تبیین سیستم دست مرده
(Dead Hand)
مقدمه
طرح موسوم به «دست مرده» یا “Dead Hand که در روسیه به نام پریمت (Perimeter) نیز شناخته می شود، یک سیستم کنترل تسلیحات هسته ای خودکار است که در دوران جنگ سرد توسط اتحاد جماهیر شوروی طراحی شد. این سیستم به عنوان یک ابزار بازدارنده هسته ای نهایی توسعه یافت تا اطمینان حاصل شود که حتی در صورت نابودی کامل فرماندهی نظامی و رهبری سیاسی روسیه در یک حمله هسته ای، یک پاسخ هسته ای ویرانگر علیه مهاجم انجام شود.
- ساختار کلی سیستم “پریمت”
این سیستم از چندین بخش حیاتی تشکیل شده است که به صورت هماهنگ عمل می کنند:
حسگرها و تجهیزات نظارتی حسگرهایی که اطلاعات محیطی را جمع آوری می کنند، از جمله:
- حسگرهای شتاب سنج برای تشخیص انفجارهای هسته ای؛
- تجهیزات رصد فشار هوا و لرزش زمین برای شناسایی حملات؛
- حسگرهای تشعشع برای تشخیص انفجارهای هسته ای در محیط .
- واحد کنترل مرکزی یک سیستم هوش مصنوعی با رایانه مرکزی که داده های حسگرها را تجزیه و تحلیل می کند تا مشخص شود آیا یک حمله هسته ای گسترده رخ داده است یا خیر.
- سیستم ارتباطی شبکه ای از خطوط ارتباطی که به موشک های استراتژیک و پایگاه های نظامی متصل است تا فرمان ها را ارسال کند.
- موشک فرماندهی: (Command Missiles) موشک های ویژه ای که در صورت فعال شدن سیستم، فرمان پرتاب را به دیگر موشک ها و پایگاه ها منتقل می کنند.
- نحوه فعال سازی سیستم
دست مرده به طور دائم فعال نیست فرآیند فعال سازی به این صورت است:
- فعال سازی اولیه توسط انسان؛
مقامات نظامی روسیه می توانند در شرایط بحرانی سیستم پریمت را به صورت دستی در حالت آماده باش قرار دهند. این حالت زمانی فعال میشود که احساس شود خطر حمله هسته ای قریب الوقوع است.
در این مرحله، سیستم شروع به پایش مداوم شرایط محیطی و زنجیره فرماندهی می کند.
- جمع آوری و تحلیل داده ها
- حسگرها اطلاعات مختلفی را بررسی می کنند؛
- وقوع انفجارهای هسته ای بزرگ در خاک روسیه؛
- قطع ارتباط با پایگاه های فرماندهی؛
- از بین رفتن نشانه های حیاتی فرماندهی نظامی (مانند سیگنال های رادیویی)
- اگر سیستم تشخیص دهد که یک حمله هسته ای گسترده رخ داده و فرماندهی دیگر فعال نیست، به مرحله بعد می رود.
- تصمیم گیری سیستم
واحد کنترل مرکزی بر اساس داده های دریافتی تصمیم می گیرد که آیا پاسخ هسته ای باید آغاز شود یا خیر. این سیستم برای جلوگیری از اشتباه چندین معیار و لایه های ایمنی دارد تنها زمانی حمله متقابل آغاز می شود که همه شواهد نشان دهد؛
- فرماندهی مرکزی نابود شده است.
- حمله هسته ای گسترده رخ داده است.
- هیچ راه دیگری برای پاسخ گویی انسانی وجود ندارد.
- پرتاب موشک های فرماندهی
- در صورت تصمیم گیری برای حمله متقابل سیستم پریمت موشک های خاصی به نام موشک های فرماندهی را پرتاب می کند (Command Missiles)
- این موشک ها حامل کلاهک هسته ای نیستند بلکه وظیفه دارند سیگنال های رادیویی کد گذاری شده ای را به پایگاه ها و موشک های استراتژیک دیگر ارسال کنند.
- این سیگنال ها دستور پرتاب موشک های هسته ای را به دیگر سامانه ها منتقل می کنند.
- حمله متقابل کامل
- با دریافت سیگنال از موشک های فرماندهی تمامی موشک های استراتژیک روسیه از سیلوهای زیرزمینی، زیر دریایی ها و دیگر پایگاه ها پرتاب می شوند.
- این حمله متقابل به گونه ای طراحی شده که ویرانی گسترده ای را در سرزمین دشمن تضمین کند.
- ویژگی های کلیدی سیستم
- باز دارندگی خودکار حتی اگر فرماندهی انسانی نابود شود سیستم پریمت توانایی پاسخ گویی دارد.
- لایه های امنیتی برای جلوگیری از فعال شدن تصادفی چندین مرحله تأیید و تحلیل وجود دارد.
- انعطاف پذیری پریمت می تواند به سناریوهای مختلف واکنش نشان دهد از جمله حملات پیش دستانه دشمن
- انتقادات و نگرانی ها
۱ – خطر اشتباه ، اگر سیستم به اشتباه تشخیص دهد که حمله ای رخ داده است می تواند فاجعه ای جهانی را رقم بزند.
۲ عدم شفافیت اطلاعات دقیق در مورد سیستم پریمت محدود است و این مسئله باعث نگرانی درباره احتمال اشتباهات یا سوء استفاده می شود.
- نتیجه گیری
«دست مرده» یکی از پیشرفته ترین سیستم های بازدارندگی هسته ای است که بازتاب دهنده منطق وحشتناک جنگ سرد است تضمین نابودی متقابل این سیستم هنوز هم به عنوان نمادی از سیاست بازدارندگی هسته ای مطرح است.
سرویس فن آوری و تکنولوژی
تحلیل ایرانی
بهمن 1403