طرح کریستال
(طرح مشترک ساواک و موساد)
استفاده‌ی ابزاری اسرائیل از ساواک
طرح «کریستال» یا «بلور»، توافقی میان اسرائیل و ایران برای رخنه به درون سازمان‌های مختلف فلسطینی در چهارچوب یک عملیات مشترک ستادی بود. اجرایی شدن این طرح، اوج همکاری سازمان امنیت و اطلاعات کشور(ساواک) با سازمان‌های اطلاعاتی و جاسوسی اسرائیل و تماماً متضمن مطامع و منافع صهیونیست‌ها بود.
در قالب این طرح، شناسایی، استخدام، آموزش و اعزام جاسوس به کشورهای عربی به طور کامل تحت نام و پوشش ساواک اما با هدایت و کنترل و نقشه‌ی اسرائیلی‌ها اجرایی و عملیاتی می‌شد.
این طرح که در دهه‌ی 40 شمسی طی توافقاتی میان دستگاه‌های امنیتی ایران و اسرائیل اجرایی شد، نشان‌دهنده‌ی آن است که چگونه اداره کل دوم و هشتم ساواک عملاً در خدمت برنامه‌ها و اهداف اسرائیل در ایران و دیگر کشورها به ویژه کشورهای خاورمیانه مثل مصر، عراق و لبنان قرار گرفتند.
نکته‌ی قابل تأمل در اسناد ساواک، اعلام نظر مخالف کارشناسان و مدیران کل هشتم و دوم ساواک درباره‌ی طرح کریستال است چرا که این طرح هم به لحاظ سیاسی، هم اقتصادی و مهم‌تر از همه اطلاعاتی و امنیتی مغایر با اهداف، منافع و برنامه‌های ساواک بود و به علاوه میزان نفوذ و رخنه‌ی اسرائیل را در این سازمان افزایش می‌داد اما آن گونه که اسناد ساواک نشان می‌دهد، دست‌های مخفی وارد صحنه شدند و به ساواک چنین توصیه کردند: «پیشنهادات اسرائیلی‌ها با نظر مثبت ارزیابی شود»!
جاسوسی اسرائیل با پوشش ساواک ایران
طرح «کریستال» یا «بلور» توافقی میان اسرائیل و ایران برای شناسایی، جذب و استخدام اتباع کشورهای عربی و خاورمیانه بود که رژیم صهیونیستی نیاز داشت از آنها اطلاعات کسب کند. اما مسأله‌ای که اسرائیلی‌ها با آن رو‌به‌رو بودند، عدم تمایل برخی مأموران و جاسوسان نشان‌شده‌ی عرب برای همکاری با سرویس اطلاعاتی اسرائیل و یا اعضای منتسب به این سرویس بود. بنابراین ساواک به عنوان پوششی برای عملیات جاسوسی اسرائیل عمل می‌کرد و اعضای سرویس اطلاعاتی رژیم صهیونیستی با هویت و مدارک ایرانی و تحت نام و عنوان ساواک ایران با مزدوران ارتباط برقرار می‌کردند.
در بخشی از اسناد ساواک چنین آمده است:
« با توجه به ورود جانشین نماینده‌ی سرویس زیتون، آقای”یهودا یکوتیل” به ایران، مستدعی است اجازه فرمایند اوامر عالی جهت صدور مدارک ایرانی(شناسنامه) برای ایشان به نام “احمد کاشانی” و همسرش به نام “هایده سلطانی” به اداره کل پنجم ابلاغ گردد.»
این اقدام ساواک در واقع یک تعهد و تضمین غیر رسمی در برابر هرگونه عواقب احتمالی اقدامات اسرائیل بود به این معنا که در صورت افشای ماهیت جاسوسان سرویس اسرائیل یا دستگیری آنها از سوی کشورهای هدف، ساواک و دولت ایران باید هزینه و غرامت سیاسی آن را پرداخت می‌کرد و از این بابت هیچ‌گونه ضرر و زیانی متوجه رژیم صهیونیستی نبود.
شگردهای اسرائیل در جاسوسی از اتباع عرب
بر اساس اسنادی که از طرح کریستال منتشر شده است، استخدام منابع عرب از میان اتباع کشورهای عربی که به مناسبتی یا دلیلی وارد ایران می‌شدند، مانند مقامات عالی کشور هدف، مأمورین رسمی، بازرگانان، دانشجویان، زوار و غیره صورت می‌گرفت. از دیگر گروه‌هایی که به عنوان منبع شناسایی می‌شدند به اتباع ایرانی که اقوام و بستگانی در کشورهای هدف دارند یا خودشان در آن کشورها سکونت داشته‌اند، اشاره شده است.
بخش قابل توجهی از مأموران و جاسوسان جذب شده، مشاغل نظامی داشتند و از افسران و درجه داران و کادر نسبتاً رده بالای ارتش یا نظامیان اخراجی و بازنشسته و نیز وابسته‌های نظامی سفارت‌خانه‌های عربی بودند. برخی نیز دارای مشاغل حساس در وزارت امور خارجه یا حتی منشی مقامات بلندپایه بودند.
