شی جی پینگ و دریای سرخ از ایران محافظت کنیم یا اقتصاد چین؟

شی جی پینگ و دریای سرخ از ایران محافظت کنیم یا اقتصاد چین؟

الشرق الاوسط

۲ فوریه ۲۰۲۴

آریل کوهن

کمپین بمباران ایالات متحده علیه نیروهای نیابتی ایران که بیش از ۸۵ هدف را در پاسخ به حمله اخیر هواپیماهای بدون سرنشین در اردن که منجر به کشته شدن سه آمریکایی و زخمی شدن ده ها نفر شد مورد حمله قرار داد، خطر وقوع یک آتش افروزی در منطقه را در پی دارد. این بحران پس از حملات حوثی ها به خارج از یمن به کشتیهای تجاری در دریای سرخ آغاز شد که زنجیره تامین را مختل هزینه های بیمه و حمل و نقل دریایی را افزایش داد و خطر بروز رکود جهانی را ایجاد کرد.

در میان سیل محکومیتهای جهانی سکوت یک بازیگر بین المللی گویای همه چیز است سکوت چین از نظر ظاهری چین و رئیس جمهور آن شی جین پینگ چهره بسیار خوبی در بازی پوکر خود به نمایش میگذارند با این حال این امر نمی تواند این معضل سیاست چین را پنهان کند جاه طلبی های این کشور برای رهبری جهانی مستلزم گسترش نفوذ در خاورمیانه است. در حالی که همزمان اقتصاد چین و مشروعیت حزب کمونیست چین با سیاستهای خشن ایران در منطقه تهدید میشود.

ایران حامی حوثی ها، روابط نزدیکی با چین داشته که اخیراً با میانجیگری چین برای عادی سازی روابط عربستان و ایران و پذیرش ایران در ائتلاف بریکس به رهبری چین نشان داده شده است. حتی در شرایطی که ایران توسط ایالات متحده تحریم شده است. چین مانند روسیه میزبان رئیس جمهور ایران است و یک اعلامیه چین اعلام میکند که پکن به طور سازنده ای در برنامه هسته ای تهران شرکت خواهد کرد و هنگامی که اعتراضات ایران اوج گرفت چین بیانیه ای در مخالفت با «نیروهای خارجی مداخله گر در امور داخلی ایران صادر کرد.»

حمایت صمیمانه گذشته چین از تهران اکنون رو به زوال است نیروهای نیابتی ایران بمباران میشوند و ایران علناً اعلام می کند که از جنگ با آمریکا هراسی ندارد. در مورد حوثی ها وزارت خارجه چین فقط رسماً اعلام کرده است که همه طرف های مرتبط باید از شعله ور کردن آتش بپرهیزنده امری که به طور واضح از انتقادات معمولشان از شیوه های به قول آنها قلدر مآبانه و سلطه جویانه غرب فاصله گرفته است.

تمامی اظهارات وزارت خارجه چین در رابطه با وضعیت یمن به همین ترتیب غیر متعهدانه بوده است، به طوری که در زمان انتشار این اظهارات هیچ بیانیه مفصلی از سوی وزارت خارجه چین در مورد خطرات اقتصادی یا سیاسی ناشی از بحران یمن و حملات آمریکا به ایران وجود نداشت.

این دروغ ها نه تنها با احساسات گذشته خود پکن بلکه با احساس تعهد اخیر این کشور به تهران نیز در تضاد است. هر تلاشی برای ایجاد یک مشارکت بدون محدودیت بین این دو کشور همیشه بیهوده بوده و شی احتمالا مدتهاست که از این موضوع آگاه می باشد.

شی جی پینگ و دریای سرخ از ایران محافظت کنیم یا اقتصاد چین؟

چین علیرغم خصومت خود با ایالات متحده از خشونت و بی ثباتی سطح بالایی که ممکن است سیاست اقتصاد جهانی را ناراحت سازد، سودی نمی برد. پکن به دنبال بازسازی و تصرف یک سیستم دست نخورده است. در مقابل، تهران معتقد است که نمی تواند برنامه های خود را با وضعیت موجود پیش ببرد و نیز درک میکند که در مقابل رقیب همتای آمریکا و غرب نیز برای ایجاد این تغییرات ضعیف است. تهران باید برای دستیابی به اهداف سیاسی خود به انجام اعمال خشن در جنگ نامتقارن متوسل شود، چیزی که میتواند رشد چین را در سیاست خود از مسیرش خارج کند.

