درس هایی از پدافند غیر عامل و پدافند عامل 24
تروريست و راه‌بردهاي ضدتروريست
درس هایی از پدافند غیر عامل و پدافند عامل 24
تروريست و راه‌بردهاي ضدتروريست
1 تروريست و راه‌بردهاي ضدتروريستي در حفاظت از تأسیسات
قبلاً در بحث گونه‌شناسي حريف از تروريست ها به عنوان يكي از شش گونه بازيگران اصلي و تهاجمي حفاظت نامبرده شده و توضيحاتي داده شده است. لكن در اين بخش به‌دليل اهميت موضوع در مورد تروريست و اقدامات تروريستي راه‌بردهاي ضدتروريستي تبيين ميگردد. ابتدا لازم است براي مقابله با تروريست آشنايي با تعريف ترور و تروريست و اقدامات و اهداف آنان آشنايي داشته باشيم.
2 تعريف ترور و تروريسم
ترور از ريشه لاتين terror به معناي ترس و وحشت گرفته شده و در فارسي از آن با عنوان دهشت‌افكني يا هراس‌افكني نام برده شده است و در فرهنگ سياسي به رفتار و اعمال فرد يا گروهي اطلاق ميشود كه از راه ايجاد ترس، وحشت و استفاده از زور ميخواهد به هدف سياسي خود برسد. در زبان فارسي هم ترور به معناي ترس زياد، بيم و هراس و خوف و وحشت است و به عامل ترور، تروريست گفته ميشود. از ديدگاه تروريستها، همه هدف هستند و هيچكسي در امان نيست.
تروريسم دولتي اصطلاحي است براي دولت يا دولتهايي كه به وسيله اجرا يا مشاركت در عمليات تروريستي يا حمايت از عمليات نظامي، در كشور ثالث ميخواهند به هدف سياسي خود كه تضعيف، براندازي يا مداخله در امور داخلي يا خارجي دولتي ديگر است برسند.
3 عمر تروريسم
عمر ترور و تروريسم به قدمت بشريت است. تروريسم به همه اعصار، همه قاره ها و همه آيينها تعلق دارد و نميتوان پديده آشكار اضطراب و حس ناامني در برابر دشمن نامرئي را كه بر همه جا چنگ انداخته ناديده گرفت؛ گرچه ميتوان پيشينه تروريسم را به دوران جنگ سرد و رقابت ميان دو ابرقدرت شرق و غرب براي ضربه‌زدن به ديگري نسبت داد (جزوه آموزشي حفاظت از مراكز حساس).
4 معيار انتخاب اهداف تروريست ها
مهترین معیارهای انتخاب اهداف توسط تروریست ها عبارتند از: انتخاب اهدافي كه ايجاد حداكثر ترس و وحشت را براي مردم و حكومت در پي‌داشته باشد؛
1..انتخاب هدفي كه كم‌ترين خطر رابراي آنان داشته باشد مانند اهدافي كه در محيطهاي پرت و خلوت هستند و در صورتي هدفي را با ريسك بالا انتخاب مينمايند كه قصد داشته باشند قدرت و توان خود را به نمايش بگذارند؛
2..انتخاب اهدافي كه توجه گسترده رسانه هاي خبري را جلب نمايد.
5 خصوصيات و ويژگيهاي تروريست ها
1..بعضي از گروه هاي تروريستي تحت تاثير اعتقادات متعصبانه هستند؛
2..جهت اقدامات تروريستي و خشونت‌آميز كاملاً آموزش ديدهاند؛
3..به خوبي مسلح شده و تعليمات لازم را در اين زمينه ديدهاند؛
4..حملات آن‌ها كاملاً طراحي شده است؛
5..اقدامات شناسايي اهداف تروريستي توسط افرادي به غيراز نيروهاي حمله‌كننده صورت ميگيرد؛
6..رهبري مشخص و تعيين شدهاي دارند؛
7..غالباً از وسايل حمل و نقل سريع استفاده مي‌كنند، مگر اينكه ضرورت چيز ديگري را اقتضا نمايد.
6 اقدامات رايج تروريسم عليه تأسیسات
همانگونه كه قبلاً گفته شده است تاكتيكهاي عمومي بازيگران تهاجمي حفاظت كه تروريست ها هم يكي از آنان محسوب مي‌شوند و عليه تأسیسات هدف انجام ميشود شامل موارد زير ميباشد:
1..تاكتيكهاي اطلاعاتي؛
2..تاكتيكهاي عملياتي (تخريبي و خراب‌كارانه).
تاكتيكهاي مزبور تهديدات مرسوم عليه تأسیسات است كه به قصد تخريب و خراب‌كاري از سوي حريف و خصوصاً تروريست ها انجام ميگيرد كه عبارت است از:
ورود به عنف
در اين تاكتيك حريف با كسب آمادگيهاي لازم، مسلحانه و به عنف وارد تأسیسات ميشود (حمله مسلحانه). هدف حريف سرقت يا انهدام اطلاعات و تجهيزات يا ضرب و جرح و قتل افراد داخل تأسیسات است.
ورود پنهان
حريف به قصد جاسازي تجهيزات جاسوسي يا مواد منفجره براي تخريب تأسیسات يا سرقت اسناد و اقلام مورد نظرش اقدام به ورود پنهان ميكند. حريف ممكن است از خيانت يا سهل‌انگاري عوامل درون تأسیسات نيز بهره‌برداري نمايد. راه هاي مقابله با اين اقدامات در كاربرد موانع و راه‌برد كاهش نفوذ توضيح داده شده و در آينده در فصل راه‌بردهاي حفاظت عامل هم توضیحات تكميلي ارايه خواهد شد.
آتش‌سوزي عمدي
حريف ممكن است با استفاده از ابزارهاي مختلف آتش‌زا با برنامه‌ريزي قبلي اقدام به آتش‌سوزي تعمدي در اماكن و تأسیسات نمايد. در آتش‌سوزي عمدي معمولاً عامل انساني به گونهاي برنامه‌ريزي ميكند تا حريق با تاخير انجام پذيرد تا امكان فرار از محل را داشته باشد يا اينكه بتواند عدم حضورش در محل آتش‌سوزي را قابل توجيه نمايد. در هرصورت راه هاي مقابله با آتش‌سوزي عمدي مانند مقابله با آتش‌سوزي غيرعمدي است كه قبلاً در بخش تهديدات طبيعي و غيرانساني توضيح داده شده است.
