، زمانی پیمان زیبایی بود ، اما این پیمان تنها توافقی ظاهری است. زمانی که صحبت از یک توافق صلح واقعی و پایدار منطقه‌ای می‌شود ، هیچ چیز اساسی و درونمایه بنیادینی در مورد آن وجود نداشت . بسیاری از کشورهایی که این پیمان را امضا کردند ، به این خاطر این کار را انجام دادند که اسرائیل [رژیم صهیونیستی] را راهی برای نفوذ در واشنگتن می‌‌‌‌دانستند .» وی افزود: «اما اکنون می‌بینیم که ایالات متحده هیچ قدرت یا نفوذی بر اسرائیل [ رژیم صهیونیستی ] ندارد _ تا جایی که برای آمریکا تحقیرآمیز است _ و اسرائیلی‌ها هیچ قصدی برای ایجاد دولت فلسطینی ندارند.»
ماریا ابی‌حبیب خبرنگار پژوهشی مستقر در مکزیکو سیتی است و درباره آمریکای لاتین گزارش می‌دهد. اسماعیل نار خبرنگار بین‌المللی روزنامه نیویورک‌تایمز است که کشورهای خلیج‌فارس را پوشش می‌دهد و در دبی، امارات متحده عربی مستقر است. (م.ک)