جهاد تبیین به روایت اسناد- 15-
کاپیتولاسیون- بخش اول
مقدمه:
قسمت پانزدهم؛ بخش اول از جهاد تبیین به روایت اسناد؛ مربوط به انتشار چند سند از ساواک (سازمان اطلاعاتی رژیم پهلوی) با موضوع کاپیتولاسیون (مصونیت نظامی مستشاران آمریکائی) است.
از مرکز بررسی اسناد تاریخی که این اسناد را برای انتشار در اختیار وبگاه تحلیل ایرانی قرار داده اند؛ سپاسگزاریم.
توجه: اسناد بر اساس تاریخ تنظیم شده اند.
جهاد تبیین به روایت اسناد- 15-
کاپیتولاسیون- بخش اول
مصونيت سياسى
موضوع: مصونيت سياسى مستشاران آمريكايى مقيم ايران
در سال 1964 مقامات آمريكايى جهت مستشاران نظامى خود در ايران تقاضاى مصونيت سياسى
نموده و قرار بر اين گرديده كه جهت 87 نفر (50 نفر درجهدار و 27 نفر افسر) كه طبق جدول سازمانى
جمع كل مستشاران نظامى در ايران مىباشند در صورتى كه نامبردگان حين انجام وظيفه براى ارتش
شاهنشاهى مرتكب جرمى گردند موضوع رسيدگى از صلاحيت مقامات قضايى ايران خارج و متهم
بايستى به خاك آمريكا مراجعت و محاكمه و نتيجه محاكمه به اطلاع مقامات ارتش و قضايى ايران
برسد و به همين دليل تعداد 87 كارت مصونيت سياسى براى نظاميان آمريكايى صادر و جهت مزيد
اطمينان بيشتر قرار بر اين گرديده در صورتى كه اينگونه نظاميان مرتكب جرم گردند قبلاً موضوع
رسمى بودن مستشار نظامى آنان (فقط براى 87 نفر) به تأئيد دفتر وزارت جنگ رسيده و اقدام لازم
طبق قرارداد به عمل آيد، اينك شايع است موضوع استفاده از 87 كارت مصونيت سياسى به حدود 700
نفر كه حتى شامل راننده، سرباز و تكنيسين شده رسيده و نامبردگان جهت گريز از جرائمى كه مرتكب
مىگردند برخلاف اصل قرار داد به ميل خود تعداد كارتهاى 87 نفر را به 700 نفر رسانيدهاند.%س
جهاد تبیین به روایت اسناد- 15-
کاپیتولاسیون- بخش اول
استقلال قضايى ؟
موضوع: لايحه مصونيت مستشاران نظامى آمريكا
بطورى كه آن ساواك تا كنون از طريق جرايد و راديو اطلاع يافتهاند اخيرا از طرف مجلس شوراى ملى لايحهاى تحت عنوان مصونيت مستشاران نظامى آمريكا به تصويب رسيد. انعكاس اقدام مزبور در بين مردم موجب سوءتعبيراتى گرديد و بهانه تازهاى هم براى تبليغات منفى به دست افراد ناراحت وابسته به احزاب و دستجات سياسى و عدهاى از روحانيون مخالف دولت دارد.
با اينكه توضيحات جناب آقاى نخستوزير در مجلس و انتشار آن از راديو تا حدودى موضوع را براى مردم تفهيم نمود. مع هذا اطلاعاتى از تهران و بعضى از شهرستانها رسيده كه دستجات مخالف درصددند اين موضوع را مستمسك قرار داده و موجبات بدبينى طبقات مختلف مردم را فراهم نمايند.
خواهشمند است دستور فرمايند به منظور روشن شدن اذهان عمومى به نحوى تفهيم گردد كه موضوع وسيله افراد ناراحت بهانه شده و بكلى آن را تغيير شكل دادهاند.
اين جريان در كشورهايى مثل فرانسه ـ تركيه و پاكستان كه قوانين بينالمللى حكمفرماست به مرحله اجرا درآمده و دلالت به عدم وطن پرستى آنان نمىنمايد. چنانچه لايحه مزبور برخلاف استقلال كشورها بود آيا سازمان ملل مىتوانست معاهده وين را تصويب نمايد؟ و آيا ملت انگلستان زير بار قوانينى مىرفت كه برخلاف حاكميت بود؟
در هر حال مردم بايد هوشيار باشند كه ستون پنجم چه اعمالى در مملكت ما انجام مىدهد.