بمب‌گذاري
يكي از تهديدات مهم كه خسارات ناشي از آن در بعضي از موارد غيرقابل جبران ميباشد، بمب گذاري در تأسیسات است حريف به طور غيرمحسوس اشياي جاسازي شده و مملو از مواد منفجره را در تأسیسات يا در نزديكي آن پنهان مينمايد و سپس مواد منفجره را به وسيله ابزار تاخيري يا كنترل از راه دور منفجر ميكند. يكي ديگر از شيوه هاي بمب گذاري، بمب گذاري در خودرو ساكن است. حريف به طور پنهاني خودروي حاوي مواد منفجره را در داخل يا نزديكي تأسیسات پارك ميكند و سپس مواد منفجره را به وسيله ابزار تاخيري يا كنترل از راه دورمنفجر ميكند البته بمب گذاري شيوه هاي متنوعي دارد.
شيوه هاي بمب گذاري
بمب گذاري جاسازي شده
در اين نوع حمله، مهاجم مواد منفجره را به شكل جعبه يا بسته در داخل ساختمان يا در نزديكي آن جاسازي ميكند و با يك تايمر تنظيم شده يا دستگاه كنترل از راه دور آن را منفجر ميكند.
اين مرحله از سختترين مراحل اقدام تروريستي است و آن‌ها بايد با دقت فكر كنند كه چگونه دستگاه انفجاري را به محل خاص برسانند يا به صورت مونتاژ شده اين كار را انجام دهند يا قطعات را منتقل و آن را در محل هدف مونتاژ نمايد. در هرصورت اينكار به اشكال مختلف امكان‌پذير است.
مجري مي‌تواند خودش بمب را به محل برساند يا از طريق وسايل حمل و نقل و حتي حيوانات اين كار را ترتيب دهد به طور مثال: در مسير كوهستاني قطار تونلهايي وجود دارد كه دهانه آن توسط نگهبان محافظت ميشود. لذا بهترين وسيله براي انتقال بمب به داخل تونل استفاده از خود قطار است. بدين منظور تروريست ها در فاصلهاي مناسب (دورتر از نقطه كنترل و حضور نگهبانان) در طرفين ريل ستونهايي را نصب و به هر يك از آن‌ها مثلا لاستيكهاي اتومبيل كه با مواد منفجره پر شده است قرار ميدهند با رسيدن قطار به اين لاستيكها كه توسط يك طناب يا سيم به هم وصل شدهاند اين سيم به جلوي لوكوموتيو گير كرده و لاستيكها بهمراه قطار كشيده شده و وارد تونل مي‌شوند.
هم‌زمان چاشني احتراق فتيله تاخيري را روشن و زماني كه قطار در ميانه تونل قرار گرفت چاشنيها منفجر شده و بدين‌ترتيب تونل مسدود ميگردد. البته هميشه كار براي تروريست ها با اين سادگي نيست و رساندن و نصب دستگاه انفجاري و خروج مجري از محل خيلي سخت است. لذا اقدام مجري به نصب دستگاه انفجاري مي‌تواند براي خيليها مشهود باشد. دستگاه انفجاري همواره به صورت يك شئ حجيم ميباشد و تروريست بايد سعي كند اين شئ را به نحوي پنهان نمايد. به هر صورت مجري اقدام تروريستي زماني كه در حال قرار جاسازي و قراردادن بمب است مضطرب ميباشد و تلاش ميكند تا هر چه زودتر محل را ترك كند. در اين شرايط انجام حركات عادي براي مجري طرح تروريستي بسيار دشوار است. در اين مرحله اگر به چنين شخصي برخورد كنيد و مثلاً از او سوالي بكنيد، ممكن است با دستپاچگي پاسخهاي غيرمنطقي بدهد يا اينكه بلافاصله محل را ترك كند و بدين‌ترتيب رفتار و حركات اين شخص با رفتار سايرين متفاوت بوده و علائم و نشانه هاي آشكار‌كننده براي اين حالت از خود نشان مي‌دهد.
فرض كنيد يك نفر در حال كاشت سيب زميني است و شخص ديگري در حال كاشت مين ميباشد. از نظر شكلي هر دو نفر يك كار انجام ميدهند. زمين را مي‌كنند چيزي را داخل آن قرار داده و روي آن خاك ميريزند؛ اما شخص بمب گذار بايد براي پنهان‌كردن شرايط خاك اضافي را در محلي دورتر پخش كند به نحوي كه جلب توجه نكند. لذا با مشاهده چنين رفتار غيرمنطقي ميتوان حدس زد كه عملي غيرعادي در حال وقوع است.
مقابله با بمب گذاري جاسازي شده
مامورين حفاظت بايد در مورد شيوه هاي بازرسي و كشف بمب و نحوه عمل آن آموزشهاي لازم را فرابگيرند. آن‌ها بايد بتوانند رفتار غيرعادي افراد را تشخيص دهند و وسايل فني كشف بمب را كه محدود هستند بشناسند. متداولترين و سايل فني كشف بمب دستگاه هاي ايكسري ميباشد. اين دستگاه مولكولهاي مواد منفجره را كه در حين ساخت بمب و بسته‌بندي و جاسازي آن بسته و دستگاه انفجاري را آغشته كرده است شناسائي كرده و به وجود آن پي ميبرند. اما چون تروريست ها به اين مسئله واقف هستند لذا وقتي يك بمب ميسازند و مولكولهاي آن در اتاق پراكنده است پس از ساخت بمب، سازنده ، آن را به اتاق ديگري منتقل و روي يك ورق كاغذ يا روزنامه قرار مي‌دهد و بلافاصله از اتاق خارج ميشود همكار وي بمب را با ورق كاغذ بسته‌بندي ميكند و آن را از آن اتاق خارج و در اتاق ديگري مجددا در يك كاغذ ديگر بسته‌بندي ميكند.
