بُتِ ساقی

️عاشقِ مخمور و مهجورم...، بتِ ساقی کجاست...

 

بُتِ ساقی

عاشق در دیوان حافظ . ۱۴

🌿عاشقِ مخمور و مهجورم…، بتِ ساقی کجاست…!؟

🌿گو که بِخرامَد…، که پیشِ سروِ بالا مِیرَمَت…!

دیوان حافظ . غزل شماره . ۹۲

📚✍️”بُتِ ساقی”…؛ که در این بیت، “عاشقِ مخمور و مهجور” سراغ او را می‌گیرد…؛ ترکیبِ غریبی…، فراهم آمده از دو کلمه‌ی بُت و ساقی است…؛ ترکیبی که در مجموعه‌ی غزلیات حافظ، تنها یک بار و فقط در همین بیت مورد استفاده قرار گرفته…؛ و در معنا و مفهومِ آن نیز، مطلب خاصی بیان نشده است…!

📚✍️نکته…؛ پیش از حافظ، خواجوی کرمانی نیز از این ترکیب استفاده کرده و چه بسا با توجه به اینکه او را “خلّاق المعانی” لقب داده‌اند…، عبارتِ “بُتِ ساقی”، ساخته و پرداخته‌ی ذهنِ خلّاق او باشد…؛

⚘️بیار ای بُتِ ساقی…، مِیِ مُروّقِ باقی…؛

⚘️که کامِ جانِ من…، از جامِ خوشگوار برآید…!

📚✍️و نکته‌ی دیگر اینکه…؛ برخی از اهل تحقیق، حافظ را در غزل، پیرو خواجوی کرمانی معرفی کرده‌اند…!

📚✍️به هر حال…؛ بُت و ساقی دو کلمه‌ای هستند که هر یک به طور مستقل، بار بسیاری از معانی و مفاهیم را در حقیقت و مجاز به دوش می‌کشند…!

📚✍️بت…؛ در معنایِ خاص، همان مجسمه‌ای است که به صورت‌های مختلف ساخته و آن را به جایِ خدا، عبادت می‌کردند و می‌کنند…؛ همان‌طور که هم اکنون نیز در گوشه و کنارِ دنیا وجود دارد…!

📚✍️و در معنایِ عام…؛ عبارت است از هر چیز غیر از خدا، که محلِ پرستش واقع شود…!

📚✍️امّا “بُت” در ادبیات اهل عرفان…؛ جایگزینِ “مقصود و معشوق” است و گاهی نیز به مفهومِ “مظهرِ حقیقتِ مطلق” و یا “انسان کامل”…!

📚✍️این تعریف…، همان بیانِ شیخ محمود شبستری است که می‌گوید…؛

⚘️بت اینجا مظهرِ عشق است و وحدت…!

⚘️بُوَد زُنّار بستن…، عِقدِ خدمت…!

⚘️چو کفر و دین بُوَد قائم به هستی…؛

⚘️شود توحید…، عینِ بت‌پرستی…!

⚘️چو اشیا هست هستی را مظاهر…؛

⚘️از آن جمله…، یکی بت باشد آخر…!

⚘️نکو اندیشه کن ای مردِ عاقل…!

⚘️که بت…، از رویِ هستی نیست باطل…!

📚✍️در این معنی…؛ هرآنچه مظهرِ حق و تجلّیِ اسمی از اسماء و صفتی از صفات حُسنایِ الهی باشد…؛ بُتِ اهلِ عرفان است که از حضرت اميرالمؤمنين عليه‌السّلام نقل است…؛

أنّهُ مَا نَظَرتُ إلَی شَیءٍ إلّا وَ رَأیتُ اللَهَ قَبلَهُ و بَعدَهُ و مَعَهُ…!

من، نگاه نکردم به چیزی، مگر اینکه قبل از او و بعد از او و با او، خدا را دیدم…!

📚✍️در چنین تعریف و تعبیری…، هر “بُتی” می‌تواند “بُتِ ساقی” باشد…؛ که معنایِ “ساقیِ باده حقیقی” در نظرِ اهلِ عرفان…، “خداوندِ فیّاضِ مطلق” است…؛ و هر چیز و هر کس که واسطه‌ی اتصال به آن باشد نیز، ساقیِ شرابِ عشق خواهد بود…؛ همان شرابی که شیخ محمود شبستری درباره آن می‌گوید…؛

⚘️شرابی جو…، ز جامِ وجهِ باقی…!

⚘️سَقَاهُمْ رَبُّهُمْ…، او راست ساقی…!

📚✍️در این نگاه…؛ عاشق به جائی می‌رسد که مصداقِ “فَأَيْنَمَا تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللهِ” می‌شود..!

📚به قولِ باباطاهر عریان…؛

⚘️به صحرا بنگرم…، صحرا تِه وِینُم…!

⚘️به دریا بنگرم…، دریا تِه وِینُم…!

⚘️به هر جا بنگرم…، کوه و در و دشت…؛

⚘️نشانِ رویِ زیبایِ تِه وِینُم…!

📚✍️و در این معرفت…؛ باور این است که…؛ خداوند تبارک‌وتعالی در همه‌ی مکان‌ها و زمان‌ها، رقیب و نگاهِ اهلِ معرفت، شاهدِ دیدارِ اوست…؛ که فرمود…؛

عَمِيَتْ عَيْنٌ لا تَراکَ عَلَيْها رَقيباً…!

الف – حجت

🌹🌹🌹

بتحافظساقیعشقمعشوق
Comments (0)
Add Comment