چرایی ضرورت تحلیل رسانه در جامعه
سواد رسانه ایی -5-
در قسمت چهارم در خصوص ارتباط با پیام و محتوای آنان مطالبی ارائه شد و نکاتی در مورد تولید محتوا و ویژگی آن بیان شد.
در قسمت پنجم به چرایی ضرورت تحلیل رسانه در جامعه در دو سطح فرد و خانواده و ارائه برخی تکنیک های تولید محتوا در رسانه می پردازد.
چرایی ضرورت تحلیل رسانه در جامعه
توانانی ها و خصوصیات فردی
برای داشتن یک تحلیل صحیح رسانه ایی باید بر روی توانایی های فردی و خصوصیات شخصی افراد تمرکز نمود و ان را شناخت.
به بیان دیگر شالوده هر تحلیلی به چگونگی شخصیت افراد و انواع دلبستگی های او وابسته است. زیرا اشخاص ضمن اینکه دارای عقاید، نظرات و اعتقادات منحصر بفرد خودشان هستند با برخی از دلبستگی ها و وابستگی های حزبی و سازمانی خود ارتباط مستقیم داشته و اخبار را از زاویه این وابستگی ها تحلیل می کند.
بنابراین هر چند افراد با شاخص علایق و وابستگی هایش اقدام به تحلیل اخبار و رصد خبرها می نماید ولی در تحلیل رسانه توان محدودی دارند، و قادر نخواهند بود همه کارها را انجام دهند از این رو نحوه عملکرد فرد نسبت به تحلیل مطالب رابطه ایی مستقیم با توانی های او در این رابطه خواهد داشت.
تحلیل رسانه و خانواده
افزایش قدرت تحلیل از رسانه در جامعه باعث می‌شود اخبار واقعی از غیر واقعی، بدرستی و به موقع توسط مخاطب تشخیص داده شوند و نه تنها از انتشار آنها جلوگیری گردد، بلکه بنحوی به صورت مستقیم یا غیر مستقیم در عملکرد بعدی رسانه هایی که واکنش مخاطبین را رصد می کنند تاثیر بگذارد.
یکی از محیط های تاثیر گذار در جامعه بر رسانه خانواده است. خانواده‌ای که دارای سواد رسانه بالایی باشند می‌تواند تا حدود زیادی از مضرات و مشکلات رسانه‌های مخرب مصون شوند و همچنین اینگونه خانواده ها قادر خواهند بود قدرت تحلیل درست را نیز به دیگران منتقل نمایند.
بنابراین؛ آموزش سواد رسانه، باید ابتدا از خانواده شروع و به مرور در سطوح مختلف جامعه رواج و گسترش یابد.
در این راه؛ مسئولیت افراد صاحب نظر، اساتید، پژوهشگران و اندیشمندان در حوزه‌ی رسانه به شدت اهمیت دارد. این افراد به کمک استراتژیت های اجتماعی می‌توانند در اعتلای سطح فرهنگ و سواد رسانه در جامعه بهترین نقش را ایفا کنند. اگر دانش و سواد رسانه در جامعه تزریق نشود، با توجه به سرعت انتقال اطلاعات در جهان، حلقه های پیوند ذهن مردم با واقعیت ها از دست اتاق فکر جامعه و متولیان فرهنگ جامعه خارج شده و به دست افراد سودجو و دون پایه می‌افتد.
در این حالت افراد سود جو منفعت طلب نیز قادر می گردند با کمترین هزینه و براحتی، هذیان های غیر واقعی و بی ارزشی را به متن جامعه وارد و صدمات جبران ناپذیری به باورهای مردم در سطوح خُرد و کلان وارد کنند.
اصول ده گانه در تحلیل خبرها و رصد موضوعات و تولید محتوا
1-اولویت رصد موضوعات و تحلیل اخبار را روی ثمر بخشی در استحکام یا اصلاح اعتقادات و باورهای خودمان قرار دهیم.
2-کلیت کار در برابر رسانه اعم از تولید محتوا یا برداشت محتوا باید مناسب و صحیح انتخاب گردد و همچنین ترکیب آن هم باید متناسب باشد.
3-هر چند در برخورد با رسانه و تحلیل موضوعات آن بر اساس تفکر تشکیلاتی عمل کردن، مهم و ضروری است، اما باید توجه داشته باشیم رویکرد تشکیلاتی نیز باید در راستای منافع و اهدافی باشد که خود انتخاب کرده ایم و تحمیلی نباشد.
4-در صورتی که در کنار تحلیل محتوا اقدام به تولید محتوا برای رسانه داریم توجه شود برای اینکه پیام های خوبی تولید گردد باید ابتدا تغییراتی نیز در خودمان ایجاد کنیم. یعنی اینکه مشی و رویکرد تخصص، دانش و توانایی فنی ما؛ قادر به برآوردن نیاز رسانه باشد.
5-در تولید محتوا توجه کنیم؛ عناوین ارزشی ندارند، بلکه این عملکردها هستند که ارزش گذاری می شوند لذا در این عملکرد به قابلیت و وجهه انسانی بیش از پیش توجه معنا گرا شود.
6- در تحلیل یا تولید محتوا فریب زرق و برق و ظاهر افراد را نخوریم.