علت استفاده از كاغذ اين است كه مانع پراكندگي مولكولهاي مواد انفجاري در محيط و شناسائي آن توسط دستگاه هاي فني ميگردد. بدين‌ترتيب استفاده از اين دستگاه ها به خاطر عدم توانايي در شناسائي بمب هاي بسته‌بندي شده در كاغذ خيلي اطمينان بخش نخواهد بود. بنابراين دستگاه ايكسري فقط قادر به تشخيص بمب هايي هستند كه به خوبي بسته‌بندي نشده باشند. مشكل ديگر اين است كه اپراتورهاي كار با دستگاه ايكسري شناخت دقيق از اين مواد را ندارند. آن‌ها ممكن است وجود يك كلت يا چاقو را تشخيص دهند، اما وجود مواد منفجره را نميتوانند به راحتي تشخيص دهند. در واقع نميدانند كه بايد دنبال چه چيزي بگردند. لذا مهمترين مسئله آموزش آن‌ها است.
راه ديگر مقابله با بمب گذاري استفاده از سگ براي شناسائي و كشف مواد منفجره است و مزيت سگ در اين است كه يك دستگاه خوب قادر به تشخيص و حس 10 به توان 12 مولكول در محيط است اما حس يك سگ قادر به تشخيص 10 به توان 19 مولكول ميباشد؛ اما نكته مشكل درباره سگها آموزش و به كارگيري آن‌ها است چرا كه اولا سگها پس از 30 دقيقه بررسي و استفاده قوه بويايي خسته شد و ادامه نميدهد.
هم‌چنين مواد منفجره مختلف بوهاي مختلف دارند كه پيدا‌كردن تمام نمونه هاي موجود و آموزش آن به سگها بسيار دشوار و تقريباً غيرممكن است. از سوي ديگر سگها براي مقدار خاصي از بو آموزش ميبينند و با تغيير نوع و حجم مواد قادر به تشخيص آن نيستند. (مثلا 400 گرم مواد منفجره را تشخيص ميدهند اما اگر جعبه اي به اندازه 300 كيلو گرم محتوي مواد منفجره داشته باشيم نميتوانند آن را تشخيص دهند.) سگها جستوجو در قالب بازي را دوست دارند و در صورت تكرار از اين كار استقبال نميكنند.
شيوه بازرسي اماكن و محیط های مشكوك به بمب گذاري
الف. بازرسي از محيط به سمت مركز انجام ميشود.
ب. بازرسي از پائين به بالا انجام ميشود (مرحله اول از كف تا ارتفاع كمر و مرحله دوم از كمر تا حدود سر و مرحله سوم از سر به بالا).
ج. اگر چند گروه كار بازرسي را انجام ميدهند هر كدام در طبقه خود مطابق روش فوق عمل و در صورت كشف بمب به سايرين اطلاع ميدهند. در هنگام بازرسي بايد ارتباط كد‌دار بين گروه ها برقرار باشد.
د. اطراف محل بازرسي تا شعاع دست كم 200 متر تخليه و با استفاده از حداقل افراد بازرسي صورت ميگيرد.
ﻫ. براي بازرسي ابتدا از نيروي انساني و در مرحله دوم از حيوانات (سگ) استفاده ميكنيم. چون انسان ميتوان بفهمد كه در صورت كشف بمب چه اقدامي انجام دهد و چه كاري نكند كه منجر به انفجار بمب گردد؛ اما حيوان فقط مي‌تواند بمب را پيدا كند و ممكن است كاري انجام دهد كه باعث انفجار بمب گردد.
بازرسي ساختمان مشکوک به بمب گذاری
الف. قبل از بازرسي ساختمان بايد محيط پيراموني آن را بازرسي كرد.
ب. در محيط پيراموني بايد به دنبال چيزها و جاهايي گشت كه تروريست ها مي‌توانند ماده انفجاري را در آن پنهان كنند.
ج. وسايلي كه مي‌تواند مورد استفاده تروريست ها قرار گرفته باشد تا به طبقات ساختمان وارد شوند.
د. دستگاه هايي كه با كمك آن‌ها ممكن است يك راكت شليك شود و يا تايمر فرستنده راديويي و… معمولاً محل جمعآوري زباله ها و اشيا محل مناسبي براي اينكار است.
ﻫ. درختان محيط پيرامون كه مي‌توانند محل مناسبي براي بمب هاي هدايت شونده باشند. مثل بمب كليمر آمريكايي يا مشابه روسي آن M. O. N 50 M. O. N 90 – M. O. N 200 اعداد 50 90 و 200 به معناي شعاع انهدام هر يك از بمب هاي مذكور ميباشد. به عنوان مثال M. O. N 90 محيطي به اندازه 90 متر و زاويه 60 درجه را نشان مي‌دهد.
اين قبيل بمب ها روي درختان، بلندي‌ها، بام ساختمانهاي مشرف و… قرار مي‌گيرند.
و. بعد از پيرامون و محيط ساختمان براي شناسائي نحوه و مكان ترك ساختمان توسط تروريست ها درب‌ها مورد بازرسي قرار مي‌گيرند. آخرين نقطه ترك ساختمان توسط تروريست ها نقطه آغاز بازرسي ميباشد.
ز. قبل از ورود به ساختمان آب، برق و گاز و… قطع ميشود.
ح. در هنگام ورود به ساختمان و هر اتاق كليدهاي برق حالت برعكس و تمام دو شاخه هاي خارج از پريز داخل پريز قرار ميگيرد. (دوشاخه هاي داخل پريز دست نميخورد.) كليد روي پريزهاي سه راهي (سيار) به حالت بر عكس و سيم كامپيوتر، تلويزيون و… داخل پريز ميشود.
ط. براي بازكردن درب هر اتاق و جابه جا‌كردن فرشها و وسايل پهن شده روي زمين از طناب و گيره و با فاصله مطمئن اقدام ميكنيم.
ي. قبل از عبور از هر درب، لباس، كاپشن يا وسيله مشابهي را از ميان درب به طرف مقابل (از خارج به داخل يا داخل به خارج) پرت ميكنيم.