جهاد تبیین به روایت اسناد- 15-
کاپیتولاسیون- بخش اول
برخلاف اصل قرارداد….
از: ساواک
به: رسب 2 (ضد اطلاعات)
موضوع: مصونیت سیاسی مستشاران آمریکائی مقیم ایران
برابر اطلاع واصله:
در سال 1964 مقامات آمریکائی جهت مستشاران نظامی خود در ایران تقاضای مصونیت سیاسی نموده و قرار بر این گردیده که جهت 87 نفر (50 نفر درجه دار و 27 نفر افسر) که طبق جدول سازمانی جمع کل مستشاران نظامی در ایران می‌باشند در صورتیکه نامبردگان حین انجام وظیفه برای ارتش شاهنشاهی مرتکب جرمی گردند موضوع رسیدگی از صلاحیت مقامات قضائی ایران خارج و متهم بایستی به خاک آمریکا مراجعت و محاکمه و نتیجه محاکمه باطلاع مقامات ارتش و قضائی ایران برسد و بهمین دلیل تعداد 87 کارت مصونیت سیاسی برای نظامیان آمریکائی صادر و جهت مزید اطمینان بیشتر قرار بر این گردیده در صورتیکه اینگونه نظامیان مرتکب جرم گردند قبلا موضوع رسمی بودن مستشار نظامی آنان (فقط برای 87 نفر) بتأیید دفتر وزارت جنگ رسیده و اقدام لازم طبق قرارداد به عمل آید، اینک شایع است موضوع استفاده از 87 کارت مصونیت سیاسی به حدود 700 نفر که حتی شامل راننده سرباز و تکنسین شده رسیده و نامبردگان جهت گریز از جرائمی که مرتکب می‌گردند بر خلاف اصل قرارداد به میل خود تعداد کارتهای 87 نفر را به 700 نفر رسانیده‌اند. % س
اطلاعیه روی کاغذ بدون مارک
16/5
ارزیابی خبر: خبر قابل تحقیق و بررسی است. %
نظریه
جهاد تبیین به روایت اسناد- 15-
کاپیتولاسیون- بخش اول
کی از شر این مستشاران خلاص میشویم؟
شماره: 11633/ 2 الف تاریخ: 29/5/43
موضوع: مستشاران آمریکائی
ساعت 100 صبح روز چهارشنبه 21/5/43 در اطاق سرگرد شهیدی معاون آجودانی شهربانی کل بودم یک نفر سرهنگ دوم گویا رئیس شهربانی یزد بود بمرخصی آمده و از موضوعی ناراحت بوده بلند بلند فریاد میکرد که کی از شر این مستشاران خلاص میشویم و این مملکت از خرتوخری خارج میشود ضمنا این اطلاعیه حاکی است که روز پنجشنبه 22/5/43 نیز در کلانتری 3 قلهک که دو نفر سروان و یکنفر شخصی حضور داشت که رئیس کلانتری با پلیس تهران تماس گرفت و با ناراحتی جواب داد خدا کند هرچه زودتر مستشاران از این مملکت بروند من که نمیوانم برای هر گروهبان آمریکائی یکنفر پلیس بگمارم%ت
314
29/5/43
جهاد تبیین به روایت اسناد- 15-
کاپیتولاسیون- بخش اول
تحريك 20 ميليون ايرانى (!)
شماره : 5986 تاريخ : 22/9/43
اطلاعيه
دكتر ارسنجانى قبل از مراجعت خود از رم به ايران با سفير كبير آمريكا در ايتاليا ملاقات كرده و ضمن انتقاد شديد از تصويب لايحه مصونيت اتباع آمريكايى در ايران گفته است: شما با اين عمل 20 ميليون ايرانى را عليه آمريكائيها تحريك كردهايد. اتباع آمريكايى در ايران هيچگونه احتياجى به تصويب اين لايحه نداشتند زيرا هيئت حاكمه ايران در مواقع خاص و لازم كاملاً مىتوانست براى يك آمريكايى كه احيانا كار خلاف انجام مىداد مصونيت ايجاد كرده و او را نجات دهد. اين گونه اقدامات، هيئت حاكمه ايران را در مقابل افكار عمومى بىاعتبار مىكند و در شرايط حاد و اضطرارى و پيشبينى نشده، هيئت حاكمه قادر نخواهد بود مدافع آمريكاييها باشد.
