گسترده ترین سفر خلیج (فارس) وزیر امور خارجه ایران چه اهدافی را دنبال میکند؟
الخليج اونلاین؛ ۲۷ ژوئن
پرونده های بسیاری بر سر میز مذاکرات میان مقامات ایران و مقامات کشورهای خلیج (فارس) قرار داشت که برجسته ترین آنها همکاری سیاسی بود.
آقای حسین امیر عبداللهیان وزیر خارجه ایران در اواخر هفته گذشته سفری به کشورهای خلیج فارس) انجام داد که چهار کشور قطر عمان کویت و امارات را در برگرفت و در واقع گسترده ترین سفر یک مقام ایرانی در منطقه به شمار میرود. این امر در راستای تلاشهای تهران برای در هم شکستن انزوایش صورت گرفت و در همین رابطه از صلح برقرار شده با ریاض بهره .گرفت این در حالی است که خبرهای انتشار یافته از نزدیک بودن زمان دستیابی ایران به توافق با کشورهای غربی در خصوص پرونده هسته ای حکایت دارد.
این سفر چند روز پس از سفر فیصل بن فرحان وزیر خارجه سعودی به تهران انجام گرفت که در نوع خود یک اقدام بی سابقه به شمار می رود و در راستای از سرگیری روابط میان دو کشور شکل گرفت و به دوران قطع روابط دیپلماتیک که تقریبا هشت سال ادامه یافت پایان داد.
سفر این مقام ایرانی از ۲۰ تا ۲۲ ژوئن در راستای تلاشهای منطقه ای برای پایان دادن به مشکلات و از سرگیری روابط به شکل طبیعی آن انجام گرفت و علاوه بر همه اینها خبرهای انتشار یافته از قریب الوقوع بودن زمان دستیابی به توافق میان آمریکا و کشورهای اروپایی از یک سو و ایران از سوی دیگر جهت احیای توافق هسته ای برجام به امضا رسیده در سال ۲۰۱۵ حکایت دارد. قطر و عمان در این خصوص تلاشهای میانجیگرانه مهمی انجام دادند.
بحث تحولات منطقه راه های ارتقای همکاری ها برای دستیابی به ثبات در آن و مسائل منطقه ای و بین المللی از جمله توافق هسته ای و مذاکرات مربوط به آن جزو برجسته ترین پرونده های مطرح شده در دیدارهای علنی وزیر خارجه ایران با مقامات خلیج (فارس) در این چهار کشور به شمار میرفت.
ایران همچنین به دنبال کاهش انزوای بین المللی خود پس از تحریم های آمریکا با در پیش گرفتن فرآیند آشتی جویانه با کشورهای همسایه است که بارزترین آن احیای روابط خود با ریاض و همچنین تسریع کار برای دستیابی به توافق هسته ای بود.
وزیر خارجه ایران در دیدار با شیخ تمیم بن حمد امیر قطر به تبادل دیدگاه در خصوص برجسته ترین مسائل منطقه ای بین المللی به ویژه تحولات اوضاع در منطقه پرداخت.
وی در دیدار با همتای قطری خود شیخ محمد بن عبدالرحمان آل ثانی همکاریهای دوجانبه در زمینه مسائل اقتصادی سرمایه گذاری و تجارت و تحولات اخیر توافق هسته ای و شماری از مسائل منطقه ای و بین المللی به ویژه تلاش برای تقویت ثبات در افغانستان و تحولات بحران روسیه و اوکراین را مورد بحث و تبادل نظر قرار داد.
دیدار وی با همتای عمانی اش بدر البوسعیدی شامل تبادل دیدگاه در خصوص برخی از مسائل و تحولات در صحنه منطقه ای و بین المللی گردید وی همچنین در راستای تلاش های شکل گرفته برای توقف جنگ در یمن با هیات حوثی در مسقط دیدار و گفت وگو کرد.
وی در کویت ارتقا بخشیدن به سطح همکاری مشترک در خصوص برخی از مسائل حیاتی و مهم به ویژه مسائل اقتصادی و سرمایه گذاری را مورد مناقشه قرار داد.
