نگاهی به عوامل کاهش قیمت خودرو در بازار کشور
در خبرها امده بود که قیمت خودروها و بخصوص خودروی های خارجی در جاده سرایزی افتاده و رو به کاهش است. در این جاده طبق آنچه که شاید از قبل هم قابل پیش بینی بود؛ قیمت ماشین های خارجی و البته گران قیمت وارداتی است و سپس برخی از ماشین‌های چینی مونتاژی است که توانسته در سبقت از سایر ماشین‌ها و بخصوص خودروهای داخلی برنده شود و کاهش‌های قابل ملاحظه‌ایی از قیمت را بر بازار خودرو تحمیل نمایند.
در بازار ایران هر چند برخی از قیمت‌های محصولات شرکت‌های ایرانی مقاومت می‌کنند ولی اینان بر اساس طبیعت بازار، خواه ناخواه طبق قانون عرضه و تقاضا، پیش بینی می‌گردد حداقل در کوتاه مدت تن به این قانون داده و تسلیم ارزانی قیمت خودروهای خود شوند.
در اینجا، سئوال اساسی این است که چه عواملی باعث این تکانه نسبتا شدید قیمت در حوزه خودرو شده است و آیا این ارزان شدن قیمت خودرو می‌تواند بر سایر بازارها و حوزه‌های اقتصادی در ایران نیز تاثیر بگذارد یا خیر؟
برای پاسخ به این سئوال؛ ابتدا به برخی از عوامل که موجب کاهش قیمت خودرو گردده است؛ اشاره می‌گردد:
کاهش نقدینگی
تمامی کارشناسان اقتصادی در ایران طی سال‌های اخیر؛ یکی از مهمترین دلایل گرانی و رشد تورم را وجود نقدینگی فراوان در بین مردم و خریدار خُرد می‌دانستند. لذا در این رابطه سیاست‌های دولتی در حوزه اقتصاد موجب گردید این نقدینگی با شیب نزولی اما ملایم کاهش یافته و شاهد کمبود نقدینگی در دست مردم باشیم. از این رو عدم وجود پول در بین مردم را می‌توان از عوامل مهم کاهش خریداران سنتی و اقشاری خودرو دانست.
کاهش تقاضا و رشد عرضه
همانطور که در بند یک همین یادداشت اشاره شد عدم نقدینگی موجب پایین آمدن کاهش تقاضا گردیده است و از سوی دیگر شرکت‌های بزرگ سازننده خودرو برای مبارزه با گرانی و حفظ قیمت‌های خودرو از سوی خودشان، تلاش نمودند با تولید و عرضه بیشتر و حتی تخلیه پارکینگ‌های این شرکت‌ها از خودروهای دپو شده، بر این گرانی بی رویه چیره شوند. همین موضوع موجب افزایش عرضه بالا نسبت به تقاضای آن در بازار گردید و لذا استارت کاهش قیمت خودروها کلید خورد.
توقف بازار به دلیل مشاهده تحولات آینده
مشتریان بازار خودرو معمولا بر دو دسته کلی تقسیم می‌گردند؛ دسته اول سودا گران خودرو که با خرید و فروش انواع خودرو به کسب درآمد مشغول هستند و البته سودهای کلان و منفعت‌های خلق الساعه برای این دسته مطلوب‌ترین شیوه کسب درآمد است. دسته دوم مشتریان عمومی یا همان مصرف کنندگان عام هستند که برای برطرف نمودن نیازشان مجبور به تهیه خودرو هستند.
در شرایط فعلی که زمزمه‌های جدی کاهش قیمت خودروها و تداوم آن بر سر زبان بازار هست. هر دو دسته از مشتریان به صورت طبیعی برای خرید خودرو عجله‌ایی نخواهند داشت و بیشتر منتظرند که سرمایه مالی خود را حفظ نمایند تا تکلیف قیمت نهایی معین گردد و اکنون سرمایه خود را به پای خرید وسیله نقلیه نریزند.
آزادی واردات خودرو خارجی
سیاست واردات خودروهای دست دوم که صدور مجوزات آن در دست اقدام است قطعا یکی از مهمترین عوامل کاهش و ارزانی خودرو است. زیرا حوزه خودرو بخوبی می‌داند با ورود این دسته ها از ماشین به بازار ایران، مشتریان ایرانی که عادت دیرینه ایی به استفاده از خودروی‌های دسته دوم دارند، از این گونه وسایل نقلیه استقبال کرده و در نتیجه سایر خودروهای نو در بازار با رکود شدید خریدار مواجهه خواهند شد.
تثبت قیمت ارز
سال هاست قیمت پایه ارز به عنوان مبنای قیمت گذاری کالاها در ایران شناخته شده است. این پایه گذاری قیمت بر اساس ارز نیز، (هرچند به صورت غیر رسمی بوده) اما به دلیل وابستگی شدید اقتصاد نفتی ایران به فروش نفت و ارز وارداتی آن، و عدم توجه اساسی به تولید و عدم بالا بردن سطح عرضه سایر کالاهای ایرانی، قیمت ارز بسیار موثر عمل کرده است.
در شرایط فعلی و بعد از چند تکانه شدید قیمت ارز؛ که دائم رو به افزایش نهاده بود، اکنون شاهد هستیم طی چند ماه خبری از این تکانه ها خبری نیست و تقریبا یک ثبات نسبی در حوزه ارز شاهد هستیم . این ثبات به هر دلیل باشد توانسته است اثرات مثبت خود را بر قیمت خودرو نشان دهد.
اما این سئوال مطرح است ؛آیا این کاهش قیمت خودرو ها می‌تواند سر آغازی برای شروع روند کاهش قیمت در سایر حوزه‌های اقتصادی همچون ارز، مسکن، طلا و کالاهای اساسی دیگر باشد یا خود قیمت خودرو معمولا متاثر از سایر بازارهاست؟
تجربه بخوبی نشان داده است ورای هر گونه علل اساسی در قیمت گذاری کالاها، جامعه ایرانی شدیدا متاثر از شایعات و شرایط به روز قیمت‌ها است و لذا بایستی پیش بینی کرد به رغم مقاومت قیمت‌ها در برابر کاهش در سایر حوزه‌ها، بزودی شاهد کاهش چشمگیر این کاهش بوده یا حداقل رکود قیمتی کالاها در سایر حوزه‌ها در پیش خواهیم داشت.
نتیجه این شرایط در آینده قطعا به موضوع تولید مستقیم انواع کالا از جمله خودرو و عرضه آن توسط تولید کنندگان ایرانی ارتباط معنا داری پیدا خواهد کرد.
مجید بهمنی
مرداد 1402