ك. بدون عبور از درب ابتدا با سر و احيانا با استفاده از يك آينه و چراغ قوه محيط را بررسي و مسير حركت را مشخص ميكنيم.
ل. كف، زير و پشتي صندليها، ميزها كمدهاي زير ميز و خصوصاً قسمتهاي لولهاي را بازرسي ميكنيم و بايد توجه داشت كه در طراحي وسايل يك مكان پايه ، از لوله هايي (ميله هايي) استفاده كرد كه دو سر آن بسته باشد. تا امكان نصب دستگاه شنود يا بمب وجود نداشته باشد.
م. بازكردن كشوهاي ميز و فايلها با استفاده از ابزار و از فاصله مناسب و مطمئن انجام ميگيرد. وسايل روي ميز و كتاب ها نيز به همين ترتيب خواهد بود.
ن. درباره گلدانها ابتدا با فلزياب بررسي اوليه و سطح خاك آن‌ها نيز بررسي ميشود كه طبيعي باشد (دستكاري شده نباشد). گلهاي مصنوعي مي‌تواند شكل پوششي براي بمب باشند.
س. تخت، كاناپه، بخاري، شومينه (كار كرد لوله دود كش آن با روشن‌كردن يك كاغذ يا ترجيحاً يك وسيله مطمئن دودزا) آزمايش ميشود.
ع. در مرحله كمر تا سر، قفسه هاي كتاب، كتاب ها، بوفه ها، ويترين ها، تابلوها و… قرار گرفته است. خصوصاً درباره كتاب ها بايد اولين آن را با استفاده از گيره و طناب از فاصله امن و مناسب بيرون كشيده و سپس بقيه را تك به تك با استفاده از دستگاه فلزياب بررسي و از مكان خارج نمود. براي بازرسي تابلوها نيز ابتدا از دستگاه ايكسري و فلزياب بهره جسته و سپس با ابزار مناسب و از فاصله مطمئن آن‌ها را جابه جا ميكنيم.
بمب گذاري به وسيله حيوانات
در اين نوع حمله بمب را به حيوان آموزش داده نصب نموده و آن را به سمت ساختمان هدف هدايت مينمايند و سپس آن را در لحظه مناسب منفجر مينمايند. به عنوان مثال در زمان جنگ جهاني براي انهدام تانكهاي آلماني، سگ هاي ويژه اي آموزش ديده بودند كه به سمت تانك حركت نموده و بلافاصله به زير آن‌ها بروند. اين سگها كه به آن‌ها مواد منفجره بسته شده بود با اين كار تانكها را منفجر ميكردند. با اين شيوه ميتوان به حيوانات آموزش داد تا به داخل تأسیسات هدف رفته يا به نزد افراد مورد نظر بروند و سپس با دستگاه كنترل از راه دور مواد منفجرهاي را كه حامل آن هستند منفجر نمايند. در زمان جنگ شوروي سابق با افغانستان براي اشغال يك ساختمان در منطقه روستايي كار تبادل آتش سنگين شد. سربازان شوروي الاغي را مشاهده كردند كه به سمت ساختمان مورد نظر حركت ميكند و حيوان را گرفتند و جعبه اي TNT را روي آن سوار كردند پس از روشن‌كردن فتيله تاخيري، حيوان را به سمت ساختمان هدايت نمودند اما سربازان افغان با مشاهده بار غيرمعمول روي الاغ به اين حركت مشكوك شده و به سمت الاغ تيراندازي ميكردند اين حيوان كه ترسيده بود به سمت موانع شوروي فرار كرد ولي در بين راه هدف گلوله سربازان شوروي قرار گرفته و انفجار در بين دو طرف درگيري روي داد.
بمب گذاري به وسيله هديه دادن
يكي از شيوه هاي دشمن هديه‌دادن وسيلهاي است كه در آن بمب گذاري صورت گرفته است. مثلا يك اسلحه كه در آن گلوله انفجاري كار گذاشته شده است؛ به محض امتحان‌كردن آن گلوله به جاي شليك منفجر شده و هدف كشته خواهد شد. اين سلاح هديه داده شده با سلاحهاي معمولي فرقي ندارد و حتي بررسي آن با اشعه ايكس چيزي را نشان نخواهد داد اما با توجه به راه مقابله با اين دستگاه يك مشخصه را در آن ميتوان در نظر گرفت و آن بدين‌ترتيب است كه گلوله هاي اين سلاح بايد از نوع خاصي باشد.
مقابله
به هر صورت كار گذاشتن وسيله انفجاري علائم آشكاركنندهاي دارد كه پرسنل عملياتي بايد در دوره هاي ويژه اين علائم را آموزش ببينند. در خصوص جاسازي مواد منفجره در يك هديه اگر اين هديه سلاح باشد بايستي در اولين اقدام قطعات آن را از روي هم باز كرد و بررسي نمود. پس براي آزمايش اين سلاح به جاي استفاده از گلوله هايي كه هديه دهنده به همراه آن اسلحه داده است. بايد از گلوله هاي خودي استفاده كرد و فشنگ هاي همراه هديه را از رده خارج نمود.
بمب گذاري انتحاري
در بمب‌گذاري انتحاري مهاجم قبلاً مواد منفجره را به بدن خود ميبند و آن را زير لباس خود پنهان ميكند و سپس به درون ساختمان يا نگهبانان رفته و در يك لحظه مناسب مواد را منفجر ميكند. مقابله با اين نوع حمله بسيار مشكل ميباشد و راه‌كار عمومي آن است كه مراجعين و مدعوين از ورودي هاي مخصوص عبور داده شوند و در اتاقهاي تجهيز شده براي كشف بمب بازرسي شوند. ولي اين عمل مانع از انفجار بمب در اتاق بازرسي نخواهد شد و لذا لازم است كه اتاق بازرسي به وسايل مدرن ضدبمب تجهيز شده باشد و آمادگي لازم را براي انفجار بمب داشته باشند.