شی قبلاً این درگیری استراتژیک را با تسلط بر هنر انحراف و ایجاد ابهام راهبردی یعنی به کارگیری هر تاکتیکی که به او امکان میدهد از مزایای همکاری بدون به خطر انداختن اهداف بلند مدت اقتصادی و امنیتی و پاسخ او به حملات اخیر ایالات متحده و حوثی ها بهره مند شود هدایت کرده است حملات اخیر در منطقه نیز از این قاعده مستثنی نیستند.

با پیشرفت این بحران ما نباید انتظار داشته باشیم که پکن قاطعانه ایران را به دلیل نقش بالقوه اش در کمک به حملات حوثی ها محکوم کند. اما همچنین نباید انتظار داشته باشم که چین مانعی اساسی در حل این بحران باشد. شی از قبل می داند که یک درگیری طولانی مدت چقدر میتواند بد باشد به ویژه در بحبوحه انحلال شرکت املاک اورگراند گروه Evergrande که به عنوان بدهکارترین شرکت املاکی جهان شناخته میشود که توانایی اقتصاد چین را زیر سوال برده است.

با وجود این مشکلات اقتصادی برای چین منافع سیاسی ناشی از بی طرف جلوه دادن بیشتر از خطر افزایش قیمت انرژی است، به خصوص که پیش بینی میشود غرب بحران را برای آنها حل کند. اگر غرب بخواهد از هرگونه کمک چین برای کاهش بحران دریای سرخ برخوردار شود واشنگتن باید یک انگیزه سیاسی به پکن ارائه دهد تا از تعهدات خود در قبال ایران چشم پوشی کند و فعالانه آنها را مجبور به همکاری نماید. اما گفتن این کار آسان تر از انجام آن است.

شی جی پینگ و دریای سرخ از ایران محافظت کنیم یا اقتصاد چین؟

ایالات متحده می تواند هزینه سکوت چین را با تشدید بحران و اجازه دادن به تاثیرات اقتصادی به پکن افزایش دهد که این فوق العاده خطرناک است. با توجه به بزرگی مقیاس و گستردگی اقتصاد چین بدون در نظر گرفتن عزم سیاسی شی جین پینگ، این امر ممکن است ماه ها طول بکشد و با از دست رفتن مسیرهای تجاری دریای سرخ هزینه هایی ایجاد شود که از آنچه پکن مایل به تحمل آن است نیز فراتر رود طرفین قبلاً وارد یک جنگ بین المللی همه جانبه شده اند. اجرای یک چنین سناریوی بعیدی همچنین از ایالات متحده می طلبد که استراتژی ای اتخاذ کند که شهرت این کشور را به عنوان ضامن تجارت آزاد و باز به خطر بیاندازد و در یک سال انتخاباتی قربانی های داخلی ای به وجود آورد چیزی که از نظر سیاسی برای جو بایدن مرگبار خواهد بود.

آمریکا نمی تواند انفعال علیه ایران و حوثی ها را تحمل کند حتی اگر این امر به معنای کمک سهوی به اقتصاد چین باشد.

در اینجا یک ایده طولانی مدت وجود دارد ایالات متحده باید علناً از چین دعوت کند تا در عملیات ضد حوثی ها در یمن شرکت نماید چین تقریباً به طور قطع مخالفت خواهد کرد اما دعوت از یک رقیب تجاری برای همکاری به نام حفاظت از آزادی کشتیرانی بین المللی اشکالی ندارد. بسته شدن پایگاه نظامی چین در جیبوتی مطمئناً این عملیات را از نظر لجستیکیامکان پذیر میسازد و پذیرش آن نیز چین را به عنوان یک شریک بین المللی مسئول معرفی میکند، و در عین حال نیز به طور بالقوه بین تهران و پکن شکاف ایجاد میکند.

شی جی پینگ و دریای سرخ از ایران محافظت کنیم یا اقتصاد چین؟

چین ممکن است اکنون به عمل به آنچه که در آن حاضر باشد برای حفظ روابط مثبت خود با جهان ایران را قربانی کند، نزدیک شده باشد. منابع ایرانی مدعی هستند که چین شدت مواضع خود را علیه حوثی ها افزایش داده است. تشدید درگیری در خاورمیانه چین را به عنوان یک تازه کار استراتژیک در منطقه نشان میدهد و تضاد ذاتی این کشور بین منافع اقتصادی و ژئوپلیتیکی را برجسته می سازد.