راهپیمایی اربعین؛ دفاع مقدس؛ شباهت و اختلاف ها
بی تردید نهضت حسینی و به تبع آن اربعین و پیاده روی در روز اربعین را باید یک جریان مذهبی موثر دانست که به روز شده آن عنوانی است که ما علاقمندیم تا آنرا کنگره عظیم سیاسی – مذهبی، مذهب تشیع بنامیم و اصرار بر آن داریم که آن را نمایش قدرت سیاسی اسلام معرفی کنیم و احیانا در موازات جریانی کاملا دینی در طول وقوف حاجیان در عرفات و پیاده روی از مشعر تا منا در ایام تشریق! به همین لحاظ این راهپیمائی را در راستای عرصه های دیگر مذهبی در اسلام همچون برگزاری دههای محرم و صفر و حتی اعیاد بزرگ آن می دانیم. اما در اینجا و در یادداشتی کوتاه راهپیمای اربعین را با حفظ عظمت ویژه خاص آن با هشت سال دفاع مقدس با ذکر مقدمه ایی؛ مقایسه می کنیم.
جریان عظیم راهپیمائی اربعین؛ در خود خرده جریان ها و زایش های جریانی جدید نیز دارد!
این خرده جریان ها را می توان به شرح زیر فهرست کرد:
جریان دینی، جریان معرفتی، جریان سیاسی، جریان علمی، جریان اخلاقی، جریان فقهی، جریان قومی، جریان منطقه ای، جریان مناطق جغرافیایی، جریان زبانی، جریان فرهنگی، جریان خدمت رسانی، جریان محلی، جریان تبلیغاتی، جریان مودت و دوستی، جریان تعاملی فردی، اجتماعی و فرامرزی و…
و صد البته این جریان ها در طول مسیر حرکت علاوه بر همسویی با بنیان خود، کژی ها و انحرافاتی نیز پدیدار می شود که برخی در مسیر محو و برخی دیگر خود زایشی خواهند داشت، ( فرقه های نوظهور بی پایه و نو پدید نمونه هایی از آن هستند).
بنابراین شایسته است متکفلان امر نه به صورت سخت و آشکار بلکه به صورت نرم و با برنامه های کوتاه، میان و بلند مدت، مسئولانه از این جریان عظیم مراقبت و همواره هدایت های مصلحانه داشته باشند.
یقینا منظورم دخالت حاکمیت ها و دولت‌های سیاسی نیست بلکه تشکیل گروه های غیر رسمی و تخصصی و خودجوش مردمی است که اندیشمندان و خرد ورزان دینی و سیاسی باید بانیان این مهم باشند .
در اجرای این مهم نیز به شدت باید از افراط و تفریط های آسیب رسان پرهیز کرد.
راهپیمایی اربعین؛ دفاع مقدس؛ شباهت و اختلاف ها
یکی از این جریانات مانا در راهپیمانی اربعین شباهت عجیب این رویداد بزرگ تاریخی آنهم در اوایل قرن بیست یکم با آنچه در دوران هشت سال دفاع مقدس دیده یا شنیده یا لمس کرده ایم، است.
در پیاده روی اربعین، شباهت های رفتاری فراوانی می توان با موضوع جبهه و جنگ در هشت سال دفاع مقدس یافت. به خصوص برای ما ایرانی ها و بالاخص جاماندگان از خیل کاروانیان شهدای هشت سال دفاع مقدس بخوبی این شباهت قابل درک هستند.
پیشکسوتان و یادگاران عرصه جنگ و جهاد در دفاع هشت ساله به خوبی به یاد دارند که از ثبت نام، آموزش، سازماندهی بویژه اعزام و حضور نیروهای مردمی در جبهه ها و پشتیبانی از رزمندگان چه اتفاقات و پدیده ها و خرده فرهنگ هایی در بین ملت بزرگ و بی نظیر ایران بروز و ظهور داشت!
