درس هایی از پدافند غیر عامل -1

درس هایی از پدافند غیر عامل -1

حفاظت از خود

پيشينه و مباني حفاظت

پيشينه حفاظت در جهان هستي(حفاظت تکوینی)

خداوند متعال و حکیم هوش‌مند‏ترين و خودكارترين سيستم‏ها‏‏ي حفاظتي را هم‏زمان‏‏ با خلقت موجودات زنده ابداع و در نهاد موجودات طراحي نموده است و هم اوست كه در قرآن كريم فرموده است بر هر نفسي نگهبان و محافظي است«إِن كلُّ نَفْسٍ لَّمَّا عَلَيْهَا حَافِظٌ»

خالق هستي جدا از سيستم خود ايمني كه به صورت بيولوژيكي در نهاد موجودات زنده نهادينه و خلق نموده است تا بدن و سيستم داخلي مخلوقات را نسبت به تهاجم انواع ويروس‏ها، باكتري‏ها قارچ‏ها و ميكروب‏هاي بيماري‌زا محافظت نمايد، با خلق هر موجودي از روي حكمت و رحمانيتش غريزه حفاظت و صيانت نفس را كه حاصل عمل‏كرد‏‏ غريزي كسب خير يعني «حفاظت ايجابي» و دفع شر به معني «حفاظت سلبي» مي‏باشد را به‌منظور ادامه بقا در نهاد مخلوقات خود به وديعه گذاشته است كه به نظر مولف مي‏توان آن را حفاظت تكويني نام نهاد و حفاظت تكويني را هم مي‏توان به دو نوع حفاظت ارادي و غيرارادي تقسيم نمود و سپس حفاظت غيرارادي را هم به دو نوع سيستم حفاظت طبيعي و سيستم حفاظت اكتسابي تقسيم و به شرح زير تبين نمود:

حفاظت تکوینی ارادي

حفاظت تکوینی ارادي شامل آن دسته از اقداماتي است كه به صورت غريزي  ولي بااراده كامل موجودات در مواجه با تهديدات انجام مي‏دهند مانند فرار، استتار اختفا، فريب، مقابله و تهاجم و…

حفاظت غيرارادي

كه در توضيح آن مي‏توان گفت؛ موجودات زنده در محيطي زندگي مي‏‌كنند كه عوامل بيماري‌زای متعددي دائماً سلامت آنان را تهديد مي‏‌كنند. پوست و پرده‌هاي مخاطي به مثابه يك سد حفاظتي از ورود اين عوامل به بدن جلوگيري مي‏‌كنند. با اين حال، هميشه امكان عبور عوامل بيماري‌زا از نواحي آسيب‌ديده و تضعيف‌شده اين سد حفاظتي امكان‌پذير است. بنابراين بدن موجودات براي مقابله با عوامل بيماري‌زا مجهز به سيستم حفاظتي غيرارادي است سيستمي كه از نظر عمل‏كرد‏‏ي مي‏توان آن را به دو نوع (سيستم حفاظتي طبيعي يا غيراختصاصي و سيستم حفاظتي اكتسابي يا اختصاصي) تقسيم كرد .

درس هایی از پدافند غیر عامل -1

حفاظت تكويني و ارادي در جانوران

پروردگار حكيم و رحيم در نهاد همه جانوران ريز و درشت راه‏هايي را براي حفاظت از خود را در نهاد آنان به وديعه گذاشته است تا از اين طريق خود را در مقابل انواع خطرها حفظ نمايند و هم‏چنين الگويي باشند براي انسان‏ها كه بالفعل فاقد توانايي‏هاي دفاعي ديگر جانوران مي‏باشد. همان‏گونه‏ كه در آغاز آفرينش آدم، خداوند حكيم زاغي را فرستاد تا روش حفاري زمين و تدفين مرده را به قابيل بياموزد. ‏چنان‌چه در قرآن كريم مي‏فرمايد: فَبَعثَ اللهُ يبحَثُ فِي الارضِ لِيريهُ كيفَ يواري سَواَهَ اَخيهِ «خداوند زاغي را فرستاد كه زمين را [با منقار و پاهايش] حفر كند تا به قابيل نشان دهد كه چگونه جسد برادرش را [در زير خاك] پنهان سازد.» بر این اساس شايد دور از ذهن نباشد كه گفته شود انسان دانش و شيوه‏هاي حفاظت از خود را از مخلوقات جهان پيرامون خود آموخته و شايد بتوان گفت اجداد ما راه ساختن ابزار دفاعي از قبيل اشيا تيز مثل خنجر، نيزه، سپر، زره، پناه بردن به غارها و ساختن دژها و استحكامات سنگري، استتار و اختفا و ساير موارد را با الهام از شيوه‏هاي و ابزارهاي دفاعي جانوران پيرامون خود در طبيعت آموخته‏اند. در همين ارتباط ويل دورانت مي‏‏‏‏گويد: «سگي كه استخوان نيم خورده خود را زير خاك پنهان مي‏‏‏‏كند، سنجابي كه فندق را براي روز ديگر خود نگاه مي‏دارد، زنبوري كه عسل را در كندوي خود ذخيره مي‏‏‏‏كند و مورچه‏اي كه از ترس روز باراني و برفي توشه خود را پنهان مي‏‏‏‏سازد، همه اين‏ها نخستين كارگران تمدن بوده‏اند.» (ويل دورانت – تاريخ تمدن، ترجمه احمد آرام) چرا كه تقليد انسان اوليه از طبيعت پايه‌گذار تمدن بشري بوده است بنابراين در ادامه به‌منظور تنوير هر چه بيش‏تر اذهان به چند نمونه از شیوه‌های كه جانوران براي حفاظت از خود در مواقع خطر انجام مي‏دهند اشاره مي‏گردد:

