تردیدهایی جدی در خصوص مزایای اقتصادی تنش زدایی با عربستان برای ایران وجود دارد

تردیدهایی جدی در خصوص مزایای اقتصادی تنش زدایی با عربستان برای ایران وجود دارد

المانیتور؛ 18 ژوئن

نویسنده جک داتون :

در هفته جاری خالد الفاتح وزیر سرمایه گذاری عربستان سعودی در خصوص پتانسیل اقتصادی توافق میان جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی با میانجیگری چین صحبت کرد اما کارشناسانی که با المانیتور مصاحبه کرده اند درباره این پتانسیل ها تردیدهایی دارند.

خالد الفاتح وزیر سرمایه گذاری عربستان سعودی مدعی است که نسبت به پتانسیل اقتصادی تنش زدایی _ اعلام شده در ۱۰ مارس _ میان عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران با میانجیگری چین “خوشبین” است.

وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا نیز در اوایل این هفته در مصاحبه ای با CNBC خاطر نشان کرد که «بسیار امیدوار» است که عادی سازی روابط میان عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران فراتر از دامنه دو کشور باشد و به دنبال آن بتواند به نگرانی هایی که جامعه بین المللی نسبت به تهران دارد، رسیدگی کند.

خالد الفاتح اذعان داشت که شرکتهای سعودی همچنین میتوانند کمکی برای بازار جمهوری اسلامی ایران در دوران تعطیلی و تحریمها باشند. وی در ادامه افزود: این توافق در همه جبهه ها به نفع ماست عادی سازی روابط میان دو دشمن دیرینه منطقه یعنی عربستان سعودی و ایران که همیشه درگیر تعارضات و درگیریهای نیابتی بودهاند منافع همه جانبه دارد. «جمهوری  اسلامی ایران میخواهد که در کوتاه مدت یک میلیارد دلار تجارت دوجانبه سالانه را محقق ساخته و در میان مدت نیز به ۲ میلیارد دلار برسد که با توجه به تحریمهای اعمال شده از سوی ایالات متحده این هدف را باید بلند پروازانه دانست.

عربستانی ها تنها وعده سرخرمن میدهند

کارشناسانی که با المانیتور گفت و گو میکردند بر این باورند که لحن خالد الفاتح _ با توجه به تحریم ها و تنش های شدید با واشنگتن _ خوش بینانه تر از واقعیت اقتصادی تنش زدایی میباشد و این واقعیتی آشکار است . آنها معتقدند با احیای روابط میان ایران و عربستان این دو قدرت میخواهند از کاهش نفوذ آمریکا در منطقه استفاده کرده و روابط خود را با پکن را تقویت کنند.

صنم ، وکیل مدیر برنامه خاورمیانه و شمال آفریقا چتم هاوس به المانیتور گفت که این اقدام آنها در خصوص احیای روابط تنها چیزی در حد برقراری روابط دو جانبه است نه فراتر از آن وی در ادامه افزود: ریاض تنها وعده سر خرمن به ایران میدهد. زیرا به خوبی از این موضوع آگاه است که تحریم های اعمال شده از سوی آمریکا مانع از هرگونه تلاش جدی خواهند شد. از آنجایی که ریاض فرض را بر این گذاشته که جمهوری اسلامی ایران مفاد توافق را زیر پا میگذارد تنها به دنبال نشان دادن نیت خوب خود به چین و خوش رقصی برای این کشور و اهدافی فراتر از آن است در حالی که آنها همچنین امید دارند که مشوق ها در طول زمان بتوانند پایه ی محکمتری بنا نهند.

به گزارش رسانه های دولتی ایران ،فیصل بن فرحان آل سعود وزیر امور خارجه عربستان سعودی روز شنبه برای افتتاح سفارت این کشور به ایران سفر کرد.

اما جیسون برادسکی محقق غیر مقیم در مؤسسه خاورمیانه به المانیتور گفت: سعودی ها هیچ شک و تردیدی ندارند که رفتار بدخواهانه جمهوری اسلامی ایران منشأ بی ثباتی در منطقه است.

وی در ادامه افزود: وزیر با لفاظی های سرسام آور و خوشبینی فزایندهای صحبت کرده اما وی به این موضوع نیز اشاره میکند که جمهوری اسلامی ایران به طور جدی میبایست به رفتارهای بد خود رسیدگی کند اعطای امتیاز به ویژه در مورد موشک ها و پهپادها و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در فهرست اولویت های رهبری کنونی ایران نیست .تحریم های ایالات متحده علیه ایران همچنان پابرجاست و پادشاهی عربستان نیز به خوبی به این موضوع واقف است.

تضمین ثبات اقتصادی

ریاض بر اجرای چشم انداز ۲۰۳۰ متمرکز است و تلاش میکند تا حد امکان تنشها را کاهش دهد تهدید حمله فرامرزی به اهداف این پادشاهی از جانب ایران یا یکی از نیروهای نیابتی این کشور در یمن یا لبنان، تنها موجب میشود تا پروژه های چند میلیون دلاری را که به عربستان سعودی کمک میکند تا اقتصاد خود را از نفت جدا کند و اقتصاد خود را سوای نفت تا زمینه های دیگری نیز تنوع بخشد، از مسیر اصلی خود خارج میکند. اگر عربستان سعودی بتواند به جامعه بین المللی نشان دهد که مقصدی مطمئن و امنی برای سرمایه گذاری مستقیم خارجی در بلندمدت است ، مشوق های تجاری قابل توجهی پیشرو خواهد داشت.