بمب گذاري با ماشين
بمب گذاري با ماشين به دو نوع بمب گذاري با ماشين متحرك و بمب گذاري در ماشين پارك شده تقسيم ميشود. در بمب گذاري به وسيله ماشين متحرك (به شكل حمله انتحاري)، حمله‌كننده خودروي سواري يا كاميون و غيره را كه مجهز به مواد منفجره است به سمت تأسیسات هدف هدايت كرده و در نزديكي يا داخل آن، خودرو را منفجر مينمايد تا به ساختمان آسيب رسانده يا آن را ويران نمايد و هم‌چنين موجب مصدوميت يا كشته‌شدن افراد شود.
بمب گذاري در ماشين پارك شده با پارك‌كردن يك خودرو سواري يا كاميون بمب گذاري شده در كنار ساختمان و بعد منفجر‌كردن آن با استفاده از يك تايمر تنظيم شده يا دستگاه كنترل از راه دور صورت ميگيرد.
اقدامات مقابلهاي
معمولاً هر چه خودروي بمب گذاري شده در نزديكي سازه اصلي منفجر شود خسارت و تخريب ناشي از انفجار به آن بيشتر ميگردد. بنابر اين راه‌كار طراحي براي مقابله با اين نوع حملات عبارت است از حفظ حداكثر فاصله بين خودروي بمب گذاري شده و ساختمان اصلي و ايجاد موانع مستحكم و سرعت‌گير به عنوان حايل در فاصله تعيين شده براي خودروهاي انتحاري.
موانع مورد استفاده براي اين نوع حملات دو نوع ميباشند:
- موانع محيطي
- موانع فعال
موانع محيطي موانع ثابتي هستند كه در منطقه حايل قرار مي‌گيرند؛ مانند نيوجرسي ، (همان) پرچين گلدانهاي بتني و…
موانع فعال در دهانه هاي تأسیسات يعني محل ورود و خروج خودروها نصب مي‌شوند. اينگونه موانع قابليت بازشدن به سمت بالا و پايين يا به طرفين را دارند و در نهايت تقويت ساختمان اصلي در مقابل فشارهاي ناشي از انفجار را در پي دارد.
تفاوت ميان تاكتيك خودروي انتحاري با خودرو ثابت در اين است كه خودروي متحرك و انتحاري اقدام به درهم كوبيدن و گذر از موانع ميكند. در حالي كه خودرو بمب گذاري پارك شده چنين اقدامي نميكند. بدين‌ترتيب موانع خودرويي بايد به نوعي طراحي شود تا از عهده توقف خودروي متحرك در اطراف تأسیسات برآيد و موانع خودرويي بايد حريم ممنوع‌بودن توقف خودروهاي غيرمجاز را در منطقه حايل براي صاحبان خودروها مشخص كرده و در صورت توقف غيرمجاز سريعاً توسط عوامل نگهباني اقدام به چك و بازرسي و با رعايت اقدامات امنيتي خودرو توسط جرثقيل به محل امن منتقل گردد.
نكاتي درباره بمب هاي جاسازي شده در اتومبيل
الف. اگر بمب عقب خودرو كار گذاشته شده باشد نمونه‌اي از دستگاه انفجاري (انگليسي) را در زير قسمت صندوق‌عقب ماشين قرار ميدهيم. انفجار دستگاه خنثي‌سازي باعث ميشود بمب داخل صندوق به همراه ساير وسايل موجود در صندوق به بيرون پرتاب شود (همان).
در اين حالت ممكن است بمب به خاطر شدت تكان، منفجر گردد يا خنثي شود يا اين كه بدون خنثي‌شدن فقط به بيرون پرتاب گردد كه در اين صورت ميتوان در شرايط دسترسي به بمب نسبت به انهدام يا خنثي‌سازي آن اقدام نمود.
ب. اگر وسيله خنثي‌سازي در قسمت زير ماشين (وسط ماشين) قرار بگيرد به خاطر استحكام اين قسمت (به خاطر شاسي) بمب خنثي نخواهد شد. اگر بمب در داخل زير صندلي ها جاسازي شده باشد ابتدا بايد از راه مطمئن وارد خود رو شده بمب را كشف و به وسيله مطمئن آن را از داخل ماشين خارج نمود. سپس نسبت به خنثي‌سازي آن اقدام كرد.
ج. در مورد ماشينهاي بمب‌گذاري شده درهايي كه راننده (آخرين نفر از تروريست ها) از آن خارج شده است مطمئنترين مسير براي ورود به ماشين و شروع به بازرسي است.
د. اگر معلوم نباشد كه آخرين نفر از كدام درب ماشين خارج شده است ابتدا درب عقب را باز ميكنيم يا با وسيله ای سنگين شيشه درب عقب را شكسته از آن ناحيه وارد ميشويم.
اقدامات پس از انفجار
وقتي توسط عوامل دشمن در تأسیسات هدف انفجاري واقع ميشود؛ در اين مرحله دشمن ديگر حضور ندارد. يا از محيط خارج و متواري شده يا به صورت انتحاري همراه با انفجار كشته شده است. بنابراين عوامل حفاظت به جاي فرار از منطقه يا دستپاچه‌شدن بايد اقدامات زير را به عمل آورند.
- چون احتمال دارد تروريست ها بمب ديگري را كه قويتر از اولي است در محل جاسازي و طوري تنظيم كرده باشند تا با جمع‌شدن مردم براي تماشا و پرسنل عملياتي كه براي انجام وظيفه در محل حضور مييابند منفجر شود؛ بايد با تمام امكانات موجود در محل به دنبال بسته انفجاري دوم و حتي سوم بگردند.
- بايد سريعاً با استفاده از كدهاي قراردادي موضوع به سلسله مراتب گزارش شود.
- به‌منظور نجات جان افراد به مراكز انتظامي امدادي (اورژانس و آتش‌نشاني) اطلاع داده شود.
- كاركنان و مجروحين سريعاً از محل تخليه گردند.
- جهت حفظ آثار جرم از مكان انفجار حفاظت گردد. بايد تمام قطعات و آثار به جا مانده از انفجار را جمعآوري كرد تا با تجزيه و تحليل آن‌ها توسط متخصصين مربوطه به سرنخ هايي برسند.