منبع 

درس هایی از پدافند غیر عامل -1

 

دويدن و دور‌شدن (تاكتيك عقب‌نشيني)

بعضي از جانوران با دويدن و دور‌شدن از محل خطر، خود را حفظ مي‏كنند. ‏مانند زرافه – آهو -گوزن – خرگوش – اسب و…

از طريق حرکت نکردن (فريب حفاظتي)

جانوراني هستند كه خود را به شاخه‏ي درختان و برگ گياهان مي‏چسبانند و حركت نمي‏‏كنند. ‏اين عدم حركت باعث مي‏شود دشمن او را موجود ديگر يا قسمتي از گياه فرض كند. ‏البته در اين مواقع جانور هم‌رنگ محيط هم هست. ‏مانند ملخ – حشره چسبنده – پروانه كاليما. قورباغه با حرکت نکردن و بي‌جنبش نشان دادن خود، از جلب توجه مار ممانعت كرده و به اين طريق از نيش مار به دور مي‌ماند.

از طريق استتار (اختفا و استتار)

تعداد زيادي از جانوران با مخفي‌شدن خود را از خطر حفظ مي‏كنند. ‏رنگ، طرح و شكل آنان با درختان و گياهان و سنگ و خاك محيط اطراف در مي‏آميزد. ‏اين هماهنگي باعث مي‏شود كه به سختي گير دشمنان بيفتند. ‏مانند ماهي سر بزرگ – پلنگ – گورخر – بوتيمار- مار.

درس هایی از پدافند غیر عامل -1

پنهان‌شدن (تاكتيك اختفا و پناه گرفتن)

بعضي از جانور هر وقت احساس خطر كند به نزديك‏ترين درخت يا بوته و سنگ و شکاف زمين پناه برده و خود را مخفي مي‏كند؛ مانند ماهي مرجاني – موش خرما- ميمون – مربوغ (موش دوپا)

تظاهر به مردن يا صدمه ديدن (تاكتيك فريب حفاظتي)

در اين روش به‏خصوص‏، بعضي از جانوران مانند صاريغ (كه يك نوع كيسه‌دار است) خود را به مردن مي‏زند در اين صورت اگر حتي او را از زمين بلند كرده و پرتاب كنند‏، يك تكان اضافي هم نمي‏خورد‏ و دشمن را با خیال اين‏كه مرده است فريب مي‏دهد. يا بعضي ديگر از جانوران توجه دشمن را به خود‏، با زخمي نشان‌دادن خود جلب مي‏كنند. در اين صورت دشمن دسترسي به او را آسان‏تر مي‏يابد و با اين عمل دشمن را از جوجه و لانه‏اش دور مي‏كند.

استفاده از تغيير شكل ظاهري (تاكتيك فريب حفاظتي)

بعضي از حيوانات خود را وحشي‏تر و خطرناك‌تر و بزرگ‏تر از آن‏چه كه هستند نشان مي‏دهند و سعي مي‏كنند دشمن را بترسانند؛ مانند ماهي پفي كه خود را باد مي‏كند و به صورت يك بادكنك در مي‏آيد؛ و گربه كه موهاي دم و بدن خود را سيخ كرده و قوز مي‏كند و چنگال‏هاي خود را بيرون مي‏‏آورد..

