اخلاق سیاسی انتخابات -3
اقتصاد و انتخابات -2
مقدمه
در قسمت قبل دو سئوال اساسی در حوزه اقتصاد در مقطع انتخابات مطرح می گردد:
الف – چگونه انتخابات می تواند بر فضای اقتصادی تاثیر بگذارد؟
ب – اقتصاد چگونه می تواند بر انتخابات تاثیرگذار باشد؟
و گفته شد این تاثیرات متقابل به هر اندازه ای باشد؛ حکایت از وجود شعارهای اقتصادی در مقطع انتخابات در تبلیغات نامزدها دارد. زیرا در شرایطی که اقتصاد دغدغه اصلی مردم قرار گرفته است، انتخابات فرصتی مناسب برای بیان نظرات گروه‌های مختلف سیاسی و عامه مردم درخصوص مسائل گوناگون در سطح جامعه است.
و ضمن مروری بر دو مورد از نظریه های کلان انتخاباتی، سیکل تجاری – سیاسی و نظریه چرخه هاي اقتصادي تاثیر انتخابات بر اقتصاد و همچنین تاثیر شرایط اقتصادی بر انتخاب افراد و رفتار انتخاباتی و میزان مشارکت مردم مورد مداقه قرار گرفته شد و در ادامه به موضوع انتخابات اقتصادی یا اقتصاد انتخاباتی ابتدا تحلیلی از انتخابات از نگاه اقتصاد می پردازد و در ان اشاره ایی به جایگاه احزاب در مقطع انتخاب می شود…
ب : انتخابات اقتصادی یا اقتصاد انتخاباتی
۱– تحلیل انتخابات از نگاه اقتصاد
با استفاده از علم اقتصاد و با به کارگیری یک شبیه‌سازی مناسب بسیاری از فرآیندهای انتخاباتی قابل تحلیل است. «سیاست» نیز به عنوان پدیده جذاب دارای عوامل موثری است که با استفاده از مدل‌های اقتصادی قابل تحلیل است. بطور مثال همانطور که هدف از علم اقتصاد تولید «ثروت» است، در سیاست نیز «قدرت» محور فعالیت‌ها است.
تولید ثروت در اقتصاد از طریق «بنگاه» اقتصادی است در حالی که «احزاب» در فرآیند انتقال قدرت سیاسی دخیل هستند. «مصرف‌کننده» به عنوان آخرین حلقه فرآیندهای اقتصادی مطرح است در حالی که «شهروند» در حلقه‌های سیاست آخرین حلقه به شمار می‌رود.
انتخاب و خرید کالا برای مصرف کننده در یک «بازار آزاد و رقابتی» قابل قبول است و یک شهروند نیز در یک روند دموکراتیک با یک «انتخابات آزاد و رقابتی» قادر به فعالیت مناسب و تصمیم گیری منطقی است. آنچه باعث پویایی اقتصاد خواهد شد «بهبود فضای کسب و کار» است و آنچه باعث شور بیشتر در انتخابات خواهد شد حضور همه آرا و اندیشه‌ها، «توسعه گستره همگانی» است. با «پول» است که یک معامله اقتصادی برای مصرف کننده معنا پیدا می‌کند و یک شهروند با «رای» خود می‌تواند در یک فرآیند سیاسی شراکت نماید.
آنچه باعث می‌شود یک مصرف کننده در بازار حضور پیدا کند «نیاز به کالا و خدمات» است این در حالی است که «سیاست‌ها و برنامه‌های» احزاب و کاندیدا‌هاست که باعث جذب شهروندان به انتخابات می‌شود و در نهایت همانگونه که در هر اقتصادی فعالیت مجاری غیررسمی مانند «قاچاق و پولشویی» وجود دارد، در هر انتخاباتی نیز «گروه‌ها و تشکل‌های غیررسمی»، در برابر احزاب رسمی، وجود دارند. زایش تشکل‌های خلق الساعه در ایام انتخابات در این رابطه قابل توجه است.
هر یک از پدیده‌های اقتصادی فوق به تنهایی یا در مقایسه با مابه ازای سیاسی خود قابل بسط و تعمیم هستند. در جامعه ما نیز بسیاری از پدیده‌های فوق ملموس است. در کشور ما به دلیل عدم وجود حزب که بنیانی‌ترین واحد سیاسی است، اصولاً تحلیل مناسبی در حوزه سیاسی امکان پذیر نیست.
به زبان ساده، تا زمانی که احزاب به شکل کلاسیک آن، با یک مانیفست و تشکیلات منسجم شکل نگیرد، چرخش قدرت به صورت مطلوب نخواهد بود. در چنین مواقعی و در ایام انتخابات، بازیگران غیر رسمی مانند افراد مستقل، جبهه‌ها و تشکل‌های سیاسی بر اساس منافع مشترک شکل گرفته که معمولاً عمر کوتاهی دارند، اینان با طرح شعارهای عامه‌پسند تلاش می کنند به قدرت برسند. در این حالت چون رفتار فردی جایگزین رفتار حزبی شده، رفتار نامزد و رای دهندگان بر مبنای جلب رضایت طولانی مدت شکل نمی گیرد، بنابراین از سوی طرفین اهمیت چندانی پیدا نمی کند. این در حالی است که در صورت فعالیت احزاب، نامزدها مجبورند جهت حفظ وجهه حزب، شعارها و رفتارهای منطقی تری داشته باشند، تا بتوانند قدرت را برای حزب مورد نظر نگاه دارند.
در نظام بدون حزب، تخریب رقیب و سر دادن شعارهای رویایی بیشتر به چشم می‌خورد، چرا که رای دهندگان به هر نامزد، نمی‌توانند در پایان دوره نمایندگی، او را مواخذه و شعارهای سر داده شده را مطالبه نمایند. در صورت وجود احزاب، تخریب حزب رقیب با تبعات فراوانی همراه بوده و هزینه زیادی را به حزب تحمیل خواهد کرد، از این رو احزاب بیشتر بر ارائه برنامه‌های خود تمرکز دارند تا بر تخریب حزب رقیب. زمانی که یک حزب شعار انتخاباتی سر می‌دهد برای حفظ موقعیت و محبوبیت خود در انتخابات بعدی مجبور است به تحقق آن شعار نیز فکر نماید از این رو شعارهای غیر واقعی و رویایی در انتخابات سر نمی‌دهد.
منبع: وبگاه راهبرد ملی با تغییرات
دکتر امیر حسین طاهری عضو هئیت علمی دانشگاه خوارزمی