7-به هنگام تولید محتوا در رسانه بزرگ فکر شود، اما کوچک عمل گردد، باید توجه کرد حوزه نظر با عمل، با یکدیگر متفاوت است، زیرا در ضمن اینکه بایستی آرمان‌های متعالی را در نظر داشت؛ اما محدودیت ها و محضوریت ها ما را به الاجبار به سمت تولید در حد مقدورات سوق خواهد داد.
8-هر چند امروزه با روش مهندسی معکوس اندیشه ها را به چالش وا می دارند، لاکن در تولیدات رسانه ایی این امر صادق نخواهد بود. لذا باید در تولید محتوای رسانه ایی با جزئیات شروع نمود.
9-ماندگاری تخصص ها، در میزان خلاقیت های آنان است. یعنی اینکه هرچه خلاقیت ما در حوزه تخصصی بیشتر باشد ماندگاری آن نیز بیشتر خواهد بود. خلاقیت مهم ترین رکن در تخصص است، از این رو سازمانهای خلاق ماندگارترهستند.
10- در تحلیل محتوا یا تولید محتوا به ظاهر افراد و قضاوت شخصیت ظاهری آنان نپردازیم زیرا هر چند در دیدگاه دینی و معنوی علم را بسیار وابسته به عالم می دانندف اما ایا قادر هستیم بتوانیم تشخیص دهیم نَفس حق عالم، چقدر می تواند بر خودش موثر باشد؟ یا چقدر یک دانشمند و متخصص و عالم و عُلما، بر رفتار و‌کردار و‌گفتار خود کنترل دارند؟ از آنجا که جواب به این پرسش ها منفی است لذا نباید در تحلیل محتوا و رسانه و حتی تولید آن اسیر ارزیابی و قضاوت کردن شخصیت فردی دیگران بشویم.
برخی از تکنیک های تولید محتوا در رسانه
رسانه ها برای جذب مخاطب از تکنیک های ویژه و بسیاری استفاده می کنند؛ اعم ان در موارد زیر خلاصه می شود.
1-خلاقیت ؛ تولیدات رسانه ای امروزه کوتاه – سریع – ساده – جذاب هستند.
2-جذابیت؛ تولیدات رسانه ایی همیشه جذابیت را در شیرین بودن محتوا یا خنده و طنز آن نمی بینند، بلکه گاهی جذابیت محتوا را در جدیت آن قرار می دهد..
3-مقدمه کوتاه؛ پرهیز از مقدمه های طولانی؛ زیرا امروزه مخاطبین و بخصوص جوانان حوصله یا وقت کافی برای رسیدن به اصل موضوع را در خود ایجاد نکرده اند.
4-تفکیک و جدا نمودن استادان و عالمان فن از شارلاتان های فضای رسانه ایی، زیرا متاسفانه امروزه بجای اینکه از زبان استادان و عالمان مطالب را بشنویم از زبان افرادی شارلاتان می شنویم، آدم های که خیلی خوش تیپ و با ظاهری آراسته و خوش صحبت که به خوبی قادر هستند از لغات غیر بومی در بیانش استفاده می کنند، این افراد ظاهرا با دیپلماسی جهانی آشنا و در مورد همه چیز صحبت می کنند از مذاکرات پیچیده سیاسی تا بحران های درهم منطقه ایی تا سیاست های بزرگ در سطح جهانی در تمامی حوزه های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و دینی خود را صاحب نظر می دانند، ولی حرف شان غلط بوده و درست همانند ترشی مخلوط اظهار مطلب می کنند. بنابراین رسانه های موفق دقت می کنند چه مطلبی را از زبان چه کسی برای کدام مخاطب ارائه دهند.
5-ارائه مطلوب؛ رسانه هایی موفق هستند که بتوانند مطالب و موضوعات عالمانه را به زبان ساده و عامیانه بیان کنند. در حقیقت هنر رسانه در این است که پیچیده ترین و‌عمیق ترین حرف ها را به شکل ساده ارائه کند، نه اینکه حرف های ساده لوحانه را بزبان ساده گفته و آن را عالمانه نشان دهد.
چرا باید رسانه ها را جدی بگیریم؟
از آنجا که زبان رسانه ذاتا زبان اقناء است؛ اینان تلاش می کند با کادر بندی مطالب و محتوای خود آنچه مورد مطلوب نظرشان است با استدلال های به ظاهر عقلانی، احساسات و عواطف مخاطب را درگیر نموده و همزمان دل و ذهن مخاطب را به خودشان معطوف نمایند.
رسانه، واقعیت ها را آن طور که دوست دارد جلوه می دهد. در واقع رسانه محتوا را گاهی اوقات چون نمی تواند و اکثر زمان ها چون نمی خواهد، اطلاعات را به ما منتقل نمی کند.
بنابراین اگر از رسانه ایی را اینچنین بود، بایستی با آنها برخورد شود و بهترین برخورد با رسانه ایی که واقعیت ها را منعکس نکرده یا واقعیت را در جهت اهداف و مطامع خود تحلیل و ارائه دهد بایستی توسط نگاه مخاطب حذف شوند.
خسرو علیزاده
با همکاری سرویس رسانه سایت تحلیل ایرانی