جهاد تبیین به روایت اسناد- 17-
کاپیتولاسیون- بخش سوم
مقدمه:
قسمت هفدهم؛ بخش سوم از جهاد تبیین به روایت اسناد؛ مربوط به انتشار چند سند از ساواک (سازمان اطلاعاتی رژیم پهلوی) با موضوع وقایع امنیتی بعد از طرح لایحه کاپیتولاسیون (مصونیت نظامی مستشاران آمریکائی) است.
از مرکز بررسی اسناد تاریخی که این اسناد را برای انتشار در اختیار پایگاه تحلیل ایرانی قرار داده اند؛ سپاسگزاریم.
توجه: اسناد بر اساس تاریخ تنظیم شده اند.
جهاد تبیین به روایت اسناد- 17-
کاپیتولاسیون- بخش سوم
من منصور را نخست‌وزير مي‌كنم(!)
موضوع: اظهارات سناتور تهراني
سناتور سيدجلال‌الدين تهراني به يكي از دوستانش كه روز جمعه گذشته (11/11/42) به ملاقاتش رفته بود اظهار داشته: دخالت خارجي‌ها چقدر در امور كشور ما علني شده. وزيرمختار سفارت امريكا كه از مستأجرين حسنعلي منصور دبيركل حزب ايران نوين است و با او سروسري دارد علناً گفته است كه من منصور را به نخست‌وزيري خواهم رساند همان‌طوري كه دكتر علي اميني را نخست‌وزير كردم.
اصل در پرونده سيدجلال‌الدين تهراني بايگاني است و در بولتن اخبار هم درج شده است در پرونده حسنعلي منصور بايگاني شود.
آقاي كيهاني 14/11
جهاد تبیین به روایت اسناد- 17-
کاپیتولاسیون- بخش سوم
پاداش خدمات (!)
شماره: 912/322 تاريخ: 19/11/42
موضوع: دكتر منوچهر اقبال
يكي از كساني كه سابقاً روابط نزديكي در امور اداري با دكتر اقبال مديرعامل فعلي شركت نفت داشته و حاليه با ايشان رابطه خوبي ندارد ضمن صحبت خصوصي و گله از دكتر اقبال مي‌گفت: قبل از شروع جنگ جهاني دوم و ورود قواي متفقين به ايران دولت ايران براي مصرف داخلي خود مقدار هفت تن داروي كنين به خارج سفارش داده بود كه كليه مطابق نرخ نازل قبل از جنگ به ايران وارد شده و در گمرك آماده ترخيص بوده وليكن پس از شروع جنگ و ورود قواي متفقين به ايران دولت انگلستان از جريان موجودي داروي كنين در ايران كه قيمت آن به چندين برابر قبل از جنگ افزايش يافته اطلاع حاصل مي‌كند و ضمن تباني با دكتر اقبال كه در آن موقع وزير بهداري ايران بوده داروي مزبور به انگليسها واگذار مي‌شود. در صورتي كه در همان موقع اشخاص زيادي بالاخص در قسمت‌هاي شمالي ايران كه مبتلا به مالاريا بوده و احتياج مبرم به اين دارو داشته‌اند به علت عدم دسترسي به كنين تلف گرديده‌اند.
شخص مزبور اضافه مي‌كرد علاوه براين موضوع زماني كه دكتر اقبال وزير كشور بوده كنسولگري‌هاي انگليس را در بنادر جنوب با قيمت خيلي زياد خريداري و بعد هم آنها را به شركت نفت (قبل از ملي شدن) واگذار مي‌نمايد و اعمالي نظير اين قبيل كارها بوده كه همواره دكتر اقبال مورد حمايت سياست انگلستان بوده و مشاغل حساسي به او واگذار شده و اين پاداش خدماتي است كه به انگليسها نموده و حاليه نيز مي‌نمايد و اكنون نيز با منصوب شدن نامبرده به مديريت عامل شركت نفت بايد انتظار داشت خدمات مفيد و مهمي به نفع سياست و نظر دولت انگلستان و به زيان ملت ايران انجام دهد.
جهاد تبیین به روایت اسناد- 17-
کاپیتولاسیون- بخش سوم
آمريكايي‌ها: شاه به فرانسه نرود (!)
شماره :300 ـ 1349/ ن تاريخ : 30/11/42
موضوع : وضع سياسي كشور
به طوري كه مطلعين به امور سياسي اظهار مي‌دارند پس از نطق شديدي كه وزير جنگ آمريكا در مورد خاورميانه و ايران در مجلس سناي آمريكا ايراد نمود عده‌اي از سناتورهاي آمريكائي هم در همان مضمون نطق‌هايي نموده و به خصوص تاكيد كرده‌اند كه ملت ايران نارضايتي شديدي از حكومت خود دارند و بايد در رفع اين نارضايتي كوشيد چون با اين ترتيب وضع ايران براي كمونيست شدن از هر زماني آماده‌تر است، به موازات اين نطق‌ها آرام وزير امور خارجه ايران كه در مسافرت پاكستان بوده به طور خيلي محرمانه به اروپا احضار و از ايشان خواسته مي‌شود وسيله ملاقات معاون وزارت امور خارجه امريكا را كه در ايتاليا به سر مي‌برد با اعليحضرت همايون شاهنشاه فراهم و گويا اين ملاقات نيز صورت مي‌گيرد. مي‌گويند در ملاقاتي كه آرام وزير امور خارجه ايران در پاكستان با پرزيدنت ايوب خان نموده رئيس جمهوري پاكستان نامه خصوصي براي اعليحضرت همايون شاهنشاه نوشته و از معظم‌له خواسته كه از رفتن به فرانسه و ملاقات با ژنرال دوگل خودداري فرمايند. چون امريكائيها نسبت به اين موضوع حساسيت داشته و ممكن است به ضرر دولت ايران تمام شود و روي همين اصل ذات ملوكانه از مسافرت به فرانسه خودداري مي‌فرمايند.
