تابعیت دوگانه یا مضاعف
مفاهیم و قوانین
تابعیت_دوگانه یا مضاعف به تابعیتی گفته می شود که شخص به صورت همزمان شهروند دو کشور و دولت مختلف است.این مسئله منجر می شود تا فرد بتواند به امکانات شهروندی هر دو کشور و دولت دست یابد. از جمله دریافت پاسپورت، رفت‌وآمد به کشورهای مورد نظر به صورت آزادانه و استفاده از حقوق و مزایای شهروندی هر دو کشور.
بر اساس ماده 989 قانون مدنی، دولت‌ها از انتصاب افراد دارای تابعیت دوگانه (مضاعف) در هر گونه سمت دولتی و ملی منع شده‌اند
مجلس شورای اسلامی نیز در قانون «نحوه انتصاب اشخاص در مشاغل_حساس» حدود و ثغور عمل دستگاه‌های نظارتی و امنیتی کشور را مشخص نموده و بر ایشان تکلیف کرده است که بر اساس «بند الف» از ماده 2 قانون فوق‌الذکر، از انتصاب اشخاصی که خودشان، همسرشان یا فرزندشان دارای تابعیت مضاعف خارجی هستند در مشاغل حساس جلوگیری کند.
افراد دارای تابعیت مضاعف به مثابه کیس_اطلاعاتی
نظر به اینکه کشورهای متخاصم مانند آمریکا، حتی از فرصت حضور اتباع_ایرانی دارای_دسترسی در سفارتخانه‌های خود برای اخذ روادید گردشگری یا تحصیلی نیز چشم‌پوشی نکرده و هرگونه نیازمندی فرد ایرانی دارای دسترسی به خود را یک فرصت_اطلاعاتی محسوب می‌کند، مسئله‌ی تابعیت_مضاعف از اهمیت بسیار قابل توجهی برخوردار است.
طبق بررسی‌های انجام شده، افراد دارای دسترسی که برای کشور متخاصم در واقع یک «کیس اطلاعاتی» هستند، در بسیاری موارد ممکن است مراجعات اطلاعاتی به خود یا خانواده‌شان را گزارش ندهند، یا از انجام برخی اقدامات مهم و ضروری در داخل کشور خودداری کنند تا در مسیر اخذ ویزا یا تابعیت برای خود و خانواده‌شان مشکلی ایجاد نشود. همچنین موارد بسیاری مشاهده شده است که افراد برای تولد فرزندانشان در کشورهایی که قانون تابعیت بر اساس خاک است اقدام می‌کنند تا به راحتی تابعیت مضاعف اخذ کنند. از دیگر راه‌هایی که افراد در پی دستیابی به تابعیت مضاعف پیش می‌گیرند صرف هزینه‌های هنگفت و سرمایه‌گذاری در کشور مقصد است.
این افراد طبعا برای انجام امور_اقتصادی یا دیدار با اقوام مقیم مکررا به کشور مقصد سفر کرده و خود را در معرض خطرات جدی اطلاعاتی قرار می‌دهند. اقوام مقیم فرد دارای دسترسی نیز ممکن است به مرور زمان به جهت استحاله‌ی فکری یا فشار کشور مقصد، سعی بر تأثیرگذاری روی افراد دارای دسترسی در داخل کشور پیدا کنند.
با در نظر داشتن تمام این مسائل، باید توجه داشت که تابعیت مضاعف فرد دارای دسترسی یا اعضای خانواده‌ی وی به هیچ عنوان پذیرفتنی نیست و هیچ فردی در یک منصب حساس نمی‌تواند از این قانون مستثنی باشد
ترک تابعیت
در برخی موارد مشاهده می‌شود که افراد از ترک_تابعیت سر باز می‌زنند. اما باید بدانید که در کشورهایی مانند آمریکا، کانادا و انگلستان چیزی به نام « تابعیت_قهری» وجود ندارد و فرایندهای مشخصی برای ترک تابعیت افراد تعیین شده است.
ضمن اینکه از ابتدای امر نیز اساس اخذ تابعیت مضاعف با اجبار همراه نبوده است. بر اساس قوانین آمریکا، فرزندان دیپلمات‌های خارجی شاغل در سفارتخانه‌ها یا سازمان ملل که در لیست آبی وزارت خارجه آمریکا هستند، شامل قانون_خاک نمی‌شوند. دلیل این امر آن است که این افراد دارای مصونیت قضایی بوده و در حوزه صلاحیت قضایی آمریکا قرار ندارند. این افراد صرفا می‌توانند برای فرزندان خود گرین_کارت تهیه کنند. ضمنا فرد متولد آمریکا برای خروج از این کشور نیاز به هیچ مدرک هویتی ندارد و تا زمانی که خود یا خانواده‌اش به دنبال اخذ تابعیت نبوده باشند، هیچ تابعیتی به ایشان اختصاص داده نمی‌شود.
در کشورهای کانادا و انگلستان نیز قوانین مشابهی وجود دارد و راه‌حل‌های قانونی برای ترک تابعیت نیز بسیار شفاف است.
البته باید توجه داشت که خطرات تابعیت مضاعف در سطح بسیار بالایی با خطراتی که « اقامت_دائم» ایجاد می‌کند همپوشانی دارد. بنابراین جدای از بحث تابعیت مضاعف، باید همواره نگران مراودات افراد دارای دسترسی و شاغل در مشاغل حساس با کشورهای متخاصم بود و اقدامات لازم برای پیشگیری از سوءاستفاده اطلاعاتی را طرح‌ریزی و اجرا کرد.
منبع:متسا