نگین رفتاری رزمندگان در آن مقطع تاریخی و در آن موضع، بخشندگی، ایثار و پذیرش ماموریت های پر خطر، تواضع، فروتنی، تعبد، اخلاص، تعاون و همکاری، سبقت گرفتن در کار خیر، یک رنگی، ساده زیستی، ( پوشیدن لباس های خاکی و…) بزرگ منشی، شستن ظروف و واکس زدن پوتین به صورت مخفیانه و در هنگامه شب حتی توسط برخی فرماندهان و رزمندگان مخلص، ( کاری که توسط مسئولین مواکب و مجتمع های اربعین نیز دیده می شود ) انجام فرائض و مستحبات در خلوت های شبانه، سوار و پیاده شدن با هر مرکبی برای رسیدن به اهداف ترسیمی، ( کامیون، موتور، وانت و…)، بویژه حمل چفیه، این نماد مبارزه و جهاد و … بوده است که اینگونه رفتارهای حسنه در جریان اربعین به نحو عجیبی دیده می شود!
دوستان به خاطر دارند در آستانه عملیات ها، ابتداء فرخوان داده می شد تبلیغات می شد، ثبت نام و…
در هنگام عملیات و پس از آن نیز مارش پیروزی نواخته می شد، بدین معنی که سه اصل، تبیین، تبلیغ و تهییج اجراء می شد دقیقا همین اتفاق در این موضوع نیز رخ می دهد.
راهپیمایی اربعین؛ دفاع مقدس؛ شباهت و اختلاف ها
دوستان یادشان هست، ایستگاه های صلواتی و چادرهای بهداشتی و درمانی و خدماتی، تدارکات، و…بر پا شده با صف های طولانی، همچنین صف هایی که جلوی محل توزیع غذا راه می افتاد و ایضا قبل اذان جلوی وضوخانه ها و…، صف حمام، و اصلا وضعیت حمام های صحرایی و قطعی آب و کم فشاری آن، دوش لوله ای بدون کلاهک و آب پخش کن، چانه زنی های نوبت ها در صف ها و جای خواب و پتو، قاپیدن امکانات یا به قولی، تک زدن ها، ورود مخفیانه به چادرهای تدارکات و… در محل های اعزام نیرو، و پشت خط مقدم، کشمکش ها و کدورت ها و بگو مگوهایی که رخ می داد، و البته ارتباطات و تعاملاتی که منجر به رفاقت و دوستی ها می شد؛ و به نظرم شباهت های اینگونه پیاده روی اربعین با اعزام نیروهای مردمی در جنگ تحمیلی، مردمی بودن و هیاتی عمل کردن امورات در هر دوی آنهاست.
گرچه به ظاهر پیاده روی اربعین عزیمت به سفر، بویژه سفر خارجی است لکن اسباب و علل و تفنن و تجلل و… در آن دیده نمی شود و نوعا اقدام و پشتیبانی ها از جنس هم هستند .اما تفاوت های اساسی که در این دو جریان دیده می شود اولا خانوادگی بودن پیاده روی اربعین است که زن و فرزند، بویژه اطفال و خردسالان و آقای خانواده در آن شرکت کرده که در جنگ و اعزام ها اینگونه نبود تفاوت دیگر آن حضور برخی رزمندگان جوان آن زمان است که به سن میان سالی یا پیری رسیدند و در این پیاده روی شرکت کردند لکن روحیات آن زمان همچنان قابل مشاهده است ولی با کمی پختگی و مصلحت اندیشی! از این حیث و البته شباهت های ریز رفتاری بی شماری در این دو پدیده مشاهده می شود .
اینجانب به این بهانه خواستم از پیشکسوتان عرصه جهاد و شهادت، رزمندگان دیروز و خون به دل شده های امروز بویژه شهداء عزیز یادی کرده باشم .
روح امام خمینی و همه شهداء والا مقام و رزمندگان و پشتیبانی کنندگان مرحوم جنگ و دفاع هشت ساله ایران شاد باد ذکر صلوات بر محمد و آل محمد.
الله مع المتقین. در پناه خداوند.
مختار صباغی نجف اشرف
۲۵ شهریور ۱۴۰۱