صنم وکیل پژوهشگر امور ایران در موسسه بین المللی چتم هاوس معتقد است که ایران با فعالیتهای فشرده دیپلماتیک اخیر خود میخواهد ثابت کند علیرغم تحریمها و اعتراضات داخلی با تقویت روابط خود در سطح جهانی همچنان در برابر توفان ایستاده است.
اما کشورهای خلیج (فارس) همچنان خواهان مشاهده اقدامات عملی از سوی ایران یعنی توقف دخالتهایش در برخی از کشورهای عربی و تهدیدهایش علیه کشتیرانی در آبهای خلیج (فارس) هستند.
از سوی مصطفی نعیمی پژوهشگر مسائل ایران گفت: سفر وزیر خارجه ایران به کشورهای خلیج (فارس) در چارچوب تقویت گامهای ایران برای برقراری آرامش در جهان عرب به ویژه خلیج (فارس) انجام گرفت.
نعیمی در گفت وگو با الخلیج اونلاین معتقد است که تحقق بخشیدن به نتایج زودهنگام سخت و دشوار است.
وی گفت : ایران دو فرآیند را در پیش گرفته است اولین فرآیند نظامی است که بر اساس آن به دستاوردهای تحقق یافته توسط شاخه های مسلح وابسته به تهران به ویژه حوثی ها در یمن تمسک جسته است دومین فرآیند رویارویی سیاسی است که بر اساس آن دولت دکتر ابراهیم رئیسی بدون موافقت رهبر ایران نمیتواند تغییری صورت دهد.
ایران امیدوار است آشتی های شکل گرفته با کشورهای منطقه باعث شکوفا شدن اقتصادش شود که در نتیجه تحریمهای آمریکا به شدت آسیب دیده است.
تحریم های آمریکایی باعث شد تا شرکتهای خارجی از سرمایه گذاری در ایران صرف نظر کنند و بر همین اساس در صدد جذب سرمایه های چینی برآمد و به سوی کشورهایی روی آورد که با قدرتهای غربی ارتباطی ندارند هر چند دارای سطح پایینی از رشد و توسعه هستند.
هر چند سفر وزیر خارجه ایران به کشورهای خلیج (فارس) یک سفر استثنایی است اما در طی آن توافقنامه های اقتصادی زیادی به امضا نرسید هر چند تهران در صدد جلب سرمایه های کشورهای خلیج فارس به ویژه پس از برقراری صلح و آشتی با عربستان برآمده است اما به نظر میرسد پیشرفت در این خصوص با حل و فصل مسائل دیگر در ارتباط است که همچنان لا ینحل باقی مانده اند هر چند تهران روابط همکاری اقتصادی خود را با برخی از کشورهای خلیج فارس حفظ کرده است.
مصطفی نعیمی پژوهشگر گفت: هنوز بسیار زود است که بخواهیم در مورد طرح های اقتصادی اعراب در ایران و یا برعکس سخن به میان آوریم.
نعیمی افزود: سخن گفتن ایران در این خصوص در واقع یک تبلیغ رسانه ای است تا بدین ترتیب بتواند ملتهای عرب را برای پذیرش ایران آماده نماید؛ زیرا این موضوع همچنان در سطح گسترده غیر قابل قبول به شمار میرود؛ زیرا ملت های عرب به طور فزاینده ای با خطر حاصل از گسترش حضور و نفوذ ایران آشنا شده اند مگر آنکه ایران بخواهد به حمایت های خود از شاخه های هوادار خود در کشورهای عرب پایان دهد.
تهران میخواهد بر پایه صلح و آشتی خود با ریاض روابط خود را با کشورهای خلیج (فارس) تقویت نماید که با واشنگتن دشمن تهران روابط تقریبا با ثباتی دارند.
وزیر خارجه ایران در مسقط خاطرنشان کرد که دبیرکل سازمان ملل پیشنهاد تشکیل نشست وزیران خارجه هشت کشور حوزه خليج (فارس) در نیویورک را ارائه داده است که به گفته وی میتواند باعث افزایش همکاری های تنگاتنگ میان آنها شود.