در این رابطه، دانشجویان عرب مخصوصاً دانشجویان فلسطینی‌الاصل برای سرویس جاسوسی اسرائیل از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بودند. از آنجا که این دانشجویان عمدتاً به لحاظ مالی در مضیقه بودند، ساواک با پرداخت وام تحصیلی، آنها را تطمیع می‌کرد و به دام می‌انداخت.
اسرائیلی‌ها با نشان کردن، جذب و استخدام دانشجویان عرب فلسطینی، از آنها به عنوان مأموران نفوذی در داخل نهضت‌ها و گروه‌های مبارز، بهره‌برداری می‌کردند و از این طریق نه‌تنها مبارزان ضد اسرائیلی را در میان اعراب شناسایی می‌کردند، بلکه از طریق این منابع به اطلاعات ذی‌قیمتی دسترسی پیدا می‌کردند.
پایگاه‌های برون مرزی جاسوسی اسرائیل در ایران
ایجاد پایگاه‌های جاسوسی در برخی مناطق ایران از جمله تلاش‌ها و تحرکات عمده‌ی اطلاعاتی اسرائیل برای جاسوسی در دوران پهلوی بود.
اسرائیلی‌ها از طریق این پایگاه‌ها که در مناطق مرزی جنوب و غرب ایران برپا شده بود، به جذب و استخدام مزدوران اطلاعاتی و اعزام آنها به کشورهای عربی مبادرت می‌کردند.
بر اساس اسناد موجود، اسرائیل در ایران سه پایگاه برون‌مرزی برای استخدام جاسوس و اعزام آنها به کشورهای عربی و کسب اخبار و اطلاعات مورد نیاز ایجاد کرده بود. این پایگاه‌ها در خوزستان(مرکز اهواز)، ایلام(مرکز ایلام) و کردستان( مرکز بانه، مریوان) مستقر بودند.
اکثر مأموران پایگاه‌ها عراقی بودند ولی پایگاه خوزستان موفق شده بود تعدادی مأمور کویتی، بحرینی، اماراتی و حتی افرادی از عربستان سعودی را نیز استخدام کرده و به کار بگیرد به طوری که کلیه‌ی اطلاعات لازم از عراق و تا حدی از کویت و امارات و عربستان و سوریه از این سه پایگاه جمع‌آوری می‌شد.
البته فعالیت جاسوسی مأموران آموزش دیده در این پایگاه‌ها برای برخی از کشورهای عربی آشکار شده بود و حتی در بعضی کشورها مثل عراق تعدادی از این جاسوسان دستگیر شده و به سزای اعمال خیانتکارانه‌ی خود رسیدند.
سفارش اطلاعاتی اسرائیل برای شاه و ساواک
شاه و ساواک چگونه به جاسوسان اسرائیل تبدیل شدند؟
ارتباط و به اصطلاح همکاری بین ساواک و دستگاه اطلاعاتی ایران با اسرائیل و فراتر از آن رژیم صهیونیستی با دربار در حدی بود که اسرائیلی‌ها با گستاخی برای خود این حق و امتیاز را قائل بودند که هرگونه اخبار و اطلاعات مورد نیاز خود را به دستگاه‌ها و یا اشخاص سفارش دهند. برای مثال سرویس اسرائیل از ساواک می‌خواهد از مراسم رژه‌ی ارتش عراق عکس تهیه کند و ساواک نیز بلافاصله این کار را انجام می‌دهد و سه حلقه فیلم که از مراسم رژه‌ی ارتش عراق گرفته را برای اسرائیل می‌فرستد.
این سفارش‌های اطلاعاتی نه تنها ساواک و مقامات عالی‌رتبه بلکه حتی شخص محمدرضا شاه را شامل می‌شد. برای مثال سفارش «اسحاق رابین» نخست وزیر وقت رژیم صهیونیستی به محمدرضا پهلوی مبنی بر اینکه در ملاقاتش با «انور سادات» رئیس‌جمهور وقت مصر، افکار و دیدگاه‌های او را درباره‌ی مسائل منطقه و اسرائیل جویا شده و به اطلاع او برساند. او نامه‌ای در سال 1355 برای محمدرضا شاه می‌فرستد و این‌طور می‌نویسد:
«اعلی‌حضرتا، در مدتی که اینجانب برای آخرین بار افتخار زیارت اعلی‌حضرت را داشتم یعنی موقعی که فاصله‌ی چندانی با انعقاد قرارداد موقت با مصر نمانده بود، اوضاع مملو از حوادث مهم و تحولات ناگهانی بوده است. من معتقدم که بسیار ارزنده خواهد بود که اعلی‌حضرت طی بازدید پرزیدنت سادات از ایران از افکار او در مورد حوادث منطقه، امکانات مربوط به رفع مناقشه اسرائیل با همسایگانش و راه وصول به این هدف، مداخله‌ی سوریه در لبنان و تأثیر اوضاع لبنان بر حوادث منطقه و آینده‌ی لبنان مطلع شوید. بسیار سپاس‌گزار خواهم بود از اندیشه‌های اعلی‌حضرت و پرزیدنت سادات در مورد این مسائل آگاه شوم.»
منبع:متسا