علم تجزيه و تحليل در آثار به جاي مانده از انفجار بمب پيشرفت زيادي كرده به نوعي كه كارشناسان مي‌توانند قطعات ميكرو و بسيار ريز را بررسي و تحليل نمايند. در اين رابطه يكي از مهمترين اقدامات، فيلمبرداري‌كردن از صحنه و خصوصاً مردم حاضر در محل ميباشد. چون ممكن است يكي از تروريست ها براي مشاهده نتايج در محل حضور داشته باشد تا گزارش نتيجه كار را براي تسويه حساب به آمرين خود ارائه نمايد. اين فيلم به همراه ساير مستندات كمك ميكند تا رد پا و آثار تروريست ها شناسائي گردد.
- مصاحبه، بازجوئي و كسب اطلاعات از حاضرين محل به‌منظور شناسائي عوامل انفجار و سرنخهايي از تروريست ها.
- جمعآوري آثار باقي مانده از اقدام تروريستي مورد بررسي در روند جرم‌شناسي.
با استفاده از نتايج اقدامات اوليه و تعيين مواد تشكيل دهنده بمب، سطح دانش سازنده، مكانيزم منحصر به فرد ساخت آن و… تلاشهاي بعدي براي شناسائي و دستگيري تروريست ها صورت پذيرد.
در سوي مقابل پرسنل امنيتي نيز با در نظر گرفتن برخي از اصول كاري بايد تلاش كند تا تبعات اقدام تروريستي به حداقل كاهش يابد. مامور امنيتي نيز بايد كار كرد بمب را بشناسد. با فيزيك آشنايي داشته و تشخيص دهد كه يك بمب در چه مكاني جاسازي ميشود تا چه نتيجهاي حاصل گردد. لذا با در نظر گرفتن نوع ماده به كار رفته و نوع جاسازي آن ميتوان به هدف تروريست ها و هويت آنان پي برد.
به طور مثال يك گرم مواد منفجره در دهان يك نفر باعث مرگ حتمي او خواهد شد؛ اما 100 گرم از اين مواد در داخل يك اتاق حتي اگر به وي آسيب برساند مرگ او را پي نخواهد داشت.
بر اساس يك اصل كلي هر ميزان مواد منفجره بيشتر باشد، ريسك دستگير‌شدن براي تروريست بيشتر خواهد بود. چون بايد بسته بزرگي را با خود به سمت هدف حمل نمايد كه مي‌تواند جلب توجه كند. يا مواد منفجره را در بسته هاي كوچك ولي به دفعات منتقل نمايد كه اين نيز خطرات خاص خود را خواهد داشت و احتمال دستگيري در صورت تكرار وجود دارد.
نشانه هاي آشكار‌كننده اقدامات تروريستي دشمن
نشانه هاي مذكور مواردي هستند كه از طريق آن‌ها ميفهميم يك اقدام تروريستي در حال سازمان‌دهي است و به ما كمك مي‌كنند كه اقدام تروريستي را كشف كنيم و آن را خنثي (يا كم‌اثر) نمائيم
. (http://amoozeshnezami.Blogfa.com)
به طور كلي نشانه هاي آشكار‌كننده يك اقدام تروريستي به دو گروه تقسيم مي‌شوند.
نشانه هاي تاكتيكي (حركات و رفتار)
شامل مواردي است كه با كنترل آن‌ها ميتوان از وقوع يك اقدام تروريستي يا شكل‌گيري آن مطلع شد. كه در مباحث قبل بدان اشاره شده است. مثل اينكه آنان براي تامين اطلاعات مورد نياز خود بارها در اطراف هدف حضور مييابند و سعي مي‌كنند كه در عين ديده‌شدن شناخته نشوند. تلاش براي شناسائي نقاط ضعف و آسيبپذير پرسنل حفاظت هدف توسط آنان با حضور در محيط پيراموني هدف، اقدام براي شناسايي كامل راه هاي نزديك‌شدن به هدف و راه هاي فرار از معركه از اين جمله است. براين اساس ممكن است مامورين حفاظت تأسیسات، بارها تروريست را ببينند ولي متوجه تروريست بودن او نشوند.
نشانه هاي ساختاري (ساختار مواد منفجره اقدام تروريستي)
هر وسيله و ابزاري با توجه به ساختار آن، عملكرد و نتايج متفاوتي دارد؛ مثلا راديو، اطو، پنكه و… . يك وسيله انفجاري نيز ساختار خاص خود را دارد و به عبارت ديگر برخي از حركات و رفتار تروريست ها بستگي به ساختار آن ماده منفجرهاي دارد كه در اقدام خود از آن استفاده مي‌كنند.
شناخت ساختار يك ماده (وسيله) انفجاري از اين جهت اهميت دارد كه در راستاي خنثي‌سازي يا رفتار با آن در زمان كشف لازم است دقت كافي به خرج داد.
اجزاي يك وسيله انفجاري
1..ماده منفجره؛
2..كپسول چاشني؛
3..مكانيزم اجرايي (2 و 3 ماسوره ناميده ميشود)؛
4..بدنه يا پوشش بمب؛
5..ماسوره دوم (قطع فشار) به عنوان تله؛
6..المنت ضدخنثي (چاشني به عنوان تله)؛
7..زمان سنج (به عنوان ساعت قابل تنظيم براي انفجار)؛
عملكرد (نحوه عمل)
از طريق ارسال سيگنال به مكانيزم اجرايي (به صورت فشار يا الكتريكي از طريق فرستنده راديويي يا تنظيم ساعتي) جرقه يا آتش به چاشني ميرسد با انفجار چاشني و انفجار مواد اصلي منفجره، تركشهاي بدنه بمب باعث ايراد خسارت به هدف ميگردد.
معمولا تروريست ها علاوه بر ماسوره اصلي چاشني ديگري را به صورت تله قرار ميدهند؛ مثلا با قراردادن ماسوره قطع فشار جابه جا‌كردن بمب باعث انفجار آن خواهد شد. لذا در صورت كشف بمب نبايد بلافاصله آن را از جاي خود حركت داد.