وسيله بخش 322 روي اين اطلاعيه اقدام نشده است
فعلاً در پرونده حسنعلي منصور بايگاني شود. 4/12/42
جهاد تبیین به روایت اسناد- 17-
کاپیتولاسیون- بخش سوم
مورد قبول آمریکایی‌ها باشد؟!!
شماره: 1497/ ن ـ 300 تاریخ: 15/12/42
موضوع: عطاءالله خسروانی وزیر کار
خسروانی وزیر کار و خدمات اجتماعی به مهندس مستوفی معاون وزارت کار گفته است که نظر به عدم موافقت بین شاهنشاه و ژنرال دوگل رئیس جمهور فرانسه و اینکه شاهنشاه موفق به مسافرت به فرانسه و مذاکره با ژنرال دوگل نشد‌ه‌اند موضوع کمک اقتصادی فرانسه به ایران منتفی شده و ایران کماکان جزء بلوک امریکا باقی خواهد ماند.
خسروانی اضافه کرده تمام کوشش ژنرال دوگل این بوده که ایران تز بی‌طرفی را امضاء کرده و از نفوذ امریکا در ایران جلوگیری به عمل آورد لکن به علت اعمال قدرت دولت امریکا شاهنشاه نتوانسته با ژنرال دوگل کنار بیایند. بنابراین کماکان دولت ایران تحت نظر کسی تشکیل خواهد شد که مورد قبول امریکایی‌ها باشد. م. م
در اخبار 12/12/1342 درج گردید.
جهاد تبیین به روایت اسناد- 17-
کاپیتولاسیون- بخش سوم
کیف آیت‌الله خمینی
شماره: 47936/ب تاريخ: 29/12/42
گيرنده: تيمسار رياست ساواک مديريت کل اداره سوم
موضوع: تبليغات به نفع آقاي خميني در بازار
شخصي بنام ابراهيم پورباقر صنعتي (فرد) صاحب جعبه‌سازي فرد واقع در خيابان ناصرخسرو کوچه مروي سفارش 10000 قطعه عکس آقاي خميني را به چاپخانه عارف داده که طبق اطلاع مدير چاپخانه در زير چاپ وسيله اين ساواک توقيف و در بازجوئي غيرمستقيم که از ابراهيم فرد به عمل آمد اظهار داشت که کليشه آنرا سيد محسن شهرت صنايع که در پاساژ اقبال در چهارسوق بزرگ مغازه کيف‌سازي دارد به من داده است که بوسيله من براي چاپ عکس مربوطه به چاپخانه عارف داده شود و پول آنرا نيز سيد محسن صنايع پرداخته است بدين منظور که در کيفهاي مخصوص به نام (کيف آيت‌اله خميني) ميگذارند و دوجين دوجين به شهرستانها مي‌فرستندو قيمت هر جين 15 ريال مي‌باشد و اين ده هزار قطعه اخير هم براي قرار دادن در داخل کيف مخصوص و فروش بوده است ضمناً برادر سيد محسن صنايع به نام آقا سيد حسن صنايع که او نيز مغازه در چهارسوق کوچک دارد فروشنده اين کيف‌ها به انضمام عکس مي‌باشد علاوه بر عکس‌هاي نيم تنه که 10 هزار قطعه آن توقيف شده يک فرم عکس‌هاي تمام قد از آقاي خميني چاپ شده است که در لابلاي کيف‌ها به شهرستانها نيز فرستاده شده است. اخيراً نيز بين اغلب از جوانان بازار مرسوم شده است که گردن‌بندي به گردن خود مي‌آويزند که عکس خميني روي آن قرار داده شده است.
نظريه. با اين ترتيب براي تبليغ به نفع آقاي خميني از هر طريق در بازار و بطور کلي در تهران استفاده مي‌شود به خصوص چاپ عکس از چندي قبل شيوع کامل پيدا کرده است بنظر اين ساواک بايد طرحي تهيه گردد که به طور کلي مردم از انجام اينگونه تبليغات به نفع خميني خودداري کنند ضمناً دو نمونه از کيفهاي مورد نظر با عکس آقاي خميني و يک عدد گردن‌بند جهت اطلاع پيوست ايفاد مي‌گردد.
رئيس ساواک تهران. مولوي
بهره‌برداري گرديد بمنظور جلوگيري از تبليغات مردم براي آقاي خميني باستحضار رياست کميته مذهبي برسد.
در کميته روحانيون مطرود شده است. فعلاً بايگاني شود. 16/1