درس هایی از پدافند غیر عامل -1

مبارزه‌كردن (تاكتيك دفاع شخصي و جنگ تن به تن)

در اين روش جانوران با استفاده از يكي يا چند عضو خود‏، به مبارزه با دشمن مي‏پردازند مثل استفاده از شاخ زدن (گاو- بز – گوزن شاخ‌دار و…) گاز گرفتن (سگ – گرگ – روبا‏ه و…) لگدزدن (اسب – الاغ – استر- فيل و…) چنگ زدن (خرس – شير – عقاب و…‏)

استفاده از نيش

در اين روش جانور با نيش‏هاي قوي و نيرومند مي‏تواند به جانوران مختلف ديگر حمله كند و به آن‌ها ‏‏آسيب برساند. (حفاظت بيولوژيكي كه تا حدودی مثل بيوتروريسم عمل مي‏كند) مانند ماهي اشعه‏اي – مار – شيطان ماهي – انواع زنبور – وزغ – عقرب و رتيل

زهر

زهر عنكبوت سياه و مار كبري كه موجب مسموميت شديد يا مرگ مي‏شود. (تاكتيك بيولوژيكي كه تا حدودی مثل بيوتروريسم عمل مي‏كند) زهر وزغ از زگيل‌هاي پشتش بيرون مي‏آيد‏ و موجب صدمه‏ي و زيان جدي مي‏شود.

بوي بد و تكان ناگهاني (تاكتيك حفاظت با سلاح‌های گازي و بيولوژيك)

در اين روش جانور هر گاه احساس خطر كند، بوي بدي را از خود ترشح مي‏كند. كه باعث فراری دادن دشمن مي‏شود؛ مانند راسو هم‏چنين شتر لاماي استراليايي هر گاه احساس خطر كند يك مايع بد بو را از طريق دهان به طرف مهاجم شليك مي‏كند. يا مارماهی با تكان‏هاي مارپيچي و حركات سريع در بدن خود يك نوع الكتريسيته ايجاد مي‏كند، كه باعث صدمه‌زدن و بی‌حس شدن اعضاي جانوران بزرگ مي‏شود و گاهي آن‌ها ‏‏را از پا در مي‏آورد.

درس هایی از پدافند غیر عامل -1

 دفاع با ايجاد حفاظ يا پرده (تاكتيك پوشش و اختفا)

ماهي مركب و اختاپوس (هشت پا) با بيرون پاشيدن مايع مركبي كه قبلاً در بدن آن‌ها تولیدشده و براي استفاده ذخيره مي‏شود از خود محافظت مي‏كنند. اين مايع به قدري آب را تاريك مي‏كند‏، كه ديگر قابل رويت نباشد و با استفاده از اين فرصت محل خطر را ترك مي‏كند و با اين شيوه خدادادي از خود محافظت مي‏كند.

پوشش حفاظتي

ايجاد حفاظ و زره نيز وسيله دفاعي غيرعاملي است كه توسط بعضي از حيوانات همانند گوركن، لاك‌پشت، حلزون، خارپشت، صدف و… مورد استفاده قرار مي‌گيرد. اين حيوانات به وسيله پوسته يا پوشش سخت بيروني خود، حفاظت مناسبي براي مقابله با دشمنان خود دارند

حفر و كندن زمين و ايجاد كانال‌ها و حفره‌ها زميني: (ايجاد پناهگاه و استفاده از خاك‌ريز و استحكامات)

شيوه حفاظتي حفر و كندن زمين و ايجاد كانال‌ها و حفره‌ها زميني و پناه‌بردن به آنان و ايجاد چندين راه خروجي را نيز مي‌توان از ديگر شيوه‏هاي حيوانات براي دفاع و بقا خود محسوب نمود. مثلاً گوركن‏ها زندگي در زمين‏هايي را ترجيح مي‌دهد كه براي كندن مناسب باشد، آن‌ها ‏‏لانه‏هاي خود را در زمين‏هاي مناسب حفر كرده و معمولا در يك لانه چندين سال به سر مي‌برد. آن‌ها‏‏ لانه‏هاي خود را بسيار طولاني و پرو پيچ و خم مي‏سازند كه از چندين دالان تشكيل مي‏شود و با سوراخ‏هاي زيادي آن‌ها ‏‏را با خارج مربوط مي‌سازند. دالان يا دهليزي كه محل زندگي حيوان است گاهي بيش از 10 متر از سوراخ ورودي فاصله داشته و در عمق 2 تا 3 متر پايين زمين قرار مي‌گيرد. اين قسمت از لانه از علوفه خشك پوشيده مي‏شود

مهران ایزدی

                                                                                                درس بعد

ادامه دارد….