در صورت بازكردن چاشني، قوه اصلي براي انفجار بمب از آن دور ميشود؛ اما بايد توجه داشت كه اين امكان وجود دارد تروريست (سازنده بمب) ماسوره ديگري در چاشني كار گذاشته باشد كه به محض اقدام به بازكردن ماسوره اصلي عمل كرده و منجر به انفجار گردد لذا بايستي از هرگونه اقدام از اين قبيل بدون حضور متخصص مربوطه اجتناب نمود.
روشهاي خنثي‌سازي
همواره روشهايي براي خنثي‌سازي بمب وجود دارد براي رفع اثر بمب دو كار ميتوان انجام داد.
انهدام
در اين صورت پس از كشف بمب و خارج نمودن افراد و موارد حساس بمب را در همان محل به صورت كنترل شده و با قراردادن مواد انفجاري منفجره نموده ، بدين‌ترتيب اثر آن را به حداقل كاهش ميدهيم. بديهي است كه در اين حالت بخشي از اثر بمب شامل تخريب حاصل ميشود اما خسارت آن به حداقل كاهش يافته است.
خنثي‌سازي
بهترين و مطلوبترين حالت، خنثي‌سازي مواد انفجاري به ترتيبي است كه دستگاه انفجاري كاملا” خنثي و از انفجار جلوگيري گردد.
براي خنثي‌سازي بمب بايد چاشنيهاي آن از كار انداخته شود. لذا در مواردي كه بمب كاملاً شناخته شده است نسبت به جداسازي چاشنيها اقدام ميگردد؛ اما زماني كه بمب شناخته شده نيست روش كلي كار بدين‌ترتيب است كه بايستي چاشني بمب بر اثر ضربه شديد و سريع از كار انداخته شود اين ضربه بايد در كم‌تر از 01/0 ثانيه صورت پذيرد.
براي اين منظور ابتدا با دستگاه ايكسري (يا اسكنهاي ديگر) محل قرار گرفتن چاشني مسير سيمها و منبع تغذيه چاشني الكتريكي را مشخص و سپس با وسيلهاي آب را با سرعت 200 متر بر ثانيه به طرف نقاط حساس بمب شليك مي‌كنند. بر اثر اين شليك انفجار كنترل شدهاي انجام ميشود. چنان‌چه يك كيف سامسونت پر از مواد منفجره در اتاق يك ساختمان منفجر شود علاوه بر تخريب، سقف و كف آن اتاق نيز فرو خواهد ريخت؛ اما با انفجار وسيله خنثي‌سازي فوق حداكثر شيشه هاي همان اتاق فرو خواهد ريخت و در و ديوار خيس مي‌شوند. كه طبيعي است گزينه دوم مطلوب‌تر خواهد بود.
از سوي ديگر سازندگان بمب نيز با اين مكانيزم آشنا هستند. لذا با پيچاندن بمب خود در پارچه هاي ضخيم يا حوله و… ترتيبي ميدهند كه قدرت آب شليك شده كاهش يابد و اثر دستگاه خنثي‌سازي از بين برود (در مقابل راه هايي براي افزايش قدرت شليك آب به كار ميرود).
حمله بيروني
حريف ممكن است با استفاده سلاحهاي گوناگون از قبيل پرتاب ابزارهاي دست‌ساز، آتش‌زا يا انفجاري و نارنجكهاي دستي، استفاده از سلاحهاي مستقيم‌زن مانند سلاحهاي ضدتانك يا سلاحهايي مانند اسلحه كمري، مسلسل و تفنگ، سلاحهاي منحني‌زن مانند خمپاره، حملات هوايي يا حتي حملات انتحاري با استفاده از خودرو سبك يا سنگين بمب گذاري شده يا حيوانات و افراد حامل مواد منفجره به درون تأسیسات مورد نظر حمله نمايند.
آلودگي هوا
حريف از طريق پرتاب يا واردكردن، عوامل شيميايي يا ميكروبي موجب آلودگي و فساد هواي داخل تأسیسات ميشود. هدف حريف كشتن يا مصدوم‌كردن افراد يا تضعيف نيروها ميباشد.
آلودگي آب و مواد غذايي:
حريف از طريق مسموم‌كردن آب و مواد غذايي با مواد شيميايي يا ميكروبي و واردكردن آن به داخل تأسیسات افراد را مصموم يا مصدوم مينمايد. كه اين اقدامات در بيوتروريسم تعريف ميگردد.
هدف حريف از انجام اينگونه اقدامات، با توجه به كميت و كيفيت حمله، انتخاب نوع مكان و زمان وقوع آن مي‌تواند يكي يا همه موارد زير باشد:
- .از بين بردن كاركنان و مسئولان داخل تأسیسات؛
- .تخريب اماكن و تأسیسات و از بين بردن ابزار و تجهيزات داخل آن؛
- .ايجاد اختلال و وقفه در ماموريت؛
- .ايجاد رعب و وحشت و جنگ رواني؛
بمب كثيف چيست؟
يكي ديگر از انواع تهديدات تروريستي بمب كثيف يا يك سلاح انفجاري است كه توسط آن ميتوان مواد راديواكتيو را در مساحت گستردهاي پخش نمود
. (http://behdasht brasil.blogfa.com)
بمب كثيف يك سلاح هسته اي نيست، يعني در آن از فعل و انفعالات هسته اي و انفجار اتمي استفاده نميشود. بلكه اين سلاح از مواد منفجره كلاسيك و ضايعات هسته اي ساخته ميشود و در اثر انفجار، مواد راديو اكتيو موجود در آن در سطح وسيعي پخش شده و باعث آلودگي شديد محيط ميشود. با اين توضيح مشخص ميگردد كه بمب كثيف (بمب پخش‌كننده مواد راديولوژيك) ساختاري بسيار ساده دارد. در اين بمب ها معمولا از TNT (تري نيترو تولوئن) به عنوان ماده انفجاري در محفظ هاي در كنار مواد راديو اكتيو (ضايعات هسته اي و…) قرار ميگيرد و اينگونه بمب كثيف ساخته و آماده استفاده ميگردد و با انفجار TNT، گاز داغ و متراكم به عنوان حامل مواد راديو اكتيو عمل كرده و در محدوده انفجار، آلودگي بسيار شديد راديو اكتيو رخ مي‌دهد، در ادامه جريان هاي هوا باعث گسترده‌شدن دايره آلودگي ميشود. بدين‌ترتيب هزينه توليد بمب كثيف در مقايسه با تسليحات اتمي بسيار ناچيز و در واقع رايگان ميباشد.
