تفسير القرآن الكريم -شُبّر
آشنایی با تفاسیر قرآن(قسمت بیستم)
تفسير القرآن الكريم (شُبّر)، عنوان دیگر آن
۱۸- تفسير القرآن الكريم (شُبّر)، عنوان دیگر آن؛ تفسیر الوجیز الصغیر اثر سید عبدالله شبر (1242ق) از علمای شیعه قرن سیزدهم قمری و از محدثین موثق امامیه، عالم اخلاق و مفسر قرآن است.
تفسیر «شبّر» کوچک‌ترین تفسیر مؤلف است که از دو تفسیر الکبیر ( صفوة التفاسیر ) و الوسیط ( الجوهر الثمین فی تفسیر القرآن ) او تلخیص شده و در یک مجلد به زبان عربی و شیوه روایی است. این تفسیر شامل تمام قرآن است که به شیوه مزجی، یعنی در آن از روایات، لغت، مباحث فلسفی و منطق بهره برده و نوشته شده است.
این اثر يكى از تفسيرهاى ارزشمند معروف و مختصر قرآن، به زبان عربى است كه به نام مؤلف آن، معروف شده است.
مؤلف، خود در مقدمه این تفسیر می‌گوید: «این نوشتار، تحقیقاتی والا و ارزنده و بیاناتی رسا و اشاراتی گویا، درباره برخی مشکلات آیات و موارد ناآشنای آن است که به شرح و بیان نیاز دارد و سعی بر آن است که عمدتا بر آنچه از خاندان عصمت که معادن تفسیر و تأویلند رسیده است؛ تکیه شود و آنچه با الفاظ و اغراض (اهداف) و نکات بلاغی مربوط است؛ در موجزترین اشارات و دقیق‌ترین عبارات ممکن آورده شود». بدین ترتیب، این تفسیر وجیز، لطیفترین تفسیر در بیان و بهترین تفسیر در تبیین معانی قرآن است که با ایجاز لفظ و وسعت معنا همراه است.
كتاب با مقدمه محقق آغاز و مباحث، در بردارنده تفسير تمام سور قرآن كريم بوده كه به ترتيب از سوره «حمد» آغاز و تا سوره «ناس» ادامه يافته است.
دکتر حامد حفنی داوود یکی از اساتید دانشکده زبان قاهره در مقدمه خود بر چاپ دوم (قاهره مکتبة النجاح ۱۳۸۵ ق ۱۹۶۵ م) می‌نویسد: «مؤلف دقت بسیاری در معنا و ایجاز در بیان عبارات را به کار گرفته است و این شیوه هم برای مبتدیان و هم برای محققان سودمند است، مبتدی از جهت سهولت بیان و محقق از جهت دقت و اصطلاحات تفصیلی آن بهره وافری می‌تواند ببرد، علاوه بر آن مؤلف محترم طبق وعده‌ای که در مقدمه تفسیر داده است از منابع وحی و خاندان نبوت استفاده کرده و تفسیر خود را با علوم آن بزرگواران خصوصا امام علی بن ابیطالب علیه‌السّلام و امام جعفر صادق علیه‌السّلام اصالت بخشیده است».
روش تفسیری سید عبدالله شبر
سبک این تفسیر بسیار ساده و روان است، پس از ذکر هر آیه توضیح مختصری در فهم و پیام آیه می‌آید، افزون بر اینکه برخی توضیحات تاریخی و علوم قرآنی مفسر بسیار جالب و قابل توجه برای همگان است در این تفسیر جمع بین دقت نظر و اداء معنی و ایجاز شده است، برای متخصصین مفید است چون به ایجاز مطالب زیادی را مطرح کرده و با دقت و تامل می‌توان به آن رسید و برای مبتدئین مفید است چون با روشی آسان اما تحلیلی مطالب را عرضه می‌دارد.
در این تفسیر ضمن رعایت جلوه روائی، در شرح و تفسیر آیات از روش تفسیر قرآن به قرآن نیز بهره برده است.
ذکر اسباب النزول آیات نیز مورد توجه بوده و در موارد لزوم به آن می‌پردازد.
ایجاز در بیان مطالب، سبب نشده که مفسر، نظری به دیدگاه ها و اقوال دیگر نداشته باشد و هر از گاهی به ذکر آن می‌پردازد.
مفسر محترم، متعرض قرائات شده و در پاورقی کتاب به آنها اشاره دارد، در حقیقت در تفسیر خود، قرائت امام حفص و قرائت غیر او را بیان کرده است.
(پایان قسمت بیستم)