نود چهار نوع از شکنجه های عصر پهلوی-8
برگرفته از کتاب شکنجه در عصر پهلوی
نود چهار نوع از شکنجه های عصر پهلوی-8
۵4 گرفتن و کشیدن موی سر زندانیان
یکی از قدیمیترین کارها کشیدن موی سر اسراء و دنبال خود آوردن بوده است. در یک کتیبه آشوری مرد یا زنی به روی زنی افتاده و موی او در دست یک سرباز آشوری قرار دارد که به احتمال زیاد او را می کشیده است. در جنگها سربازان اسیر را اغلب پس از بستن دست با مو روی زمین می کشیدند. کشیدن موی سر در بارگاه سلاطین به وسط مجلس یکی از کارهای رایج بوده است. بسیاری از زنان اسیر با موی خود به زمین کشانده شده اند. اغلب این کشیدن موجب دردسر شدید و گاه کنده شدن مو با پوست سر بوده است. در بازداشتگاههای آلمان هیتلری زنان یهودی را اغلب از موی سر به روی زمین میکشیدند. کشیدن زنان سارقه در اداره آگاهی به روی زمین از موارد بسیار رایج بوده است. در سال ۱۳۳۲ در فرمانداری نظامی زمان سرلشکر فرهاد میرزا دادستان، دختران دانشجوی دستگیر شده، توسط سربازان از مو بر روی زمین کشیده میشدند و یا این عمل در زمان فرمانداری نظامی تیمور بختیار بسیار انجاممی شد. در کمیته مشترک این عمل توسط بازجویان یا مأموران ساواک روی دستگیر شدگان انجام میشده است. (1)
۵۵ آزار دادن بچه شیر خواره برای گرفتن اقرار از مادر و پدر
عشق مادر به فرزند مهری است که خورشید تابان هم که اشعه نورانی خویش همه می تاباند نمیتواند با آن برابری کند ستمکاران و شاهان و قاهرین گویی از این مهر بهره نبرده اند که عمله گان حکومتی را بدین ستم وادار می ساخته اند. اطفال رضیع را در برابر مادر آزار میدادند تا شاید آنان را وادار سازند آنچه که بازجوه می خواستند بازگویند. شرمشان باد که چنین کردند و لکه سیاه در تاریخ نهادند و انسانها را بدان دچار ساختند. مواردی از آن در زندان کمیته مشترک انجام گرفته است (2)
۵۶ هتاکی و کتک زدن خانواده متهم
یکی از کارهای شکنجه گران این بوده است که پس از دستگیری فرد در خانه اش، خانواده او را مورد توهین و تحقیر قرار میدادند و کلمات رکیک به کار می برده اند و زدن خود او نزد خانواده این از کارهای مأمورین بوده است و برخی اوقات مأمورین مادر متهم و خواهر و پدر و برادر او را مورد ضرب و شتم قرار میدادند (3)
۵۷ خانه افراد را تصرف کردن و در آن جایگیر شدن و ایجاد اضطراب کردن برای ساکنین آن
یکی از شکنجه هایی که برای متهمین ن فراری انجام می دادند آن بوده است که مأمورین و شکنجه گران وارد خانه متهم یا مجرم و در آن جای می گرفتند و هر نوع ستم و بدکاری از قبیل هتاکی و ضرب و شتم نسبت به خانواده انجام میدادند. (4)
۵۸ خانواده را به اتفاق متهم دستگیر کردن و همه را به زندان افکندن و جدا نگه داشتن آنها
یکی از شکنجه های رایج دستگیری مجموعه خانواده و به زندان افکندن آنان و جداگانه نگهداری و بازجویی کردن از افراد و موارد خاصی را از قول یکی به دیگری گفتن و مجموعه را در حال اضطراب و نگرانی نگه داشتن بوده است. این شکنجه برای بسیاری انجام می گرفت و اغلب به دروغ گفته می شده است که فلانی مرده یا فلان موضوع را گفته است.(5)
۵۹ جنازه زندانی کشته شده را پنهانی دفن کردن و محل آن را به خانواده اطلاع ندادن
یکی از شکنجه های رایج آن بوده است که پس از کشته شدن متهم جنازه او را در جایی دفن کرده یا به دور می افکندند و خانواده او را بی خبر می گذاشتند.(6)
جنایتکاران و شکنجه گران ساواک حتی از مرده مخالفین خود هراس داشتند. خانواده ای که عزیز خویش را از دست داده بود مدتها باید تلاش نماید تا بتواند اثری از جایگاه ابدی او باز یابد. جلادان ساواک بسیاری از زندانیان، اعدام شدگان و زیر شکنجه کشته شدگان را در گورستانهای های عمومی بی نام و نشان دفن کرده اند که بعد از سالیان، هنوز از گور آنها نشانی نیست. این شکنجه روحی روی خانواده معدوم انجام می گرفته است و موجب زجر دائم برای خانواده بیگناه می گردید. نمونه مهدی موسوی که کشته شده بود، محل گور او را نشان نداده اند. پس از سالها در قطعه ۳۹ بهشت زهرا گوری را با نام او نشان گذاشته اند. (7)
۶۰ تراشیدن غیر متعارف و تمسخر آمیز موهای متهمین
تراشیدن موی سر متهمین با تیغ یا ماشین یکی از کارهای رایج در بازداشتگاهها بوده است. در قدیم الایام ریش و سر متهمین را می تراشیدند. چون ریش علامت مشخص مردی بود این کار موجب تحقیر متهم میگردید. در سال ۱۳۳۲ موی سر متهمین دستگیر شده به دستور سروان سالاری افسر فاسد الاخلاق اخراجی دانشگاه افسری توسط مرحوم سرتیپ شهاب و بازگشت دوباره اوبه ارتش بصورت چهاراراهی زده می شد. سر متهمین به عنوان یک دانشجوی توده ای بصورت چهار راه زده شده بود که سروان سالاری با کلمات رکیک به او میگفت یک راهش به سمت مسکو است و راه دیگرش به قبر پیشه وری میرسد و به دستور او بر سر همین جوان ادرار کرده اند.
