پیامد عضویت ایران در پیمان شانگهای

بنام خدا

عضویت ایران در پیمان شانگهای  

ایران به عضویت دائم در پیمان شانگهای در آمد. خبری که می تواند پیامدها و آثار سیاسی و امنیتی و اقتصادی ویژه در منطقه بجا بگذارد.

چین و پیمان شانگهای

جهان به سوی بلوک بندی امنیتی و اقتصادی نوینی می رود. این وضعیت ناشی از افول قدرت و اعتبار ابر قدرتی آمریکا در جهان کنونی است.

آمریکا بعد از فروپاشی شوروی از قدرت و نهادهای بین المللی در راستای شکل دهی مناسبات قدرت در عرصه جهانی بر اساس اولویت های خود نهایت سواستفاده کرد.

عوامل مهمی که در سیاست خارجی آمریکا باعث افول قدرت و اعتبار این کشور گردید؛ را باید در راهبردهای مداخله گرایانه غرب و بخصوص آمریکا در یوگسلاوی سابق و سومالی و مداخله زیر پوشش ترویج دموکراسی و مبارزه علیه تروریسم در اکثر کشورهای مخالف آمریکا از جمله در عراق و افغانستان و همچنین تشدید نظامی گری این کشور و اعتیاد بیش از حد به استفاده از تحریم به بهانه های مختلف از جمله تولید سلاح کشتار جمعی و تولید بمب اتمی در ایران و عراق به عنوان دو نمونه بارز ان است می توان مشاهده نمود.

در این شرایط چین طی این سه دهه که آمریکا سرمست از سقوط شوروی و ناتوان از درک فرو رفتن در باتلاق خود ساخته بود، در اندیشه ظهور آرام خود در قامت جایگزین آمریکا در عرصه جهانی بود.

پیامد عضویت ایران در پیمان شانگهای

پیامدهای ژئوپلتیکی عضویت دایم ایران در پیمان همکاری های شانگهای را می توان در این موارد خلاصه کرد:

۱. گامی بلند در راستای پایان تنهایی استراتژیک ایران در منطقه

۲. گام مهم برای تامین انرژی برای خروج چین از تنگنای راهبردی چین در مقابل هژمونی آمریکا در این حوزه

۳. تقویت قدرت چانه زنی ایران در مذاکرات احیای برجام

۴. تضعیف اثربخشی تحریم های ظالمانه آمریکا

۵. ایجاد چشم انداز روشنی برای برقراری ثبات و امنیت در افغانستان

۶. خبر ناگوار راهبردی در کنار پیمان AUKUS برای اروپا

پیمان AUKUS چیست ؟

این پیمان سه جانبه سیاسی، هسته ای و امنیتی بین آمریکا، استرالیا و انگلستان بوده و شامل کشورهای غیر عضو نمی شود. و این نمادی از شروع بازی بزرگ بین قدرت های بزرگ است. سرآغازی روشن از نظام چند قطبی در جهان است.

A استرالیا ، UK انکلستان، US آمریکا

نقش چین و سایر کشورهای شرق در این پیمان شانگهای

براساس برآوردهای صورت گرفته، چین از تولید ناخالص داخلی ۲۰۳۰ از آمریکا پیش خواهد افتاد.

بایدن برای مهار چین در اندیشه تثبیت بلوک چهارجانبه آمریکا، استرالیا، هند و ژاپن است و احتمالا در آینده بین این پیمان چهار جانبه با پیمان جدید سه جانبه انگلیس، استرالیا و آمریکا پیوندی ایجاد کند.

و البته هند نیز به آسانی وارد بازی آمریکا نخواهد شد.

بایدن از طرفی دیگر برای بازسازی زیرساخت های فرسوده جامعه آمریکا در حوزه های ارتباطات، سلامت ، اقتصاد و … تلاش می کند. او در نهایت درصدد تشکیل ائتلافی از کشورهای دمکرات علیه چین خواهد بود.

البته با پیمان شانگهای و پیمان چهار جانبه با حضور استرالیا، بنیان تردید و شکاف بین اروپا و آمریکا عمیق تر خواهد شد.

تفاوت ماهوی پیمان شانگهای با پیمان های قبلی

به هیچ عنوان اینگونه پیمان ها با پیمان هایی که شما نام بردید قابل مقایسه نستند زیرا پیمان های سابق نوعی تحمیلی و بدون در نظر گرفتن واقعیت های اقتصادی کشورهای چون ایران و ترکیه و پاکستان بود. محوریت آن مقابله با شوروی بود تا منافع اقتصادی و تجاری کشورهای عضو مانند ایران….

و اکنون پیمان شانگها نیز بعد از ۱۵ سال تلاش ایران برای عضویت دایم در سازمان همکاری شانگهای به نتیجه رسیده است و قطعا پیامد های فوق نیز عملیاتی خواهد شد.

تاثیر گذاری ایران در پیمان شانگهای بازیگری

در شرایط کنونی این عضویت در پیمان شانگهای باعث افزایش آزادی عمل و قدرت چانه زنی ایران در منطقه و بلکه در جهان بخصوص در حوزه تجارت با شرکاء تجاری خواهد شد و این مهم فقط بستگی به چگونگی حضور با  اقتدار ایران با رعایت حکمت ، مصلحت و عزت در حوزه سیاست خارجی کشورمان دارد.

دکتر درویش

استاد دانشگاه و پژوهشگر مسایل آمریکا

شهریور 1400