بکوش خواجه و…، از عشق…، بی نصیب مباش…!
عشق در دیوان حافظ . ۲۰۷⚘️
🌿بکوش خواجه و…، از عشق…، بی نصیب مباش…!
🌿که بنده را…، نَخَرد کس…، به عیبِ بی هنری…!
⚘️دیوان حافظ . غزل شماره . ۴۵۲⚘️
📚”نصیب” را “بهره”…؛ و به طور خاص، “بهره وافر از امورِ مفید و سودمند” معنی کرده اند…!
📚🖊 اینکه بهره گیری از عشق، نیازمند “کوشش” است یا نیازی به تلاش ندارد…، مطلبی محلّ بحث و گفتگوست، چرا که خودِ لسان الغیب در بیتی به ظاهر دوگانه، می گوید…؛
⚘️گرچه وصالش…، نه به کوشش دهند…؛
⚘️هر قَدَر ای دل که توانی…، بکوش…!
📚یا به قولِ شاعری که نمی شناسمش…؛
⚘️تا نباشد کششی از طرفِ معشوقه…؛
⚘️کوششِ عاشقِ بیچاره…، به جائی نرسد…!
📚و یا به قولِ صائب تبریزی…؛
⚘️بی کِشش…، کوششِ عاشق…، به مقامی نرسد…؛
⚘️فارغ از سعی بُوَد…، سالک اگر مجذوب است…!
📚و یا…؛
⚘️از سعی…، راهِ عشق به پایان نمی رسد…؛
⚘️در ترکِ کوشش است طریقِ نجاتِ ما…!
📚به رغم این، همو در جائی دیگر می گوید…؛
⚘️آئینه شو…! وصالِ پری طلعتان طلب…!
⚘️اوّل بروب خانه…، دگر میهمان طلب…!
📚یعنی همان مراحلِ سه گانه ی…؛ تخلیه و تحلیه و تجلیه…!
📚🖊 غوامضِ بحث پیرامون این که بالاخره برای نصیب بردنِ از عشق، باید سعی و کوشش داشت یا نداشت…؛ چیزی شبیهِ پیچیدگی هایِ بحثِ “جبر و اختیار” است…؛ تا جائی که این مشکل، در کلام ائمّه اطهار سلام الله علیهم، با این عبارت، رمزگشائی شده است…؛
لاَ جَبْرَ وَ لاَ تَفْوِيضَ وَ لَكِنْ أَمْرٌ بَيْنَ أَمْرَيْنِ…!
📚🖊 اصلاً مگر می شود بدون کوشش و تلاش به چیزی رسید، که خداوندِ خالقِ انسان با صراحت فرموده است…؛
وَ أَنْ لَيْسَ لِلْإِنْسَانِ إِلَّا مَا سَعَىٰ…! نجم/۳۹
و اینكه برای انسان، جز آنچه تلاش كرده {هیچ نصیب و بهره‌ای} نیست…!
📚🖊 کار و تلاش…؛ چه در امورِ مادّی و چه در امور معنوی…؛ ضرورتی انکار ناپذیر…؛ و اصلی مُسلّم و مُجرّب است که امام علی علیه السّلام درباره آن می فرماید…؛
اَلعَمَلَ العَمَلَ، ثُمَّ النِّهايَةَ النِّهايَةَ، و الاستِقامَةَ الاستِقامَةَ، ثُمَّ الصَّبرَ الصَّبرَ، وَالوَرَعَ الوَرَعَ، إنَّ لَكُم نِهايَةً فَانتَهوا إلى نِهايَتِكُم…!
به جِدّ، عمل كنيد و حتماً آن را به پايان رسانيد و در آن پايدارى كنيد، آن گاه سختْ شكيبايى ورزيد و به راستى پارسا باشيد. همانا شما را پايانى است؛ پس، خود را به آن پايان رسانيد…!
🖊ولی تلاش در عشق، چون دارایِ دو سویِ نابرابر است…؛ با تلاش برای امور دیگر، بسیار متفاوت می باشد…!
📚🖊در این جریان…، در یک سو، عاشق و در سوئی دیگر، معشوق واقع است…؛ معشوقی سراسر ناز…؛ برای همین است که لسان الغیب، هم توجه می دهد و هم توصیه می کند که…؛
⚘️میانِ عاشق و معشوق…، فرق بسیار است…؛
⚘️چو یار ناز نماید…، شما نیاز کنید…!
🕋 وَاسْمَعْ دُعَائِی إِذَا دَعَوْتُکَ، وَاسْمَعْ نِدَائِی إِذَا نَادَیْتُکَ، وَ أَقْبلْ عَلَیَّ إِذَا نَاجَیْتُکَ، فَقَدْ هَرَبْتُ إِلَیْکَ وَ وَقَفْتُ بَیْنَ یَدَیْکَ، مُسْتَکِینَاً لَکَ، مُتَضَرِّعَاً إِلَیْکَ…!
⚘️گر نگیری تو مرا دست…، درآیم از پای…؛
⚘️نرسی گر تو…، به جائی نرسد فریادم…!