۶۱ حبس در بازداشتگاه کمیته مشترک ضد خرابکاری؛ کانون و مرکز اصلی انواع شکنجه
در تاریخ مدون زندانی کردن یا قطع رابطه با اطراف خود را در قانون حمورابی نمی یابیم. در یونان حبس کردن و تبعید و سنگسار ذکر شده است. در ایران زمان هخامنشی حبس کردن یکی از موارد مجازات بوده است. در زمان ساسانیان قلاع متعدده وجود داشته است که مخالفین حکومت طرد شده را در این جایگاه نگاه میداشتند. حتی افراد خانواده سلطنتی را نیز به این زندانها می فرستادند. در زمان حکومت حجاج ابن یوسف ثقفی شخصی که به عراقین حاکم بود فقط دریک زندان او بیش از صد هزار نفر زندانی بودند که سی هزار نفر از آنان عریان بودند و تعداد بسیاری از آنان را زنان تشکیل میدادند.
دژخیمان غزنوی حتی شاعری مانند مسعود سعد سلمان را زندان کردند. مدت زندان او در تاریخ به تفاوت ذکر شده است خود میگوید:
هفت سالم به سود سو و دهک /// بعد از آنم سه سال قلعه نای
یا جای دیگر
است
نالم به دل چونای من اندر حصار نای /// پستی گرفت همت من زین بلند جای
در زمان صفویه قلاع قهقهه و اردبیل جایگاه زندانیان بوده است. در زمان قاجار کناره های کاخ گلستان، ارگ، قسمتی از قلعه بم، قسمتی از قصر قاجار در تهران، قلعه اردبیل، زندان انبار درتهران، باغشاه و قلعه فلک الافلاک مرکز نگهداری زندانیان بوده است. بعد از مشروطیت ایران توسط سوئدیها، زندان توپخانه و بعد توسط محمد چاقو ( درگاهی ) زندان قصر را در محل قصر کهنه قاجار ساخته و مرکز نگهداری زندانیان بوده است.
زندانهای قدیم ایران عبارت بود از زیر زمین هایی گلی و آجری که دارای درهای بزرگ چوبی یا آهنی بودند. این جایگاهها اغلب فاقد پنجره و بدون نور بود. روشنایی در آنها بطور کلی یا نبوده و یا از نور کمی که از خارج زندان می تابیده روشن می شده است.
بعضی از زندانیان تا آخر عمر از آنجا خارج نمی شدند. عدم وجود هوا، بوی تعفن و عدم روشنایی موجب انواع بیماریها از قبیل کم سویی چشم، نرمی استخوانها انها (راشیتیسم) شل شدن عضلات و آب شدن چربی ها، بیمار های پوستی، اگزماهای مختلف، يبوست، بدبویی دهان، پوسیدگی دندانها، وز وز در گوش و غیره می شده است. اغلب در این زندانها میخهایی به دیوار کوفته می د است که زنجیره هایی که بر پا یا دست و یا گردن زندانی بسته میگردید بدان وصل میشد.
در قوانین ما مجازات حبس گاهی نرم ترین نوع مجازات است که خود بدترین است چرا که حق آزادی که در وجود انسان نهفته است ااز او سلب می شده است. گاه این مجازات را همراه با وزنه هایی به سنگینی از ۱۰ رطل تا ۳۰۰ رطل به زندانی می بستندکه اغلب موجب عدم تحرک زندانی شده و چون عمل دفع درجا انجام میگرفته است موجب پیدایش انگل های کرمی شکل شده و بدن زندانی کرم میزده است. هنوز در بین عوام این نفرین وجود دارد که الهی دچار حبس شوی و بدنت کرم بزند.
در طول هفت سال فعالیت کمیته مشترک ضدّ خرابکاری ساواک (از سال ۱۳۵۰ تا ۱۳۵۷ ش) بیش از ۸۴۰۰ نفر از جمله ۵۱۷ بانو از اقشار مختلف سراسر کشور به ویژه دانشجو، دانش آموز، روحانی، بازاری، کارگر، ارتشی، خانه دار، معلم و … بازداشت و تحت سخت ترین شکنجه ها قرار گرفتند. کم ترین علت دستگیری این افراد به همراه داشتن یک اعلامیه و یا یک کتاب بوده است.
مصاحبه با یکی از زندانیان ساواک که مورد شکنجه قرار گرفته است:
(1) طاهره سجادی، فاطمه حسینی، فاطمه اسماعیل نظری، وجیهه ملکی و
(2) مشاهدات آقای محمد حسن رجبی دوانی در اتاق بازجویی فرزند هادی غفاری
(3) آقای ربانی شیرازی، علی اصغر امینی، حسن افتخار اردبیلی و ….
(4) نمونه منزل آقای سید محمد علی موسوی که ده نفر وارد خانه آنها شده بودند.
(5) این در مورد خانواده مدیر شانه چی بوده است وحید افراخته شام اسبی و …
(6) شهید مراد نانکلی و …
(7) شهید مراد نانگلی قطعه (۳۳ کامران صنیعی قطعه (۳۳) اسماعیل اکبریان آذر ره نمازی (قطعه (۳۳) محمود نمازی(قطعه 33).