عينا جهت اقدام به اداره 322 ارسال مىگردد شماره 22/9
مجلسين 23/9/42
بخش 321 جهت استحضار و هرگونه اقدام مقتضى
بررسى شود
بايگانى
رئيس بخش 322 قهرمانى
جهاد تبیین به روایت اسناد- 15-
کاپیتولاسیون- بخش اول
تنفر از آمریکائیها
گذاردن نامه در اتومبیل مستشار آمریکائی در شیراز
در تاریخ 1/3/46 چند نفر از دانش‌آموزانیکه در یکی از خیابانهای شیراز مشغول درس خواندن بوده‌اند نامه‌ای بزبان انگلیسی در اتومبیل یکی از مستشاران آمریکائی گذارده‌اند. در این نامه مطالبی در مورد تنفر نویسنده آن از آمریکائیها و رئیس جمهوری آن کشور و گرفتن انتقام از آنها درج گردیده است.
ارزیابی خبر:
صحت خبر مورد تأیید است.
اقدامات انجام شده:
برای شناسائی تهیه کننده نامه و عاملین مربوطه اقدام لازم بعمل آمده است.
بایگانی شود.
10/3
جهاد تبیین به روایت اسناد- 15-
کاپیتولاسیون- بخش اول
یانکی به کشورت برو
اسرائیل
SECRET
12 August 1968
SUBJECT: Yankee Go Home Sticker
Attached please find a copy of a sticker which was pasted on a window of an automobile belonging to an NCO in ARMISH/MAAG August.
While this appears to be the work of some mischievous youths, we would appreciate knowing whether any similar stickers have been noted by SAVAK.
سری
12 اوت 68
موضوع: برچسب یانکی به کشورت برو
پیوست کیپه‌ای از یک برچسب که در پنجره اتومبیل متعلق به یکی از NOC ارتش آمریکا (مستشاری) به داخل آن در تاریخ 2 یا 3 اوت احاله شده ارسال میشود. در عین حالی که پیداست، عکس مزبور مربوط به جوانهای مفسده انگیز میباشد برای ما موجب امتنان خواهد بود بدانیم نظرات مورد توجه ساواک قرار گرفته است یا نه.
سری اداره یکم
22/5/47
223
23/5/47
در تاریخ 24/5/47 تحویل گردید
جهاد تبیین به روایت اسناد- 15-
کاپیتولاسیون- بخش اول
موضوع: كارشناسان بل هلىكوپتر
1ـ آرنولد باميستر تبعه آمريكا كارشناس شركت بل هليكوپتر در شب 15/12/35 پس از صرف مشروب در كلوپ آمريكاييها واقع در خيابان حكيم نظامى وارد مدرسه آيتاللّه ارباب گرديده و با ايجاد سروصدا و شكستن درب و پنجره با سرايدار مدرسه درگير مىشود كه موضوع به اطلاع كلانترى محل رسيده و كلانترى پس از تشكيل پرونده روز 16/12/35 پرونده وى را به دادسراى اصفهان احاله نموده است و شركت بل هلىكوپتر تصميم گرفته نامبرده را از ايران اخراج نمايد.
2ـ شخصى به نام هاروى سارى تبعه آمريكا كارشناس شركت بل هلىكوپتر در ساعت 1600 روز 17/12/35 پس از پارك كردن اتومبيلش ژيان زردرنگ شماره 25533 اصفهان) در حوالى كلوپ آمريكاييها وارد كلوپ مىگردد و هنگام خروج از كلوپ در ساعت 2400 مشاهده مىنمايد اتومبيلش بر اثر آتش سوزى سوخته و از بين رفته است.
نظريه : با توجه به اينكه گروهى از آمريكاييها تا پاسى از شب رفته در كلوپ مذكور به مشروبخورى مىپردازند و هنگام خروج از كلوپ با ايجاد سروصدا و بدمستى مزاحم اهالى محل مىگردند احتمال مىرود اتومبيل فوقالذكر وسيله افراد متعصب محل آتش زده شده باشد ضمن تحقيق از طريق منابع و همكاران با هماهنگى شهربانى نسبت به شناسايى عامل و يا عاملين موضوع اقدام و نتيجه متعاقبا به استحضار خواهد رسيد.