به گمان برادسکی، عربستان سعودی با همین تصور به تهران رو آورده است اما با توجه به طرز فکر انقلابی جمهوری اسلامی پروسه این روند را طولانی تر خواهد کرد.

هنریروم ، کارشناس ارشد مؤسسه واشنگتن، خاطر نشان کرد که در کوتاه مدت تحریم های ایالات متحده مانع بزرگی برای رشد هستند چرا که محیط تجاری ضعیف ایران طی دهه ها تحریم ،با مشکلات فزاینده ای مواجه است.

هنری روم به المانیتور گفت: با گذشت زمان ممکن است که عربستان سعودی و یا سایر کشورهای خلیج فارس تمایل بیشتری به آزمایش محدودیت های ایالات متحده آمریکا داشته باشند درست مثل همان کاری که امارات با صادرات نفت ایران انجام داده؛ به ویژه اگر به نظر رسد که آرامش و امنیت را از تهران خریداری کرده است.

کیمبرلی دونوان ،مدیر ابتکار اقتصادی در شورای آتلانتیک این پرسش را مطرح کرده که این پیمان چه معنایی برای تلاش های خاورمیانه در مبارزه علیه پولشویی و مقابله با تأمین مالی تروریسم خواهد داشت که وی آن را AML/CFT نامید.

او به المانیتور گفت: در ۲۰ سال گذشته ایالات متحده آمریکا سرمایه گذاری زیادی در عربستان سعودی انجام داده است تا به آنها کمک کند ظرفیت AML/CFT خود را ایجاد کنند و سرمایه زیادی را در عربستان سعودی وقف ظرفیت سازی برای مبارزه با پولشویی و مقابله با تأمین مالی تروریسم در مورد گروه های تحت حمایت جمهوری اسلامی ایران نظیر حزب الله لبنان کرده است. گرم شدن روابط میان جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی، نیات عربستان سعودی را در مورد مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم زیر سوال میبرد

وی خاطرنشان کرد که جمهوری اسلامی ایران همچنان در لیست سیاه گروه ویژه اقدام مالی قرار دارد.

بنابراین فراتر از تحریم های ایالات متحده آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران، که با تحریم های ثانویه همراه است، این موضوع مطرح میشود که آیا عربستان سعودی مایل است اعتبار و امنیت بخش مالی خود را به خطر بیندازد و به منظور تسهیل مبادلات میان کشورها به جمهوری اسلامی ایران اجازه دسترسی به سیستم مالی خود را برای بدهد؟

این توافق احتمالاً فرصت های سرمایه گذاری چین در منطقه را افزایش خواهد داد اتفاقی که میتواند به ناراحتی واشنگتن بینجامد.

این توافق احتمالا فرصتهای سرمایه گذاری اقتصادی چین در منطقه را افزایش خواهد داد که این امر میتواند موجب ناراحتی و رنجش واشنگتن شود.

تنوع بخشیدن به روابط خود به دور از واشنگتن

علی علوی، مدرس مطالعات خاورمیانه و ایران در SOAS دانشگاه لندن، معتقد است که توافق عادی سازی و احیای روابط که طی دو سال مذاکره محقق شده است میتواند جریان آزاد انرژی در خلیج فارس را تضمین کرده و فرصتهای تجاری دیگری را نیز به ارمغان بیاورد.

علوی با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران به دنبال گسترش روابط خود فراتر از مسکو میباشد خاطر نشان کرد: عربستان سعودی در حال تنوع بخشیدن به ارتباطات و تعیین منافع فراتر از روابط خود با کاخ سفید و واشنگتن است.

علوی در ادامه افزود منطقه از چنین تنش زدایی سود خواهد برد و این امر به ویژه در مورد عراق و سوریه که در حال رهایی از جنگ و بی ثباتیاند ،به خوبی صدق میکند. اگر تنش زدایی موفقیت آمیز باشد، خاورمیانه پتانسیل بالایی برای تبدیل شدن به قطب تجارت و توسعه در دوران پساجنگ اوکراین خواهد داشت.

وی در ادامه اذعان داشت از آنجایی که ایالات متحده آمریکا به سمت انتخابات دیگری پیش میرود احتمالا دولت جو بایدن با توجه به مذاکراتی که با میانجیگری عمان برای توافقی کوچک و موقت انجام شده در کاهش تحریم ها علیه جمهوری اسلامی دچار تردید خواهد شد. البته که اگر دور بعد قدرت بار دیگر به دست دونالد ترامپ بیفتد و وی مجددا تحریمها را اعمال کند، اوضاع سرگرم کننده ای پیش خواهد آمد.

تحریم ها به طور قابل توجهی بر تجارت میان ریاض و تهران تأثیر خواهد گذاشت علوی خاطرنشان کرد: با این حال، تأثیرات سیاسی و روانی روابط نزدیک تحریم های ایالات متحده آمریکا را کاهش میدهد و البته بخش های خصوصی هر دو طرف نیز میتوانند در کاهش تاثیر تحری مها نقش به سزایی داشته باشند.

جك داتون ،خبرنگار مسائل اقتصادی ارشد المانیتور در اروپا ،مستقر در بریتانیا است. او برای نشریاتی چون نیوزویک Newsweek، آژانس خبری فرانسه African Business AFP الجزيره Al Jazeera، دوكس Devex، اکونومیست The Economist گاردین The Guardian و نشریات دیگر مقالاتی نوشته است.