وزیر خارجه ایران در پایان سفر خود به کشورهای خلیج (فارس) در صفحه شخصی خود در شبکه اجتماعی توئیتر نوشت: «ایجاد ساز و کار مشترک برای گفت وگو و همکاری با مشارکت همه کشورهای منطقه راهبردی خلیج فارس بیش از هر زمان دیگری لازم و ثمربخش است.
وی در همین رابطه به طرح تشکیل مجمع گفت وگو و همکاری با همکاری کشورهای خلیج (فارس) در شمال و جنوب آن اشاره و خاطرنشان کرد جزئیات این طرح به طور مکتوب در آینده نزدیک به تمامی کشورهای همسایه ارائه خواهد شد. مصطفی نعیمی در گفت وگو با الخلیج اونلاین اظهار داشت: ایران میخواهد با استفاده از طرح های یاد شده فرصت کافی برای تقویت توان شاخه های نظامی خود را بیابد که در سراسر منطقه انتشار یافته اند.
نعیمی معتقد است که باید یک سازوکار نظارت عربی و بین المللی برای تحت نظر قرار دادن فعالیت های برهم زننده امنیت جهان عرب توسط ایران ایجاد شود و سپس بر اساس آن پیشرفت یا عدم پیشرفت در پروندههای کاهش تنش با ایران شکل خواهد گرفت.
پرونده هسته ای یکی از برجسته ترین مسائل لاینحل باقی مانده میان ایران از یک سو و آمریکا و کشورهای اروپایی از سوی دیگر به شمار میرود که به طور مستقیم بر اوضاع منطقه تاثیرگذار است این موضوع در سفر آقای عبداللهیان به کشورهای خلیج (فارس) مورد کنکاش قرار گرفت.
گفت و گوهایی میان نمایندگان ایران و اتحادیه اروپا در هفته گذشته در دوحه انجام گرفت و دو طرف ابراز داشتند که مذاکرات یاد شده منجر به شکل گیری تحولات مثبت در شماری از مسائل مربوط به توافق هسته ای گردید.
این نشست چند روز پس از اظهار نظر حضرت آیت الله علی خامنه ای رهبر ارشد ایران برگزار شد که گفته هایش در تمامی مسائل مربوط به ایران فصل الخطاب به شمار میرود. وی طی این اظهار نظر شکل گیری توافق هسته ای جدید با غرب را امکان پذیر دانست.
عمان چند هفته پیش پیام هایی میان تهران و آمریکا مبادله کرد مذاکره کننده ارشد ایران در مذاکرات هسته ای دو هفته پیش گفت که با همتایان انگلیسی، آلمانی و فرانسوی خود در امارات شماری از مسائل مشترک را مورد بحث و تبادل نظر قرار داد. تهران و واشنگتن به شدت بر پیشرفت گفت و گوهای غیر مستقیم میان خود سرپوش میگذارند که بر اساس آن خبرهایی در خصوص قریب الوقوع بودن دستیابی به توافق انتشار یافت اما این موضوع از سوی ایران و آمریکا تکذیب شد.
دیاکوحسینی کارشناس ایرانی نزدیک به تیم حسن روحانی رئیس جمهور پیشین میگوید ایرانیان و آمریکایی ها در صدد امضای توافقنامه های محدود به منظور کاهش تنش هستند که از جمله آنها میتوان به پیشرفت شکل گرفته در سطح برنامه هسته ای ایران و آزادسازی زندانیان اشاره کرد.
کشورهای منطقه بر آرام کردن تنش های شکل گرفته در نتیجه درگیریهای نظامی در یمن و سوریه تاکید دارند و بر همین اساس به گشایش شکل گرفته میان ایرانیان و آمریکاییها مثبت نگاه میکنند.
این امر یکی از عوامل اصلی عادی سازی روابط میان ایران و عربستان به شمار میرود و بر سایر کشورهایی همچون مصر و بحرین که روابط خود را با ایران قطع کرده اند تاثیر گذاشته به گونه ای که ممکن است این کشورها نیز در آینده نزدیک روابط خود را با تهران از سرگیرند