اثرات تخريبي بمب كثيف را ميتوان در حوزه هاي زير بررسي كرد:
1..اثر تخريبي بر اثر انفجار ماده منفجره كلاسيك بمب كه در حوزه محدودي مؤثر است.
2..اثرات تخريبي كه در اثر انتشار مواد راديو اكتيو بر محيط زيست و موجودات زنده وارد ميشود.
ايده اصلي بمب كثيف هم اين است كه به جاي آنكه از قدرت انبساطي گاز در جهت تخريب استفاده شود، از آن به عنوان پخش‌كننده مواد خطرناك راديواكتيو در سطحي وسيع استفاده ميشود و هنگامي كه انفجار پايان يافت، مواد راديواكتيو به صورت ابري از غبار در فضا پخش ميشود كه همراه با وزش باد، در سطحي وسيعتر از محل انفجار پراكنده ميشود و اثر تخريبي طولاني مدت بمب، تشعشع يونيزه‌كننده مواد راديواكتيو است. كه اتمها را يونيزه ميكند و مجموعه اي از يونهاي مثبت و منفي را درون سلولها ايجاد ميكند. اين پديده در بدن انسان بسيار خطرناك است، زيرا جريان الكتريكي ناشي از حركت يونها مي‌تواند واكنش شيميايي غيرطبيعي را در سلولها آغاز كند. علاوه بر اينها، اين يونها ممكن است مولكولهاي DNA را كه حاوي كدهاي ژنتيكي انسان هستند، مورد حمله قرار داده و آن را بشكنند. سلولي كه رشته DNA آن شكسته شد، يا مي‌ميرد يا مولكول DNA خودش را به شكل ديگري ترميم ميكند كه با شكل پيشين خود متفاوت است و به آن جهش ژنتيكي مي‌گويند. اگر بسياري از سلولها بميرند، بدن دچار بيماريهاي مختلف ميشود. ولي اگر DNA جهش كند، سلول ممكن است سرطاني شود و سرطان در بدن پخش شود. تابش راديواكتيو هم‌چنين مي‌تواند در كاركرد سلول اختلال ايجاد كند. كه منجر به بروز علايمي ميشود كه از آن به بيماري تشعشع ياد ميشود. بيماري تشعشع مي‌تواند مرگ‌آور باشد، ولي مبتلايان به آن مي‌توانند با درمانهاي پيشرفته از آن نجات پيدا كنند، به خصوص اگر پيوند مغز استخوان روي آن‌ها صورت پذيرد. يك بمب كثيف بلافاصله تعداد زيادي از انسانها را نمي كشد، بلكه موجب ميشود تعداد زيادي از انسانها در چند نسل به‌دليل ابتلا به بيماري هاي لاعلاج جان بدهند.
انواع بمب هاي كثيف
طرح هاي مختلفي براي ساختن يك بمب كثيف وجود دارد. انواع مختلف مواد انفجاري در مقادير متنوع، بمب هايي در ابعاد مختلف و با قابليتهاي انفجاري متنوع پديد مي‌آورند و انواع و مقادير مختلف مواد راديواكتيو، مي‌تواند موجب آلودگي مناطق مختلف تا اندازه هاي مختلف شود. برخي از اين طرح‌ها عبارتند از:
1..يك بمب كوچك كه شامل يك تكه ديناميت و مقدار بسيار كمي ماده راديواكتيو است؛
2..يك بمب متوسط، همانند يك خودروي كوچك كه پر از مواد منفجره و مقدار بيشتري ماده راديواكتيو است؛
3..يك بمب بزرگ، همانند يك كاميون پر از مواد منفجره و مقادير زياد مواد راديواكتيو؛
4..به دست‌آوردن مواد منفجره معمولاً كار سختي نيست، ولي دستيابي به مواد راديواكتيو كار بسيار سختي است، زيرا فقط در مراكز حفاظت شده و اماكن تحقيقاتي وجود دارند. با اين حال برخي منابع در سراسر جهان وجود دارند كه از حفاظت خوبي بهره مند نيستند و ممكن است در آينده خطرساز شوند.
5..در بيمارستان ها مقادير بسيار اندكي از مواد راديواكتيو وجود دارد كه در پزشكي هسته اي كاربرد دارد، همانند سنريوم 137
6..در دانشگاه ها، مقادير اندكي از مواد راديواكتيو وجود دارد كه در تحقيقات علمي مورد استفاده قرار مي‌گيرند.
7..مراكز پرتو تابي غذايي، از تابشهاي راديواكتيو كبالت 60 استفاده مي‌كنند تا باكتريهاي مضر روي غذا را نابود كنند.
8..معادن طبيعي اورانيوم در سراسر جهان وجود دارند و برخي از آن‌ها كه در آفريقا واقع شده اند، از حفاظت چنداني برخوردار نيستند. اورانيوم طبيعي راديواكتيو است، ولي غلظت آن در حدي نيست كه مستقيماً در تهيه بمب هاي هسته اي مورد استفاده قرار گيرد.
9..مقادير نسبتاً زيادي از باتريهاي هسته اي مصرف شده در سطح كشورهاي اتحاد جماهير شوروي سابق پخش شده است. اين مولدهاي قابل حمل از مقادير قابل توجهي استرونسيوم 90 برخوردار هستند كه ايزوتوپ راديواكتيو بسيار قدرت‌مندي است.
10..سوختهاي هسته اي مصرف شده در راكتورهاي روسي قديمي كه معمولاً در زير درياييهاي قديمي و از كار افتاده هسته اي يافت ميشود.
11..برخي مواد با راديواكتيويته بسيار پايين هم در برخي وسايل زندگي روزمره يافت مي‌شوند كه جمع آوري آن‌ها، مي‌تواند نوعي تهديد به شمار آيد. همانند مواد راديواكتيو به كار رفته در حس‌گرهاي هشدار دهنده.
ادامه دارد…
درس قبلی درس بعدی
